Ο Γάλλος φιλόσοφος Αλέν Μπαντιού αναλύει, μέσω άρθρου του στη γαλλική εφημερίδα Liberation, 11 σημεία για τις επιπτώσεις που έχει το «όχι» στο δημοψήφισμα, την πολιτική συμπεριφορά και τακτική της κυβέρνησης Τσίπρα αλλά και την επόμενη ημέρα στην Ελλάδα.
Μετάφραση: Δημήτρης Στεφανής
Ολόκληρο το άρθρο έχει ως εξής:
«Είναι ύψιστη ανάγκη να διεθνοποιήσουμε το ελληνικό ζήτημα. Μόνο η συνολική διαγραφή του χρέους θα φέρει ένα «ιδεολογικό χτύπημα » στο σημερινό ευρωπαϊκό σύστημα.
1. Το μαζικό «όχι» του ελληνικού λαού δεν σημαίνει άρνηση της Ευρώπης. Σημαίνει μια άρνηση της Ευρώπης των τραπεζών, του χωρίς-τέλους χρέους και του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού.
2. Ένα μέρος των εθνικιστών, (βλέπε της άκρας δεξιάς), ψήφισε επίσης « όχι » στις απαιτήσεις των χρηματοπιστωτικών θεσμών; Αντίθετα στις επιταγές των ευρωπαϊκών αντιδραστικών κυβερνήσεων; Γνωρίζουμε ότι ο κάθε αρνητικός ψήφος είναι εν μέρει ασαφής. Η άκρα δεξιά πάντα μπορεί να αρνηθεί ορισμένα πράγματα που αρνείται και η ριζοσπαστική αριστερά. Μόνο η επιβεβαίωση αυτού που θέλουμε είναι σαφής. Αλλά όλος ο κόσμος γνωρίζει ότι αυτό που θέλει ο Σύριζα είναι αντίθετο με αυτό που επιθυμούν οι εθνικιστές και οι φασίστες. Η ψήφος λοιπόν δεν είναι μια ψήφος ασαφής ενάντια στις αντιλαϊκές απαιτήσεις του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού και των ευρωπαϊκών υποτελών τους. Είναι επίσης, προς το παρόν, μια ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Τσίπρα.
3. Το γεγονός ότι αυτό συμβαίνει στην Ελλάδα και όχι, όπως θα ήταν φυσικό, οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη, δείχνει ότι η ευρωπαϊκή «αριστερά» είναι σε κατάσταση μη αναστρέψιμου κώματος. Ο Φρανσουά Ολάντ; Η γερμανική σοσιαλοδημοκρατία; Το ισπανικό σοσιαλιστικό κόμμα; Το ελληνικό ΠΑΣΟΚ; Οι άγγλοι εργατικοί; Όλα αυτά τα κόμματα είναι εφεξής, ανοιχτά, διαχειριστές του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Δεν υπάρχει, δεν υπάρχει πια, ευρωπαϊκή «αριστερά». Υπάρχει μια μικρή ελπίδα, όχι ιδιαίτερα καθαρή ακόμη, στους εντελώς καινούργιους πολιτικούς σχηματισμούς που συνδέονται με τα μαζικά κινήματα ενάντια στο χρέος και την λιτότητα όπως οι Podemos στην Ισπανία και ο Σύριζα στην Ελλάδα. Οι πρώτοι, εξάλλου, αρνούνται την διάκριση μεταξύ «αριστεράς» και «δεξιάς». Και εγώ την αρνούμαι. Ανήκει στην παλαιά εποχή της κοινοβουλευτικής πολιτικής που πρέπει να τελειώσει.
4. H τακτική νίκης της κυβέρνησης Τσίπρα είναι ένα ενθαρρυντικό στοιχείο για όλες τις καινούργιες προτάσεις στο πολιτικό πεδίο. Το κοινοβουλευτικό σύστημα και τα κόμματά της διακυβέρνησης είναι σε ενδημική κρίση εδώ και δεκαετίες, από το 80. Το γεγονός ότι ο Σύριζα επιτυγχάνει στην Ελλάδα, έστω και πρόσκαιρα, αποτελεί αυτό που ονομάζω, στην Ευρώπη, «η αφύπνιση της Ιστορίας ». Αυτό δεν μπορεί παρά να βοηθήσει τους Podemos, και όλους εκείνους που θα ακολουθήσουν μετά και αλλού, πάνω στα συντρίμμια της κλασσικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
5. Παρόλα αυτά, η κατάσταση στην Ελλάδα παραμένει, κατα την γνώμη μου, πολύ δύσκολη και εύθραυστη. Τώρα είναι που αρχίζουν οι πραγματικές δυσκολίες. Μπορεί, εν όψει της δημοψηφισματικής επιτυχίας της τακτικής του, που θέτει προ των ιστορικών τους ευθυνών, τους Μέρκελ, Ολάντ και τους άλλοι ισχυρούς του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, να διαφοροποιήσουν τις απαιτήσεις τους. Αλλά πρέπει να δράσουμε χωρίς να τους υπολογίζουμε και τόσο πολύ. Το κρίσιμο σημείο, απ’ εδώ και στο εξής, είναι να δούμε αν η ψήφος του «όχι» πρόκειται να συνεχιστεί σε ένα δυνατό λαϊκό κίνημα που θα υποστηρίξει και/ή θα ασκεί ισχυρές πιέσεις στην ίδια του την κυβέρνηση.
