Στα επίσημα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του Αλέξανδρου Παναγούλη, που έγιναν πριν από δύο χρόνια στην πλατεία Παλαιών Δικαστηρίων, στην Πανεπιστημίου και Σανταρόζα, ομιλητής ήταν ο Γιάννης Κλωνιζάκης.
Ο Χανιώτης αγωνιστής της Δημοκρατίας, εξιστόρησε πώς δημιουργήθηκε η οργάνωση και σχεδιάσθηκε η απόπειρα δολοφονίας κατά του δικτάτορα Παπαδόπουλου στη Βάρκιζα στις 13 Αυγούστου 1968.
Παρόντες στην συγκινητική εκδήλωση, οι πρόεδροι του Συνασπισμού, Αλέξης Τσίπρας, και του κόμματος «Άρμα Πολιτών», Γιάννης Δημαράς, η οικογένεια Παναγούλη, παλαιοί συναγωνιστές και εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίοι τίμησαν με την παρουσία τους τον αγωνιστή, που την περίοδο της δικτατορίας, είχε συγκλονίσει με τη στάση του όλη την Ευρώπη και τον κόσμο.
Στο πλάι αναγράφονται τα ονόματα των καταδικασμένων συναγωνιστών του: Ελευθέριος Βερυβάκης, Ιωάννης Κλωνιζάκης, Νικόλας Λεκανίδης, Γεώργιος Ελευθεριάδης, Νικόλαος Ζαμπέλης, Γεώργιος Αβράμης, Στάθης Γιώτας, Αρτέμης Κλωνιζάκης, Τζάνος Βαλασέλης, Αντώνης Πρίντεζης.
Ακολουθεί συνέντευξη του Γιάννη Κλωνιζάκη στη εφημερίδα “Φιλελεύθερος”
- Ο “Ολύμπιος” φίλος του Παναγούλη, Γιάννης Κλωνιζάκης καταθέτει τη μαρτυρία του για την περίοδο της Χούντας
“Ολύμπιος”. Αυτό ήταν το όνομά του στην παρανομία, κατά τη διάρκεια του αντιδικτατορικού αγώνα. Τον είχε «βαφτίσει» ο φίλος και συναγωνιστής του Αλέκος Παναγούλης λόγω του χαρακτήρα του γιατί δεν έδειξε ποτέ ότι τρομάζει ή ότι μπερδεύεται.
Ο Γιάννης Κλωνιζάκης αντιδρούσε πάντα με ολύμπια ηρεμία. Και όταν συμμετείχε στην απόπειρα δολοφονίας κατά του δικτάτορα Γεωργίου Παπαδόπουλου και όταν προετοίμαζε στη φυλακή την απόδραση του Σήφη Βαλυράκη, αλλά και στη Μεταπολίτευση, όταν ως δήμαρχος Χανίων αγωνιούσε για το καλό του τόπου του.
Ακόμη και όταν βασανιζόταν στη φυλακή -είναι κατά 50% ανάπηρος πολέμου εξαιτίας των βασανιστηρίων της Χούντας- ο Γιάννης Κλωνιζάκης δεν έχανε την ψυχραιμία του.
«Από την ηλικία μου αφαιρώ πάντα πέντε χρόνια», θα πει στον «Φιλελεύθερο» χαριτολογώντας. «Γιατί οι Συνταγματάρχες μου έδωσαν αμνηστία και όταν λέμε ότι αμνηστεύω κάποιον, σημαίνει ότι ξεχνώ. Οπότε κι εγώ ξεχνώ τα 5 χρόνια φυλακής που πέρασα…».
Τριάντα τέσσερα χρόνια μετά τον άδικο χαμό του Αλέκου Παναγούλη και με αφορμή τη σημερινή εκδήλωση της Ένωσης Κυπρίων Ελλάδας με θέμα «Ο Παναγούλης και η Κύπρος», ο κ. Κλωνιζάκης διηγείται τη γνωριμία και τη σχέση του με το σύμβολο της Αντίστασης, την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα, αλλά και άλλες πτυχές της πολυτάραχης ζωής τους.
