Του Γιάννη Γεράσιμου
«Προτιμώ να γίνω στάχτη παρά σκόνη! Προτιμώ η σπίθα μου να εξαντληθεί μέσα στη φωτιά, παρά να σαπίσει από την υγρασία! Προτιμώ να γίνω μετεωρίτης, κάθε άτομο μου να γίνει εκθαμβωτική λάμψη, απ’ ό,τι ένας κοιμισμένος και παντοτινός πλανήτης. Ο προορισμός του ανθρώπου είναι να ζει, όχι να επιβιώνει! Δε θα σπαταλήσω τις μέρες μου προσπαθώντας να τις παρατείνω. Θα αξιοποιήσω το χρόνο μου!».
Η ασίγαστη φλόγα του Τζακ Λόντον για ζωή και για μάθηση υπήρξαν ήδη εξαρχής ένα βασικό σημείο αναφοράς στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του. Ο Τζακ Λόντον γεννημένος στις 12 Γενάρη του 1876 στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας αναγκάστηκε ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής του να εργαστεί σκληρά για να κερδίσει τα προς το ζην (ήδη από ηλικία 10 χρονών) και να αναμετρηθεί με τις αντιξοότητες της φτώχειας και των κοινωνικών και οικονομικών δυσχερειών που αυτή συνεπαγόταν. Εφημεριδοπώλης, εργάτης κονσερβοποιίας, περιστασιακά εργαζόμενος σε εργοστάσια, παράνομος αλιέας στρειδιών, λαθρέμπορος, ναύτης και λιμενοφύλακας ο Τζακ Λόντον θα αλλάξει διάφορα επαγγέλματα και θα βιώσει την εκμετάλλευση και την κοινωνική εξαθλίωση της αμερικανικής εργατικής τάξης. Οι εμπειρίες του μάλιστα ως ναυτικού σε φωκοθηρικό και αργότερα ως χρυσοθήρα στον αμερικανικό βορά και η καθημερινή αναμέτρηση με τα στοιχεία της φύσης θα αποτελέσουν το υλικό και την πηγή έμπνευσης για κάποια από τα πρώτα και σημαντικότερα μυθιστορήματα του, όπως «ο θαλασσόλυκος» και «το κάλεσμα της άγριας φύσης». Ο Τζακ Λόντον θα γράψει με πυρετώδεις ρυθμούς περισσότερα από πενήντα βιβλία σε χρονικό διάστημα δεκαπέντα χρόνων (από το 1900 μέχρι το 1916) και θα πάρει μέρος στους αγώνες για κοινωνική δικαιοσύνη και εργασιακά δικαιώματα όντας ενεργό μέλος του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος και αργότερα του σοσιαλιστικού κόμματος της Αμερικής.
Στον πυρήνα του έργου του Τζακ Λόντον βρέθηκε ήδη εξαρχής η αναμέτρηση του ανθρώπου με τα στοιχεία της φύσης και η οξυδερκής ανάδειξη της κοινωνικής πραγματικότητας της φτώχειας και των αποκλεισμών της εποχής του. Ένα από τα πιο γνωστά μυθιστορήματα του Τζακ Λόντον υπήρξε και η Σιδερένια Φτέρνα, έργο που δημοσιεύτηκε το 1907 και εξιστορούσε μέσω του αφηγηματικού ευρήματος ενός ημερολογίου, του χειρογράφου Έβερνχαρντ που ανακαλύπτεται αιώνες αργότερα στον 27ο αιώνα, την αδυσώπητη κοινωνική εκμετάλλευση και καταπίεση που βίωνε η αμερικανική εργατική τάξη στις αρχές του 20ου αιώνα, την οργάνωση της επανάστασης και την ιδιαίτερα βίαιη και αιματηρή συντριβή της από την άρχουσα τάξη. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου περιγράφεται η κοινωνική κατάσταση καταπίεσης που βίωνε η εργατική τάξη μέσω της μεταστροφής της Άβις Έβερνχαρντ, συζύγου του σοσιαλιστή ηγέτη Έρνεστ Έβερνχαρντ, η οποία μετατρέπεται σταδιακά σε σοσιαλίστρια, όταν ανακαλύπτει την προσωπική τραγωδία ενός αμερικανού εργάτη, του Τζάκσον, ο οποίος στην προσπάθεια του κατά τη διάρκεια της εργασίας του να διασώσει μια μηχανή από ζημιά χάνει μέσω ενός ατυχήματος το χέρι του και βρίσκεται έτσι να χάνει τη δουλειά του και την αποζημίωση μέσω της συνομωσίας των ιδιοκτητών του εργοστασίου, της διοίκησης, των επιστατών, των δικηγόρων και των τοπικών εφημερίδων.