6. Σ’ αυτή την κατεύθυνση, πως θα κρίναμε την κυβέρνηση Τσίπρα; Αποφάσισε πριν από πέντε μήνες να ξεκινήσει από την διαπραγμάτευση. Ήθελε να κερδίσει χρόνο. Ήθελε να μπορεί να πει ότι έκανε τα πάντα για να φτάσει σε μια συμφωνία. Θα προτιμούσα να ξεκίναγε διαφορετικά: με μια άμεση έκκληση σε μια μαζική, συνεχής, λαϊκή κινητοποίηση, που θα ένωνε εκατομμύρια ανθρώπους στo σύνθημα της ολοκληρωτική διαγραφή του χρέους. Και επίσης, σε ένα ισχυρό αγώνα ενάντια στους κερδοσκόπους, στη διαφθορά, στους πλούσιους που δεν πληρώνουν φόρους, στους εφοπλιστές, στην εκκλησία… Αλλά δεν είμαι Έλληνας και δεν θα ήθελα να δώσω μαθήματα. Δεν ξέρω εάν μια πράξη τόσο επικεντρωμένη στην λαϊκή κινητοποίηση, μια πράξη κατά κάποιο τρόπο δικτατορική, ήταν δυνατή. Προς το παρών, μετά από πέντε μήνες διακυβέρνησης Τσίπρα, υπάρχει αυτό το νικηφόρο δημοψήφισμα, και η κατάσταση παραμένει ανοιχτή. Είναι όμως ήδη πολλά.
7. Συνεχίζω να πιστεύω ότι τα πιο δυνατά ιδεολογικά χτυπήματα που μπορούμε να φέρουμε στο σημερινό ευρωπαϊκό σύστημα εκπροσωπούνται από το σύνθημα της ολοκληρωτικής διαγραφής του ελληνικού χρέους, χρέους κερδοσκοπικού για το οποίο ο ελληνικός λαός είναι εντελώς αθώος. Αντικειμενικά, μια τέτοια διαγραφή είναι δυνατή: Πολλοί οικονομολόγοι, που δεν είναι καθόλου επαναστάτες, πιστεύουν ότι η Ευρώπη πρέπει να ακυρώσει το ελληνικό χρέος. Αλλά η πολιτική είναι υποκειμενική, σε αντίθεση με την καθαρή οικονομία. Οι κυβερνήσεις θέλουν οπωσδήποτε να αποτρέψουν μια νίκη του Σύριζα σε αυτό το θέμα. Μετά από μια τέτοια νίκη, θα έρθουν οι Podemos, μετά ίσως και άλλα ισχυρά λαϊκά κινήματα στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες. Επίσης, οι κυβερνήσεις, ωθούμενες από τα χρηματοπιστωτικά λόμπυ, θέλουν περισσότερο να τιμωρήσουν τον Σύριζα, να τιμωρήσουν τον ελληνικό λαό, παρά να λύσουν το πρόβλημα του χρέους. Για να τιμωρήσουμε αυτούς που ζητούν αυτή την τιμωρία, η στάση πληρωμών παραμένει η καλύτερη επιλογή, όποια και αν είναι τα ρίσκα. Η Αργεντινή το έκανε πριν μερικά χρόνια, δεν πέθανε, αντιθέτως.
8. Κινητοποιεί παντού, σε σχέση με την Ελλάδα, το ερώτημα της « εξόδου » από την Ευρώπη. Αλλά στην πραγματικότητα, είναι οι αντιδραστικοί ευρωπαίοι που έχουν κάνει σημαία τους αυτό το ερώτημα. Αυτοί είναι που κάνουν το « Grexit » μια επικείμενη απειλή. Θέλουν με αυτό τον τρόπο να τρομοκρατήσουν τον κόσμο. Η κεντρική θέση, πού είναι μέχρι στιγμής τόσο του Σύριζα όσο και των Podemos, είναι να λέει : «Μένουμε μέσα στην Ευρώπη. Θέλουμε μόνο, και είναι δικαίωμά μας, να αλλάξουμε τους κανόνες της Ευρώπης. Θέλουμε να σταματήσουμε να είμαστε ο διαμεσολαβητής μεταξύ του φιλελεύθερου παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού και της συνέχισης του πόνου στους λαούς. Θέλουμε μια πραγματικά ελεύθερη και λαϊκή Ευρώπη.» Πρέπει οι αντιδραστικοί να πουν αυτό που πιστεύουν πάνω σ’ αυτό. Αν θέλουν να κυνηγήσουν την Ελλάδα, ας το προσπαθήσουν! Σε αυτό τη φάση, η μπάλα βρίσκεται στο δικό τους γήπεδο.
9. Στο πίσω-πλάνο, νιώθουμε τους γεωπολιτικούς φόβους. Και αν η Ελλάδα στρεφόταν προς άλλους αντί στους Ευρωπαίους μπαμπούλες; Επ’ αυτού θα έλεγα: κάθε ευρωπαϊκή κυβέρνηση έχει μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική. Καλλιεργούνται εντελώς κυνικές φιλίες, όπως ο Ολάντ με την Σαουδική Αραβία. Η Ελλάδα, ενάντια στις πιέσεις που δέχεται, πρέπει και μπορεί να έχει μια πολιτική εντελώς ελεύθερη. Εφόσον οι Ευρωπαίοι αντιδραστικοί θέλουν να τιμωρήσουν τον ελληνικό λαό, αυτός έχει το δικαίωμα να ψάξει τα εξωτερικά στηρίγματα προκειμένου να μειώσει ή να εμποδίσει τα αποτελέσματα αυτής της τιμωρίας. Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να στραφεί προς την Ρωσία, προς τα βαλκανικά κράτη, προς την Κίνα, προς την Βραζιλία, και ακόμη προς τον παλιό ιστορικό της εχθρό, την Τουρκία.
10. Αλλά όποια και αν είναι η κατεύθυνση, η κατάσταση στην Ελλάδα θα καθοριστεί από τους ίδιους τους Έλληνες. H αρχή της υπεροχής των εσωτερικών συνθηκών (primat des causes internes) εφαρμόζεται σ’ αυτή την περίπτωση. Παρόλα αυτά, οι κίνδυνοι είναι σημαντικοί, πολύ περισσότερο που ο Σύριζα δεν είναι στην κυβέρνηση παρά μόνο τυπικά. Ήδη, το ξέρουμε, το αισθανόμαστε, οι παλιές πολιτικές δυνάμεις δημιουργούν ίντριγκες στο παρασκήνιο. Εκτός του ότι η κρατική εξουσία, που κατακτήθηκε με κανονικές διαδικασίες και όχι επαναστατικές, είναι εύκολα δωροδοκήσιμη, θα μπορούμε προφανώς να θέσουμε τα κλασσικά ερωτήματα: Ο Σύριζα ελέγχει ολοκληρωτικά την αστυνομία, το στρατό, την δικαιοσύνη, την οικονομική και χρηματοπιστωτική ολιγαρχία; Φυσικά όχι. Ο εσωτερικός εχθρός υπάρχει ακόμη, είναι σχεδόν ανέπαφος, παραμένει ισχυρός, και υποστηρίζεται στην σκιά από τους εξωτερικούς εχθρούς, συμπεριλαμβανομένου της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας και των αντιδραστικών κυβερνήσεων. Το λαϊκό κίνημα και οι οργανώσεις της βάσης του πρέπει συνεχώς να ελέγχουν τις πράξεις της κυβέρνησης. Ακόμη μια φορά, το « όχι » του δημοψηφίσματος δεν θα είναι μια πραγματική δύναμη παρά μόνο αν συνοδεύεται από ισχυρές ανεξάρτητες διαδηλώσεις.
11. Μια συνεχής, διεθνής, λαϊκή βοήθεια σε επίπεδο διαδηλώσεων και μέσω μαζικής ενημέρωσης θα πρέπει να στηρίζει μ’ όλη της τη δύναμη την εφικτή ελληνική ανύψωση. Σήμερα, υπενθυμίζω ότι το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει το 86% του διαθέσιμου πλούτου. Η παγκόσμια καπιταλιστική ολιγαρχία είναι πολύ περιορισμένη σε αριθμό, συγκεντρωτική, πολύ οργανωμένη. Απέναντί της, οι διάσπαρτοι λαοί, χωρίς πολιτική ενότητα, εγκλωβισμένοι στα εθνικά σύνορα, θα παραμείνουν αδύναμοι και σχεδόν ανίσχυροι. Όλα παίζονται σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο. Μετατρέποντας το ελληνικό ζήτημα σε διεθνές ζήτημα με μεγάλη συμβολική σημασία είναι μια αναγκαιότητα και άρα ένα καθήκον.
Από τον Alain Badiou – Φιλόσοφο»