«Δεν μπορώ ακόμη να πιστέψω ότι ο θάνατος του Παναγούλη ήταν απλώς δυστύχημα. Διότι και να δει κανείς το σημείο που έγινε το “τροχαίο”, δεν δικαιολογείται», μας λέει. Και μόνο τότε, όταν μιλάει για το χαμό του, ο «Ολύμπιος» φαίνεται να ταράζεται. «Μου λείπει πολύ», θα μας πει. «Όχι μόνο από εμένα, από όλους λείπει ο Αλέκος. Είναι ένα πρόσωπο που λείπει από την Ελλάδα σήμερα. Πιστεύω ότι αν ήταν στη ζωή ακόμη, που δεν είναι δυνατόν να ήταν στη ζωή ο Αλέκος διότι ήταν εμπόδιο για πολλούς, θα είχαμε τελείως διαφορετική πολιτική ζωή στον τόπο μας»…
Κύριε Κλωνιζάκη, πότε γνωριστήκατε με τον Αλέκο Παναγούλη;
Με τον Αλέκο Παναγούλη γνωριστήκαμε το 1961 στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Εκείνος σπούδαζε μηχανολόγος, εγώ πολιτικός μηχανικός. Ήμασταν μια ομάδα του συλλόγου Κρητών σπουδαστών, που είχαμε βαλθεί τότε να αλλάξουμε τη μορφή της νεολαίας στο Πολυτεχνείο. Στο Πολυτεχνείο υπήρχαν δυο τάσεις. Η Αριστερά και η Δεξιά. Η σχολή Αρχιτεκτόνων επί παραδείγματι ανήκε στην ΕΔΑ, όλες οι άλλες σχολές ανήκαν στην τότε ΕΡΕ. Με στελέχη ικανότατα από πλευράς και της μιας και της άλλης. Ξεκινήσαμε με τον Αλέκο και άλλους να κάνουμε τον πρώτο πυρήνα για τις εκλογές τότε στο Πολυτεχνείο. Από τότε ήμασταν πολύ φίλοι, αδερφικοί.
Πού σας βρίσκει το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών;
Αφού αποφοίτησα από το Πολυτεχνείο το 1964, είχα ξεκινήσει να δουλεύω ως μηχανικός σε ένα γραφείο που είχα ανοίξει στο Μενίδι Αττικής. Στο μεταξύ, είχα οργανωθεί στη νεολαία της Ένωσης Κέντρου. Επειδή όμως είχα μια αντιπάθεια γενικότερα προς τις διατεταγμένες νεολαίες, δεν ήθελα να γραφτώ στην περιοχή εκείνη. Ήμουν γραμμένος στη νεολαία της Ένωσης Κέντρου στη Γλυφάδα, όπου με είχε γράψει ο μακαρίτης ο Παναγούλης. Προτιμούσα να είμαι ελεύθερος σκοπευτής. Και εξακολουθώ να μην είμαι οργανωμένος σε κόμματα».
Περιμένατε την επιβολή της Δικτατορίας;
Το 1964 με είχε επισκεφτεί εδώ στα Χανιά ο μακαρίτης ο Αλέκος και μου είπε ότι κάτι δεν πάει καλά. Όλοι περιμέναμε ότι κάτι θα γίνει. Και κάναμε κουβέντες τότε εδώ στη Χαλέπα, τι υλικά πρέπει να μαζεύουμε και να τα έχουμε για να τα χρησιμοποιήσουμε σε κρίσιμη στιγμή. Από εκρηκτικά μέχρι πολυγράφους. Το 1967, όταν προκηρύχθηκαν εκλογές και ήταν βέβαιο ότι θα υπήρχε νίκη του Παπανδρέου, φαινόταν ότι κάτι θα γίνει. Δεν ήταν δυνατόν λοιπόν ο Βασιλιάς να ανεχθεί τον Γεώργιο Παπανδρέου. Ο τ. Βασιλιάς και οι Αμερικάνοι φυσικά, διότι μην ξεχνάμε ότι ήταν από τους πρωτεργάτες, μην πω και οι εμπνευστές της Δικτατορίας όσο και αν θέλουν κάποιοι να το κρύβουν.
Ποιες ήταν οι πρώτες σας κινήσεις με την επιβολή της Δικτατορίας;
Κάναμε λοιπόν κάποιες συσκέψεις στο Μενίδι, στελέχη της Ένωσης Κέντρου. Και αποφασίσανε ότι θα πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση διότι δεν ξέρουμε τι θα προχωρήσει. Να μην ωραιοποιούμε όμως τα πράγματα: Ο κόσμος ναι μεν ήταν εναντίον της επιβολής της στρατιωτικής δικτατορίας, πλην όμως από την πρώτη μέρα δεν το εξεδήλωνε έτσι εύκολα. Ήθελε κάποια τσιγκλίσματα.