Η κοινωνική εξαθλίωση των αμερικανών εργαζομένων σε αντιδιαστολή προς την πλουσιοπάροχη ζωή των αφεντικών τους σε συνδυασμό με τις συζητήσεις του Έρνεστ με ακαδημαϊκούς, επισκόπους, επιχειρηματίες και πολιτικούς κλονίζουν τις πεποιθήσεις της Άβις και την φέρνουν αντιμέτωπη με την κοινωνική πραγματικότητα της εξαθλίωσης και της καταπίεσης της αμερικανικής εργατικής τάξης. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου μια οξεία οικονομική κρίση οδηγεί σε γενική απεργία και στην απάντηση της άρχουσας τάξης, η οποία καταστέλλει την απεργία με τη χρήση των όπλων και την οργάνωση ενός απεργοσπαστικού στρατού ανέργων. Φασίστες και προβοκάτορες ξεκινούν ταραχές παρέχοντας το κατάλληλο πρόσχημα στα τακτικά στρατεύματα για την αιματηρή κατάπνιξη της απεργίας και για την εισβολή στο Κογκρέσο στο οποίο οι εργαζόμενοι είχαν καταφέρει να εκλέξουν τους αντιπροσώπους τους για την προώθηση των αιτημάτων τους.
Η σιδερένια φτέρνα, αναφερόμενη στην κοινωνική εξαθλίωση και εργασιακή εκμετάλλευση της αμερικανικής εργατικής τάξης, υπήρξε ένα από τα πλέον σημαντικά προφητικά δυστοπικά μυθιστορήματα του 20ου αιώνα, που περιέγραψαν με διεισδυτικότητα την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής τους αποτελώντας τον προάγγελο της μετέπειτα ανόδου του φασισμού στην Ευρώπη.
Η φτώχεια και η εξαθλίωση των εργαζομένων, ο εξοστρακισμός και η αμαύρωση των όσων συνέπρατταν μαζί τους και ιδιαίτερα των πνευματικών ανθρώπων, η φίμωση του λόγου και της ελευθερίας της έκφρασης, η επιστράτευση της εγκληματικής τάξης της «Μαύρης Εκατονταρχίας», μιας παραστρατιωτικής οργάνωσης του μελλοντικού φασισμού επρόκειτο να φέρουν στο προσκήνιο με ιδιαίτερη οξύτητα τα κοινωνικά αδιέξοδα ενός δεσποτικού ολοκληρωτισμού που συνέθεταν το πάζλ μιας κοινωνικής πραγματικότητας έντονων κοινωνικών ανισοτήτων και ταξικών αντιπαραθέσεων που θα οδηγούσε μετέπειτα στην άνοδο του φασισμού στην Ευρώπη σημαδεύοντας την ιστορία του 20ου αιώνα.
Η σιδερένια φτέρνα της οικονομικά άρχουσας τάξης είχε συντρίψει την ελπίδα για κοινωνική δικαιοσύνη, εργασιακά δικαιώματα και πολιτικές ελευθερίες των εργαζομένων οδηγώντας παράλληλα μέσω της προσπάθειας οργανωμένης βίαιης καταστολής της απεργίας στην πολιτική ανάδυση του μελλοντικού φασισμού και των κοινωνικών ομάδων που τον εξέφραζαν. Όπως όμως χαρακτηριστικά σημείωνε ο Τζακ Λόντον: «Αν συνθλίψεις την αλήθεια, αν την κρύψεις, αν δεν την υψώσεις ως έμβλημα, τότε θα σαι λιγότερο αληθινός από την αλήθεια (ευτελίζοντας την ασίγαστη ελπίδα για δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη)». Η Σιδερένια Φτέρνα μέσα από τη δύναμη της αλήθειας των καταστάσεων τις οποίες εκφράζει διαπερνά την εποχή της και αποτελεί ένα έργο προάγγελο των επερχόμενων ιστορικών γεγονότων και ένα μέσο κοινωνικής αφύπνισης που το μήνυμα του καταφέρνει να φτάσει μέχρι και στην εποχή μας.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, τo Σάββατο 8.4.2017
Κάθε Σάββατο κυκλοφορεί στα περίπτερα το έντυπο Νόστιμον Ήμαρ ένθετο στον Δρόμο της Αριστεράς.
