Η κοινωνία δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ο καθρέφτης των φόβων μας.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Θυμάστε την ταινία “La vita e bella”, όπου ο πρωταγωνιστής προσπαθεί να πείσει το παιδί του ότι τα στρατόπεδα ήταν ένα παιχνίδι, προσπαθώντας με αυτόν τον τρόπο να του δώσει μια διέξοδο επιβίωσης;
Το ίδιο έκανε και ο Μπρούνο Μπέτελχαϊμ. Αλλά εκείνος χρησιμοποίησε την ψυχανάλυση. Μόνο έτσι κατάφερε να μη γίνει μουσουλμάνος.
Αλλά ας πάρουμε την ιστορία απ’ την αρχή.
~~{}~~
Ο Μπρούνο Μπέτελχαϊμ ανδρώθηκε επιστημονικά στην αρχαία Αθήνα του 20ου αιώνα, τη Βιέννη. Την πόλη που εκκόλαψε κάποιους από τους πιο σημαντικούς στοχαστές και καλλιτέχνες της νεότερης εποχής.
Εκεί ήταν ο Σούμπερτ, ο Κλιμτ και ο Σίλε, ο Πόπερ και ο Βιτγκενστάιν, ο Χάγεκ και ο φον Μίζες, ο Κόνραντ Λόρεντς, ο Γκόμπριτς και ο Σένμπεργκ, και –φυσικά- ο Φρόιντ. Ο Μπέτελχαϊμ ήταν μαθητής του ιδρυτή της ψυχανάλυσης –ένας από τους καλύτερους του.
Όμως ήταν και πολέμιος του ναζισμού, έτσι το 1938, πριν ξεκινήσει ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, πριν ο Τσάπλιν φτιάξει το Μεγάλο Δικτάτορα, ο Μπρούνο οδηγήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου.
~~{}~~
Ας εξηγήσουμε ότι ετυμολογικά η λέξη μουσουλμάνος σημαίνει: Αυτός που εγκαταλείπεται στο θεό.
Οι «μουσουλμάνοι» των στρατοπέδων συγκέντρωσης ήταν «κινούμενα πτώματα, απρόσωπα αντικείμενα, κατευθυνόμενα απ’ έξω, ανίκανα να αισθανθούν, να σκεφτούν ή να αντιδράσουν».
Στην εποχή μας θα τους αποκαλούσαμε ζόμπι.
Αν τους έλεγες να καθίσουν σε μια ηλεκτρική καρέκλα θα το έκαναν χωρίς καμία καθυστέρηση.
Ολόκληρη η οργάνωση των στρατοπέδων απέβλεπε ακριβώς στη μετατροπή των αιχμαλώτων σε μουσουλμάνους/ζόμπι.
«Απαγορεύοντας ‘τους να παρατηρούν, να αντιδρούν, να παίρνουν πρωτοβουλία, ακόμα και να κάνουν τις φυσικές τους ανάγκες χωρίς άδεια, οι Ες Ες μετέτρεπαν τους αιχμαλώτους σε αντικείμενα που δεν ζούσαν τη δική τους ζωή.»
Το στρατόπεδο ήταν η μόνη πραγματικότητα, ενώ ο εξωτερικός κόσμος, η πρότερη κατάσταση, δεν υπήρχε πια. Κάθε πράξη ηρωισμού καταστελλόταν με την εκτέλεση όλων των μελών της ομάδας του «ήρωα», ακόμα κι αν εκείνοι δεν είχαν συνεργήσει.
Όλοι μάθαιναν εξαρχής ότι μόνο αν υιοθετούσαν τον κόσμο του στρατοπέδου και τις αξίες των ναζιστών θα επιβίωναν. Απλά και μόνο θα επιβίωναν, αλλά δε θα ζούσαν. Θα ήταν αυτόματα, μουσουλμάνοι, ζόμπι, χωρίς καμιά ελπίδα πέρα απ’ τον θεό τους.
~~{}~~
Αν διαβάσετε κάποιες από τις μαρτυρίες των Εβραίων Θεσσαλονικιών που κλείστηκαν αδιαμαρτύρητα (με ελάχιστες εξαιρέσεις) στο στρατόπεδο Χιρς και το ίδιο αδιαμαρτύρητα μπήκαν στα «βαγόνια των αλόγων», τα οποία θα τους οδηγούσαν στην περιούσια γη του Άουσβιτς, θα διαπιστώσετε ότι αυτή η μουσουλμανοποίηση ξεκινούσε έξω από τα στρατόπεδα, ότι ήταν χαρακτηριστικό του ναζιστικού ολοκληρωτισμού –όπως και κάθε ολοκληρωτισμού.
Ο Μπέτελχαϊμ κατάλαβε ότι αυτό που είχε σημασία ήταν: «Να μην αποσυντεθεί η προσωπικότητα σου, να μην καταφύγεις στην τρέλα, πράγμα που επιδίωκαν οι ναζιστές».
Έπρεπε να διαφυλάξει μια μικρή ζώνη ελευθερίας της σκέψης. Αυτό το κατάφερε επιβάλλοντας στον εαυτό του να παρατηρεί τους συντρόφους του, αλλά και τους δήμιους του, όχι με το βλέμμα του καταδικασμένου, αλλά με το βλέμμα του ψυχαναλυτή.
Αλλάζοντας το πρίσμα, αλλάζοντας την οπτική γωνιά, απέφυγε τον υποβιβασμό του σε «χρηστικό αντικείμενο».