Το τσίγλισμα ήρθε αργότερα, όταν ο Αλέκος λιποτάχτησε από την Ξάνθη όπου υπηρετούσε τη θητεία του. Διότι δεν είναι δυνατόν να μπορέσουμε να ανεχθούμε κάποιον να κάνει κουμάντο στο λαό χωρίς να έχει την έγκριση του λαού. Και αυτός ήταν και ο λόγος που έφυγε από τον στρατό.
Ήρθε λοιπόν στο σπίτι μου στην Αθήνα. Και από εκεί είχε κάποιες επαφές με διάφορους. Έκανε κάποια ταξίδια στην Κύπρο, στην Ιταλία και επανήλθε μετά πάλι στην Ελλάδα. Βασική αρχή της δικής μας οργάνωσης ήταν να ενημερώσουμε για τη Χούντα. Η οργάνωσή μας «Εθνική Αντίσταση» στελεχώθηκε από τον Στάθη Γιώτα και πολλά από τα παιδιά της νεολαίας, όπως τον Λευτέρη Βερυβάκη -αν και αυτός ήταν από τους πρώτους που συνελήφθησαν- τον Απόστολο Κακλαμάνη, τον Ανδρέα Σταυρουλάκη, τον Παναγιώτη Κρητικό και άλλους.
Και πότε αποφασίζει ο Παναγούλης να πάει στην Κύπρο;
Κοιτάξτε, έπρεπε να βρούμε κάποια υλικά. Έπρεπε να έχουμε κάποιες διασυνδέσεις με εκτός Ελλάδας παράγοντες, διότι όπως καταλαβαίνετε εδώ δεν ήταν δυνατόν να έχουμε επαφές με ανθρώπους, αφού δεν μπορούσαμε να έχουμε εμπιστοσύνη στον οποιονδήποτε.
Μην ξεχνάμε ότι η ηγεσία των κομμάτων ήταν ήδη σε εξορία ή σε κράτηση. Έπρεπε λοιπόν, να έχουμε επαφές και με το εξωτερικό, γιατί η μεγάλη βοήθεια ήταν βασικά απέξω, δεδομένου ότι εδώ στην Ελλάδα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ήταν φιμωμένα.
Αποφασίσαμε λοιπόν να φύγει ο Αλέκος προς τα έξω για να έχουμε κάποιες επαφές με τον έξω κόσμο. Είχαμε τότε και τη φυγή του αδελφού του Αλέκου, του Γιώργη, που κι αυτός αποφάσισε ότι δεν μπορεί να εξακολουθεί να υπηρετεί τον ελληνικό στρατό. Και εντάχθηκε και αυτός στην οργάνωση χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Και έφυγε βέβαια προς το εξωτερικό.«Έτσι οργανώσαμε το σχέδιο δολοφονίας του Παπαδόπουλου»
Πώς οργανώσατε το σχέδιο δολοφονίας του δικτάτορα;
Αυτά ήταν δουλειά του Αλέκου. Είπαμε ότι θα πρέπει να χτυπήσουμε τη Δικτατορία στην καρδιά της. Η καρδιά της Δικτατορίας δεν ήταν ο απλός κόσμος, να πάμε να βάλουμε μια βόμβα εδώ να σκοτώσουμε ένα ταλαίπωρο και να λέμε ότι κάνουμε επίθεση. Η επίθεση πρέπει να γίνει εκεί που πρέπει, δηλαδή στην καρδιά της Δικτατορίας στον Παπαδόπουλο και ενδεχομένως και σε κάποιον άλλον, από τα πρωτοκλασάτα στελέχη της Δικτατορίας. Επομένως θα έπρεπε λοιπόν να κάνουμε μια επίθεση εναντίον του ίδιου του «τυράννου». Αν καταφέρναμε να θέσουμε εκτός μάχης, που σημαίνει εκτός ζωής ένα δικτάτορα, όλα θα ήταν ρευστά.
