Μαριάνθη Πελεβάνη
On Fire: The Burning Case for a Green New Deal» («Καιγόμαστε: Η Καυτή Υπόθεση για μια Νέα Πράσινη Συμφωνία»). Αυτός είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου της Καναδής δημοσιογράφου, συγγραφέως και ακτιβίστριας Ναόμι Κλάιν, γνωστή κυρίως από το βιβλίο της «Το Δόγμα του Σοκ». Μετά τη φιλελεύθερη βαρβαρότητα, η Κλάιν κάνει μια κριτική ανάλυση της κλιματικής βαρβαρότητας. Πράγματα διόλου άσχετα.
«Αισθάνομαι ότι ο τρόπος που μιλάμε για την κλιματική κρίση είναι αποσπασματικός, αποκομμένος από τις άλλες κρίσεις που αντιμετωπίζουμε» επισημαίνει η Ναόμι Κλάιν, τονίζοντας πως στη ρίζα του προβλήματος δεν βρίσκεται ο άνθρακας αλλά το επεκτατικό μοντέλο του καπιταλισμού. «Η αλήθεια είναι ότι ο φιλελευθερισμός και οι υπέρμαχοί του είναι παγιδευμένοι σε μια ιδεολογία αδιαφορίας για την κλιματική κρίση, αφού δεν μπορούν να φανταστούν τίποτα εκτός από την επικερδή ανάπτυξη και την κατανάλωση».
Εξάλλου και για την Ναόμι Κλάιν η κλιματική κρίση είναι άρρηκτα δεμένη με την μετανάστευση και τον ρατσισμό. «Η λευκή υπεροχή προέκυψε όχι επειδή κάποιοι είχαν ιδέες που θα οδηγούσαν πολλούς ανθρώπους στον θάνατο, αλλά επειδή ήταν χρήσιμο να προστατευτούν οι βάρβαρες αλλά ιδιαίτερα επικερδείς δραστηριότητες. Η εποχή του επιστημονικού ρατσισμού ξεκινά μαζί με το εμπόριο των σκλάβων – υπάρχει ερμηνεία γι’ αυτήν την κτηνωδία. Αν η απάντησή μας στην κλιματική αλλαγή είναι η θωράκιση των συνόρων μας, τότε φυσικά, οι θεωρίες που θα δικαιολογούσαν αυτή την απόφαση, που δημιουργούν αυτή την ιεράρχηση της ανθρωπότητας, θα επανέλθουν» εξηγεί.
«Δεν πιστεύω ότι είναι σύμπτωση το ότι οι αποικιοκρατικές χώρες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Είμαστε μάρτυρες της απαρχής μιας εποχής κλιματικής βαρβαρότητας».
Κλιματική βαρβαρότητα
Όπως εξηγεί στο Democracynow, χρησιμοποιεί αυτόν τον όρο για να περιγράψει το γεγονός…αλλιώς, αφού όπως υποστηρίζει, ενώ συχνά μιλάμε για κυβερνήσεις, όπως η κυβέρνηση Τραμπ, ως κυβερνήσεις που αρνούνται την κλιματική αλλαγή, στην πραγματικότητα αυτό δεν ισχύει. «Δεν πιστεύω ότι αρνούνται την πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής. Για παράδειγμα, ο Τραμπ αναγκάστηκε να προσαρμόσει την κατασκευή των γηπέδων του γκολφ λόγω της αύξησης της στάθμης της θάλασσας. Όλοι γνωρίζουν ότι συμβαίνει. Αλλά νομίζουν ότι θα είναι εντάξει. Νομίζουν ότι οι οικογένειές τους θα είναι εντάξει. Νομίζουν ότι οι πλουσιότερες χώρες θα είναι εντάξει. Και αυτές οι κυβερνήσεις, παράλληλα, προσαρμόζονται στην κλιματική αλλαγή. Με το δικό τους τρόπο. Μπορεί να μην μειώνουν τις εκπομπές, αλλά χτίζουν τοίχους στα σύνορα. Προσαρμόζονται μέσω της υπεροχής τους και δημιουργώντας το σκεπτικό που επιτρέπει σε εκατομμύρια ανθρώπους να πεθάνουν. Αυτό εννοώ με την κλιματική βαρβαρότητα.