~~{}~~
Έτσι κατάλαβε ότι οι Ες-Ες ήταν άτομα που τις περισσότερες φορές ένιωθαν ανασφάλεια και φόβο. Ταπεινής συνήθως καταγωγής –η ένταξη τους στα Ες-Ες αποτελούσε κοινωνική προαγωγή, «υπήρχαν» μέσω του ρόλου τους. Η βία που ασκούσαν πάνω στους αιχμαλώτους επενεργούσε καθησυχαστικά στους ίδιους, καθώς –για πρώτη φορά- ένιωθαν να είναι αυτοί οι εξουσιαστές.
«Ο σαδισμός τους με εντυπωσίαζε για την έλλειψη φαντασίας», λέει μετά από 40 χρόνια ο Μπρούνο. «Δεν μπορούσε επ’ ουδενί να συγκριθεί με τη σαδιστική ηδονή που έτυχε να διαπιστώσω σε μερικούς από τους ασθενείς μου στη Βιέννη.»
~~{}~~
Όμως το θεμελιώδες συμπέρασμα, στο οποίο κατέληξε ο Μπέτελχαϊμ μέσα από το στρατόπεδο συγκέντρωσης, είναι ότι «οι πιο απρόβλεπτες συμπεριφορές είναι δυνατόν να αναφυούν όταν οι συνθήκες στις οποίες ζει ο άνθρωπος αλλάξουν ριζικά.»
«Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να πείτε: “Εγώ, ποτέ δεν πρόκειται να κάνω κάτι τέτοιο”. Διότι δεν ξέρετε πως θα μπορούσε ένας κόσμος σε πλήρη ρήξη με τα όσα έχετε συνηθίσει να μεταβάλλει την προσωπικότητα σας.»
Μήπως αυτό σας θυμίζει το πείραμα του Μίλγκραμ; (Το τέρας μέσα μας – Το πείραμα του Μίλγκραμ)
Ο Μέτελχαϊμ έζησε την εγκληματική εκδοχή αυτού του πειράματος και επιβίωσε. Επιβίωσε επειδή από αντικείμενο των πράξεων έγινε υποκείμενο και συνέχισε να είναι ψυχαναλυτής, χωρίς να αφεθεί να ξεχάσει την πρότερη ταυτότητα του.
Ήταν ελεύθερος μπροστά στο θάνατο, επειδή δεν αποδέχτηκε τον παραλογισμό του ολοκληρωτισμού. Και βοήθησε πολλούς συγκρατούμενους του να μείνουν ζωντανοί κάνοντας ‘τους ψυχανάλυση.
(Εδώ μπορεί να υπάρχει η ιδέα για ένα θεατρικό, τόσο παράλογο παρότι αληθινό, όπου οι αποστεωμένοι δεσμώτες θα μιλάνε στον Μπέτελχαϊμ για τα όνειρα τους.)
~~{}~~
Σαράντα χρόνια αργότερα γράφει για τον ολοκληρωτισμό:
«Η κοινωνία δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ο καθρέφτης των φόβων μας. Αν τα άτομα είναι ικανά να τους ξεπεράσουν μόνοι τους, τότε δημιουργούν μια κοινωνία ελεύθερη και δημοκρατική. Αν είναι ανίκανα να το πράξουν ή όταν πιστεύουν ότι η ατομική προσπάθεια είναι ανώφελη, τότε ελκύονται από την ολοκληρωτική κοινωνία.
Γιατί η ολοκληρωτική κοινωνία επιτρέπει στο άτομο να χάνεται μέσα στη μάζα και να εναποθέτει σε άλλους –στον Αρχηγό, στο Κόμμα, στην Ιδεολογία- τη φροντίδα να σκέφτονται στη θέση του.
Η ύστατη κατάληξη αυτής της μαζικής κοινωνίας είναι το στρατόπεδο συγκέντρωσης, μέσα στο οποίο δεν υπάρχουν καθόλου άτομα.»
~~{}~~
BONUS FEATURE: Ένα παιχνίδι με τις λέξεις
Ολόκληρη η οργάνωση των στρατοπέδων (Ευρωπαϊκών Θεσμών) απέβλεπε ακριβώς στη μετατροπή των αιχμαλώτων (Εθνών) σε μουσουλμάνους.
«Απαγορεύοντας ‘τους να παρατηρούν, να αντιδρούν, να παίρνουν πρωτοβουλία, ακόμα και να κάνουν τις φυσικές τους ανάγκες χωρίς άδεια, οι Ες Ες (Ευρωπαϊκοί Θεσμοί) μετέτρεπαν τους αιχμαλώτους (Έθνη) σε αντικείμενα που δεν ζούσαν τη δική τους ζωή.»
Το στρατόπεδο (Ευρωπαϊκή Ένωση) ήταν η μόνη πραγματικότητα, ενώ ο εξωτερικός κόσμος, η πρότερη κατάσταση, δεν υπήρχε πια. Κάθε πράξη ηρωισμού καταστελλόταν με την εκτέλεση όλων των μελών της ομάδας του «ήρωα», ακόμα κι αν εκείνοι δεν είχαν συνεργήσει.
Όλοι μάθαιναν εξαρχής ότι μόνο αν υιοθετούσαν τον κόσμο του στρατοπέδου (Ευρωπαϊκής Ένωσης) και τις αξίες των ναζιστών (Νεοφιλελεύθερων) θα επιβίωναν. Απλά και μόνο θα επιβίωναν, αλλά δε θα ζούσαν. Θα ήταν αυτόματα, μουσουλμάνοι, αποικίες, χωρίς καμιά ελπίδα πέρα από το θεό τους.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
(Τη συνέντευξη του Μπρούνο Μπέτελχαϊμ, τη βρήκα όλως τυχαίως στο βιβλίο του Guy Sorman, “Οι μεγάλοι στοχαστές της εποχής μας”, εκδόσεις Ροές, μτφ Άλκις Κλέωπας).
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Γελωτοποιός https://sanejoker.info/