Δεδομένου ότι υπήρχε παράλληλα μια προετοιμασία, να βγουν ανακοινώσεις στο εξωτερικό, δεδομένου ότι ο Αλέκος είχε ήδη επαφές με τις ελληνικές οργανώσεις έξω, αλλά ακόμα και με ανθρώπους δημοκρατικούς στην Ιταλία και στη Γερμανία και στη Γαλλία. Τις είχαμε μάλιστα ετοιμάσει ήδη και τις είχαμε στείλει, για αυτό και την πρώτη μέρα πριν μάθουμε το αποτέλεσμα, είχαν κυκλοφορήσει προκηρύξεις υπέρ των επαναστατών στην Ελλάδα. Αλλά δυστυχώς υπήρξε αποτυχία και αυτό οφείλονταν βασικά στην κακή τύχη.
Τι έγινε ακριβώς τη βραδιά της 13ης Αυγούστου του 1968;
Μας βοήθησαν άνθρωποι της φρουράς οι οποίοι ήταν Κρήτες στην καταγωγή. Αυτοί μας έδωσαν πληροφορίες για τη διαδρομή που κάνει κάθε πρωί, τι ώρα ξεκινάει, τι ώρα περνάει από εκεί. Τα είχαμε μετρημένα αυτά για να ξέρουμε γιατί μας είχαν δώσει πληροφορίες. Τα εκρηκτικά είχαν τοποθετηθεί τρεις μέρες πριν.
Εγώ είχα το καθήκον να πετάξω καρφιά σε ορισμένες περιοχές για να προκληθεί σύγχυση κυκλοφοριακή. Τα καρφιά είχαν τέτοια μορφή, ώστε όπως και να τα πατούσες θα καρφώνονταν στο λάστιχο και θα είχαμε διαρροή του αέρα, με αποτέλεσμα να «μένουν» τα αυτοκίνητα. Και άλλοι είχαν να πυροδοτήσουν κάποιους εκρηκτικούς μηχανισμούς σε ορισμένες περιοχές όπως σε δρόμους. Σε μέρη πάντα που να μην κινδυνεύουν άνθρωποι. Ήταν το βασικό μας στοιχείο.
Παρόλο που την προηγούμενη μέρα, στις 11 το βράδυ, είχανε επισκεφθεί το σημείο ο Αλέκος με τον Λεκανίδη για να δουν πού θα τοποθετηθεί η βόμβα και από πού θα γίνει η πυροδότηση, το βράδυ της απόπειρας υπήρχε ένα ζευγάρι πάνω στη γέφυρα. Και αυτό καθυστέρησε πάρα πολύ τη διαδικασία. Το ζευγαράκι τούς εμπόδισε να κάνουν την τοποθέτηση εκεί που έπρεπε και το έβαλαν σε άλλο σημείο, παραπέρα. Με αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθεί καλώδιο παραπάνω από ότι θα έπρεπε.
Και έτσι υπήρξε μια μικρή καθυστέρηση, η ταχύτητα όμως με την οποία έτρεχε ο Παπαδόπουλος ήταν πολύ μεγάλη και ένα κλάσμα του δευτερολέπτου ήταν σημαντικό. Δεν θέλαμε το θάνατο ανθρώπου, αλλά το θάνατο του τυράννου. Δεν είχανε ετοιμάσει καμιά διαδοχή, δεν φαντάζονταν ποτέ ότι ήταν δυνατόν να γίνει κάτι τέτοιο εναντίον τους, διότι εστιάζονταν στα δρακόντεια μέτρα που έπαιρναν για κάθε μετακίνησή τους. Και θα είχαμε αλλαγή της κατάστασης.Μετά την απόπειρα, οι τρεις που είχαν πάει έφυγαν. Ο Αλέκος μέσω θαλάσσης, πήγε κάτω από έναν οχετό και είχε την ατυχία την ώρα που έφευγαν οι χωροφύλακες να πέσει το καπέλο του επικεφαλής μέσα στη θάλασσα, να πάει να το πάρει και να τον δει. Και έτσι συνελήφθη.
Είχαμε πει ότι αν συλληφθεί ο Αλέκος, εμείς θα έπρεπε να συνεχίσουμε. Μάλιστα ο Λεκανίδης ξαναπήγε στην κυπριακή πρεσβεία και πήρε κάποια εκρηκτικά δυο-τρεις μέρες μετά την απόπειρα.
Υπήρχαν συνεργάτες δηλαδή και στην κυπριακή πρεσβεία;
Ναι. Δεν τους ξέρω, ούτε επεδίωξα ποτέ να τους μάθω.