Βλέπουμε ήδη χιλιάδες ανθρώπους να πεθαίνουν στη Μεσόγειο. Βλέπουμε τους ανθρώπους που μένουν σε κέντρα κράτησης μεταναστών, τα οποία μοιάζουν πιο πολύ με στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αυτή είναι η πρότασή τους για την αντιμετώπιση του κόσμου που κατά εκατομμύρια αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους, λόγω πλημμυρών, ξηρασιών, καταστροφών, πολλές από τις οποίες συνδέονται με την κλιματική κρίση».
Ταυτόχρονα βέβαια στο περιβαλλοντικό κίνημα κυριαρχούν οι λευκοί. Η Ναόμι Κλάιν απαντά ότι «αυτό είναι το θετικό της προσέγγισης της κλιματικής αλλαγής που την συνδέει με τα θέματα που απασχολούν καθημερινά τον κόσμο: πώς θα έχουμε καλύτερα αμειβόμενες δουλειές, φθηνότερη κατοικία, πώς θα φροντίσουμε τις οικογένειές μας; Είχα πολλές συζητήσεις με περιβαλλοντολόγους τα τελευταία χρόνια, οι οποίοι πίστευαν ότι συνδέοντας τον αγώνα κατά της κλιματικής κρίσης με τον αγώνα κατά της φτώχειας ή υπέρ της φυλετικής ισότητας, η προσπάθεια θα γινόταν ακόμη πιο δύσκολη. Πρέπει όμως να ξεφύγουμε από το σκεπτικό του “η κρίση μου είναι μεγαλύτερη από τη δική σου: ας σώσουμε πρώτα τον πλανήτη και μετά ασχολούμαστε με τη φτώχεια, τον ρατσισμό και τη βία κατά των γυναικών”».
Ποια είναι η λύση;
«Η σκληρή απάντηση στην ερώτηση “τι μπορώ να κάνω ως ιδιώτης για να σταματήσω την κλιματική αλλαγή;” είναι “τίποτα”», γράφει η Κλάιν στο βιβλίο της και διευκρινίζει: «Σε σχέση με το διοξείδιο του άνθρακα, όποια απόφαση κι να πάρουμε ως άτομα δεν θα οδηγήσει σε αλλαγές των διαστάσεων που χρειαζόμαστε. Πόσο δε μάλλον η περιβόητη κατάργηση των πλαστικών καλαμακίων. Και πιστεύω ότι το γεγονός πως εφόσον τόσοι άνθρωποι βρίσκουν πολύ πιο εύκολο να μιλούν για την προσωπική τους κατανάλωση, παρά για την συστημική αλλαγή, είναι αποτέλεσμα του νεοφιλελευθερισμού, απόρροια του ότι έχουμε εκπαιδευτεί να βλέπουμε τους εαυτούς μας πρωτίστως ως καταναλωτές». Έχουμε μάθει να σκεφτόμαστε σε μικρή κλίμακα, συμπληρώνει.
Η Νέα Πράσινη Συμφωνία
«Καθόλου δεν μου αρέσουν οι πολιτικές τους, να σου πάρουν το αμάξι, να σου στερήσουν τις αεροπορικές πτήσεις ή η λογική του “ας πεταχτούμε με το τρένο στην Καλιφόρνια” ή “δεν επιτρέπεται να έχεις τις δικές σου αγελάδες”». Με αυτά τα λόγια επέλεξε ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ να ξεκινήσει στο Ελ Πάσο, του Τέξας, την εκστρατεία ενάντια στην πρόταση της βουλευτή Αλεξάντρια Οκάσιο Κορτές και του γερουσιαστή Εντ Μάρκι για την Πράσινη Νέα Συμφωνία.
