Υπάρχουν εγκλήματα που δεν περιγράφονται σε κανέναν Ποινικό Κώδικα, ωστόσο τιμωρούνται ανελέητα. Ενα τέτοιο έγκλημα είναι το να είσαι γυναίκα στο «λάθος» σημείο της Γης. Αλλού ενοχλούν τα γεννητικά σου όργανα, αλλού τα μαλλιά και το πρόσωπό σου, αλλού η επιλογή σου για το τι θα κάνεις με τη μήτρα σου. Κι αν έχεις τη δυστυχία να βρεθείς σε εμπόλεμη ζώνη, η ίδια σου η ζωή κινδυνεύει διπλά, αφού κοστίζει λιγότερο.
Δεν υπάρχει ακόμη ασφαλές μέρος στον κόσμο για να είσαι γυναίκα, δηλώνει στην «Εφ.Συν.» η γενική γραμματέας του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, Αλεξία Τσούνη, και δυστυχώς δεν αναφέρεται μόνο στις γυναίκες που έπεσαν θύματα της Μπόκο Χαράμ ή των τζιχαντιστών. Πολύ κοντά μας, δίπλα μας, υπάρχουν γυναίκες που δεν έχουν το δικαίωμα να αποφασίσουν αν θα γίνουν μητέρες, όπως στην Ιρλανδία.
Οι δημοσιογράφοι Ορίν Κρεμιέ και Ελέν Ζιλιέν συναντούν 14 γυναίκες από κάθε γωνιά της γης, που -σε άλλο πλαίσιο και για διαφορετικές αιτίες- δίνουν τον ίδιο αγώνα: κρατούμενες στο Θιβέτ, ακρωτηριασμένες στη Γαλλία και το Μάλι, μητέρες εξαφανισμένων στη Χιλή, πρόσφυγες στα στρατόπεδα των Παλαιστινίων, δημοσιογράφοι στην Τυνησία, δικηγόροι στο Μαλάουι -οι γυναίκες από άλλες αφετηρίες και σε διαφορετικό πλαίσιο ακόμη ανά τον κόσμο δίνουν τη μάχη της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας.
Οι ιστορίες τους -υπό τον τίτλο «ελεύθερες γυναίκες»- κυκλοφορούν από χθες στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Εύμαρος» σε μετάφραση Βασιλικής Τσίγκανου. Το βιβλίο δημιουργήθηκε σε συνεργασία με τη Διεθνή Αμνηστία, η οποία από τον Μάρτιο του 2004 διεξάγει διεθνή εκστρατεία με τίτλο «Τέλος στη βία κατά των γυναικών». Για την «περιπέτεια» της συγγραφής, αλλά και τις περιπέτειες των γυναικών ανά τον κόσμο, μας μιλά η Αλεξία…
• Ποιες είναι οι 14 «ελεύθερες γυναίκες» που φέρνει στη δημοσιότητα αυτό το βιβλίο;
Είναι γυναίκες του αγώνα, της αντίστασης και της αλληλεγγύης. Βρέθηκαν σε όλες τις μάχες, από τη θανατική ποινή έως τους ακρωτηριασμούς γυναικείων γεννητικών οργάνων, από τα εγκλήματα τιμής έως τα εγκλήματα πολέμου. Εχουν δώσει μάχες, για να καταγγελθούν και να τιμωρηθούν αυτές οι πράξεις βίας, προκειμένου να μην υπάρξουν άλλες γυναίκες θύματα. Μερικές φορές είναι δύσκολο να προφέρουμε τα ονόματά τους, όμως είναι σαν εμάς. Δεν έχουν την ίδια καθημερινότητα με εμάς, τις δικές μας ανάγκες και επιθυμίες, ούτε τις δικές μας ιδέες, όμως μοιράζονται μαζί μας το δικαίωμα για μια ζωή με αξιοπρέπεια. Είναι 14, όμως πίσω από αυτές υπάρχουν εκατοντάδες, χιλιάδες τέτοιες ελεύθερες γυναίκες.