«Ο Αλέκος λείπει πολύ σήμερα από την Ελλάδα»
Τι χαρακτήρα είχε ο Αλέκος Παναγούλης;
Πάντα ήταν άνθρωπος που εκτιμούσε τη φιλία. Και αν ακόμη ένας φίλος του, του έκανε κάτι, κοίταζε πώς θα τον δικαιολογήσει. Είχε περάσει πολλά και έμαθε να λαμβάνει υπόψη του τις συνθήκες κατά τις οποίες είπε ή του έκανε κάτι κάποιος.
Φοβόταν;
Μπα, αν φοβόταν δεν θα είχε κάνει τίποτα. Δεν ήταν άνθρωπος που φοβόταν. Και έλεγε, αφού βοηθήσαμε και ελευθερώθηκε η Ελλάδα, τώρα πρέπει να πάμε να βοηθήσουμε και αλλού. Ποιο ήταν το δικό σας ψευδώνυμο; «Ολύμπιος». Αυτό μου το είχε βγάλει ο μακαρίτης ο Παναγούλης. Αυτός λεγόταν «Ανίκητος», ο αδελφός μου λεγόταν «Γαύρος», επειδή όσες φορές είχε έρθει ο Αλέκος στο σπίτι έτυχε να του κάνουμε τραπέζι με γαύρο! Φοιτητές ήμασταν. Και το φτηνότερο φαγητό την εποχή εκείνη ήταν ο γαύρος…
Σας λείπει;
Όχι μόνο σε μένα, σε όλους λείπει ο Αλέκος. Λείπει από την Ελλάδα σήμερα. Πιστεύω ότι αν ήταν στη ζωή ακόμη, που δεν είναι δυνατόν να ήταν στη ζωή ο Αλέκος διότι ήταν εμπόδιο για πολλούς, θα είχαμε τελείως διαφορετική πολιτική ζωή στον τόπο μας.
Μην ξεχνάτε ότι στη Μεταπολίτευση κατέβηκε με την Ένωση Κέντρου και εγώ κατέβηκα με δική του προτροπή υποψήφιος στα Χανιά, παρόλο που ο μακαρίτης ο Μαύρος με ήθελε στην Αθήνα. Το ήθελε για να εξαπλωθούν οι άνθρωποι της αντίστασης στον ελλαδικό χώρο και να υπάρχουν πάντα φυτώρια ανθρώπων που αγωνίστηκαν.
Κάποια στιγμή θεώρησε ότι οι θέσεις της Ένωσης Κέντρου δεν ήταν αυτές που εκφράζουν έναν άνθρωπο όπως τον Αλέκο και για αυτό αποχώρησε και έγινε ανεξάρτητος βουλευτής της Ένωσης Κέντρου. Ανεξάρτητος όμως. Διότι δεν ήθελε να φανεί ότι αυτά που κάνει αυτός θα είχαν επίπτωση στον οποιονδήποτε κομματικό χώρο.
Και στη συνέχεια ήρθε ο θάνατος. Ο θάνατος κατά τρόπο περίεργο, που δεν ξέρουμε και εγώ δεν μπορώ να πιστέψω ότι ήταν σκέτο τροχαίο. Διότι αν δει κανείς το μέρος που έγινε το «τροχαίο» αυτό δεν δικαιολογείται. Εν πάση περιπτώσει, και οι συνθήκες και αυτά που ελέχθησαν στη δίκη δεν δικαιολόγησαν το θάνατό του έτσι. Βέβαια, βλέποντας και τα γεγονότα όπως περιγράφονταν περί Αβέρωφ κ.λπ. την εποχή εκείνη, έδειχνε ότι ο Αλέκος έπρεπε να φύγει από τη μέση. Και έφυγε με τον τρόπο αυτό. Θα ήταν εμπόδιο σε πολλούς αν έμενε…
*Σε ηλικία 75 ετών, έφυγε χθες από την ζωή, λίγο μετά τις 7 το απόγευμα, ο διαπρεπής Χανιώτης, Γιάννης Κλωνιζάκης, γνωστός μηχανικός με αντιχουντική δράση, πρώην δήμαρχος και πρώην αντινομάρχης Χανίων. Η κηδεία του θα γίνει σήμερα Τετάρτη από τον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου στο Μεϊντάνι, στις 3 το μεσημέρι.
Το zarpanews.gr, εκφράζει θερμά συλλυπητήρια στην οικογένεια του εκλιπόντος.