Όπως γράφει η Ν. Κλάιν: «Τον περασμένο Οκτώβριο, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ δημοσίευσε μια έκθεση ορόσημο, σύμφωνα με την οποία οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων πρέπει να μειωθούν κατά το ήμισυ, σε λιγότερο από 12 χρόνια, ένας στόχος που θα παραμείνει ανέφικτος αν η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, οι ΗΠΑ, δεν αναλάβει ηγετικό ρόλο στην υλοποίησή του. Ακόμα και να υπάρξει νέα διοίκηση τον Ιανουάριο του 2021, πρόθυμη να αναλάβει αυτό τον ηγετικό ρόλο, η επίτευξη των στόχων θα είναι εξαιρετικά δύσκολη, αλλά τεχνικά δυνατή, ειδικά αν μεγάλες πόλεις, όπως η Καλιφόρνια και η Νέα Υόρκη, κλιμακώσουν τις προσπάθειές του, τώρα. Το να χάσουμε άλλα τέσσερα χρόνια με έναν Ρεπουμπλικανό ή με έναν επαγγελματία Δημοκράτη, και να ξεκινήσει η προσπάθεια το 2026, είναι απλά αστείο».
Το ψήφισμα της Νέας Πράσινης Συμφωνίας, όπως εξηγεί, έχει πρωταρχικό στόχο «να παύσει, να αποτραπεί στο μέλλον και να αποκατασταθεί η διαχρονική καταπίεση των αυτόχθονων, των κοινοτήτων των έγχρωμων, των κοινοτήτων των μεταναστών, των αποβιομηχανοποιημένων κοινοτήτων, των φτωχών, των χαμηλού εισοδήματος εργαζομένων, των γυναικών, των ηλικιωμένων, των αστέγων, των ανθρώπων με αναπηρίες και της νεολαίας».
Επίσης θέτει έναν άλλο δρόμο προς τα εμπρός, στον οποίο η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει την πρόκληση της υπερθέρμανσης του πλανήτη με ριζοσπαστικό και συστηματικό μετασχηματισμό. «Γνωρίζουμε ότι αν θέλουμε να μειώσουμε τις εκπομπές μας εγκαίρως, πρέπει να κάνουμε ριζικούς μετασχηματισμούς για το πώς ζούμε στις πόλεις, πώς κινούμαστε γύρω μας, πώς καλλιεργούμε το φαγητό μας, από που παίρνουμε την ενέργειά μας. Ουσιαστικά, τι λέει η Πράσινη Συμφωνία: Εάν κάνουμε όλα αυτά, θα αντιμετωπίσαμε ταυτόχρονα όλες αυτές τις συστημικές οικονομικές και κοινωνικές κρίσεις» επισημαίνει.
«Νομίζω ότι οι νέοι έχουν αρχίσει να ξυπνούν αυτά τα πολιτικά κόμματα να κατανοήσουν ότι δεν μπορούν πλέον να αντιμετωπίζουν την κλιματική κρίση ως ένα ακόμα ζήτημα στη λίστα, στο τέλος όλων των άλλων θεμάτων, πολλές φορές ξεχνώντας το. Αυτό είναι το θέμα της Νέας Πράσινης Συμφωνίας, ότι δεν υπάρχει μια πολιτική για το κλίμα, είναι ένα όραμα για το πως να οργανώσεις μια οικονομία και μια κοινωνία ώστε να μην είναι σε πόλεμο με τη ζωή στη Γη και αυτό έχει να κάνει με το κλίμα, έχει να κάνει με τους ωκεανούς, αλλά έχει να κάνει και με την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, γιατί έχουμε ένα οικονομικό σύστημα που συμπεριφέρεται και στους ανθρώπους και στο κλίμα σαν να είναι αναλώσιμα».
Σύμφωνα με την Ν. Κλάιν «αν και είναι αλήθεια πως η κλιματική αλλαγή είναι μια κρίση που παράγεται από την υπερβολική εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, είναι ακόμα μεγαλύτερη αλήθεια πως η κρίση παράγεται από τη νοοτροπία που έχουμε να αντιμετωπίζουμε τον φυσικό κόσμο, όπως και την πλειονότητα των κατοίκων του, ως πηγές εκμετάλλευσης, που στη συνέχεια απορρίπτονται και πιστεύω βαθιά πως για να βγούμε από την κρίση αυτή, πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο».