Πολλές φορές η σιωπή μιλά και έχει πολλά να μας πει, φτάνει οι κεραίες μας να είναι ευαίσθητες και δεκτικές. Πάντα θαύμαζα τους ποιητές που με μια χούφτα λέξεις μπορούν να γεμίσουν τις πιο απόμερες γωνιές της ανθρώπινης ψυχής. Ο Τάσος Λειβαδίτης κατέχει μια θέση ξεχωριστή ανάμεσά τους. Ποιητής της σιωπής, της πληγωμένης αισιοδοξίας και των πιο ―ίσως― άπιαστων ονείρων.
Ο σκηνοθέτης Θόδωρος Αγγελόπουλος είναι ποιητής των εικόνων. Από τους λίγους που με μαεστρία καταφέρνουν να ντύσουν τη σιωπή με τους πιο δυνατούς «ήχους» των πλάνων τους. Στην ταινία του Ταξίδι στα Κύθηρα, ο πρωταγωνιστής Σπύρος (Μάνος Κατράκης) επιστρέφει στην πατρίδα που τον έδιωξε, μετά από 32 χρόνια στην πολιτική προσφυγιά. Και συναντά τη σιωπή.
Ένα ποίημα και μια φωτογραφία για τη σιωπή, που όταν τρέφεται από ψυχικές καταστάσεις όπως η απουσία, η στέρηση και ―κάποτε― η προδοσία, γίνεται εκκωφαντική…
Αυτός που σωπαίνει
Το σούρουπο έχει πάντα τη θλίψη
ενός ατελείωτου χωρισμού
Κι εγώ έζησα σε νοικιασμένα δωμάτια
με τις σκοτεινές σκάλες τους
που οδηγούνε
άγνωστο πού…
Με τις μεσόκοπες σπιτονοικοκυρές
πού αρνούνται
κλαίνε λίγο
κι ύστερα ενδίδουν
και τ᾿ άλλο πρωί,
αερίζουν το σπίτι
απ᾿ τους μεγάλους στεναγμούς…
Στα παλαιικά κρεβάτια
με τα πόμολα στις τέσσερις άκρες
πλάγιασαν κι ονειρεύτηκαν
πολλοί περαστικοί αυτού του κόσμου
κι ύστερα αποκοιμήθηκαν
γλυκείς κι απληροφόρητοι
σαν τους νεκρούς στα παλιά κοιμητήρια.
Όμως εσύ σωπαίνεις…
Γιατί δε μιλάς;
Πες μου!
Γιατί ήρθαμε εδώ;
Από που ήρθαμε;
Κι αυτά τα ιερογλυφικά της βροχής πάνω στο χώμα;
Τι θέλουν να πουν;
Ω, αν μπορούσες να τα διαβάσεις!!!
Όλα θα άλλαζαν…
Όταν τέλος, ύστερα από χρόνια ξαναγύρισα…
δε βρήκα παρά τους ίδιους έρημους δρόμους,
το ίδιο καπνοπωλείο στη γωνιά…
Κι ολόκληρο το άγνωστο
την ώρα που βραδιάζει…
[Το ποίημα από τη συλλογή «Τα χειρόγραφα του φθινοπώρου». Διευθυντής φωτογραφίας στο «Ταξίδι στα Κύθηρα» (1984) ο Γιώργος Αρβανίτης.]
Επιμέλεια: Οικοδόμος