• Πριν από λίγες μέρες δημοσιοποιήθηκε η δολοφονία 150 γυναικών από τους τζιχαντιστές. Εχοντας εποπτεία του τι συμβαίνει σε όλο τον πλανήτη, ποια είναι τα πιο επικίνδυνα μέρη του κόσμου, για να είσαι γυναίκα;
Μακάρι να υπήρχε ένα ασφαλές μέρος στον κόσμο για να είσαι γυναίκα. Δυστυχώς αυτό είναι ακόμα ουτοπία. Οι γυναίκες μπορεί να αντιμετωπίσουν σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους είτε είναι στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν, είτε είναι στην Αφρική, είτε στη Δύση. Για παράδειγμα, η αναχρονιστική πρακτική του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, η οποία αποτελεί βασανιστήριο, δεν εφαρμόζεται μόνο στην Αφρική και την Ασία. Καθημερινά εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια πέφτουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας και έμφυλης βίας γενικότερα σε όλες τις χώρες του κόσμου, ανεξαρτήτως κοινωνικής, οικονομικής ή άλλης κατάστασης.
Επιπρόσθετα, εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια σε Ανατολή και Δύση, Βορρά και Νότο γίνονται θύματα διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων για εργασιακή ή σεξουαλική εκμετάλλευση. Τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα γυναικών και κοριτσιών απειλούνται σε όλο τον κόσμο: η έκτρωση είναι παράνομη στο Ελ Σαλβαδόρ (ακόμη και σε περιπτώσεις βιασμού ή όταν η ζωή ή η υγεία μιας γυναίκας κινδυνεύει), αλλά και στην Ιρλανδία (οι γυναίκες αντιμετωπίζουν έως και 14 χρόνια φυλάκισης εάν κάνουν έκτρωση χωρίς να κινδυνεύει η ζωή τους). Οι συστηματικές διακρίσεις λόγω φύλου ριζώνουν στις πατριαρχικές δομές που ελέγχουν τις επιλογές και τις ελευθερίες γυναικών και κοριτσιών.
• Συνολικά, η θέση των γυναικών στον κόσμο έχει χειροτερέψει ή καλυτερεύσει;
Αναμφισβήτητα έχουν υπάρξει σημαντικές νίκες στον αγώνα για την ισότητα και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των γυναικών, τόσο σε νομοθετικό επίπεδο όσο και στην πρακτική. Σε αυτόν τον αγώνα η Διεθνής Αμνηστία είχε και έχει σημαντική συμβολή, σε διεθνές και εθνικό επίπεδο. Παρόλα αυτά, εξακολουθούν να υπάρχουν πολύ σοβαρά προβλήματα ως προς την απόλυτη ισότητα, την πλήρη διασφάλιση των δικαιωμάτων των γυναικών, αλλά και τον σεβασμό της προσωπικότητας και της αξιοπρέπειάς τους, τόσο στην πράξη όσο και στον λόγο, ακόμα και στον δημόσιο θεσμικό λόγο. Κι αυτό ακόμα και σε χώρες που δεν θα το περίμενε ο πολύς κόσμος.
• Πώς επηρεάζουν οι πολιτικές της λιτότητας τις ζωές των γυναικών; Ζούμε ένα «Backlash» στην Ευρώπη αυτήν την περίοδο;
Η οικονομική κρίση επηρεάζει σίγουρα τις ζωές των περισσοτέρων, και οι ευάλωτες ομάδες, όπως οι γυναίκες, επηρεάζονται σε μεγαλύτερο βαθμό. Ακόμα χειρότερη γίνεται η κατάσταση, όταν μια γυναίκα έχει κι άλλη ιδιότητα που υφίσταται διάκριση, π.χ. μετανάστρια, Ρομά, οροθετική κ.λπ. Στην περίπτωση αυτή η γυναίκα είναι θύμα πολλαπλών διακρίσεων και η θέση της είναι ακόμα δυσμενέστερη. Οι κυβερνήσεις πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στις πιο ευάλωτες ομάδες πληθυσμού κατά την κατανομή των πόρων και δεν πρέπει να εισάγουν διακρίσεις στους νόμους, τις πολιτικές ή τις πρακτικές τους. Οι κυβερνήσεις έχουν καθήκον να σέβονται και να προστατεύουν τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα και να διασφαλίζουν ότι δεν γίνονται διακρίσεις. Η έλλειψη πόρων δεν αποτελεί δικαιολογία.