Ένα λογισμικό που σχεδιάστηκε αποκλειστικά από έλληνες φιλοδοξεί να συμβάλλει στην έγκαιρη διάγνωση των διαταραχών της μνήμης. Τα προκαταρκτικά στοιχεία από την χρήση του προγράμματος είναι άκρως ενθαρρυντικά και θέτουν τις βάσεις για μια καλύτερη καθημερινότητα για τους ηλικιωμένους με συμπτώματα ήπιας μορφής άνοιας και νόσου Αλτσχάιμερ.
Το Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΙΠΤΗΛ) σε συνεργασία με τον Τομέα Νευροεπιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης και την Ελληνική Εταιρεία Νόσου ALZHEIMER και Συναφών Διαταραχών, σχεδίασαν ένα εικονικό περιβάλλον που αλλάζει τον τρόπο που γίνεται η εξέταση των ηλικιωμένων για τον εντοπισμό πρώιμων συμπτωμάτων ήπιας γνωστικής εξασθένησης.
Το ηλεκτρονικό παιχνίδι εξελίσσεται σε ένα εικονικό σουπερ μάρκετ όπου ο χρήστης καλείται να αγοράσει συγκεκριμένα προϊόντα σε συγκεκριμένες ποσότητες. Η άσκηση διαθέτει τέσσερα επίπεδα δυσκολίας από τα οποία μπορεί να επιλέξει ο χρήστης.
Η επιστημονική ομάδα, υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ, Μάγδας Τσολάκη, έχει ήδη δοκιμάσει το παιχνίδι σε έλληνες ασθενείς. Συγκεκριμένα, 55 άτομα, 21 υγιείς ηλικιωμένοι και 34 με ήπια νοητική διαταραχή, κατά μέσο όρο 68,8 ετών, κλήθηκαν να παίξουν με την βοήθεια ψυχολόγου.
Μέσω tablets, που εξασφάλιζαν την ευκολία χρήσης ακόμα και σε άτομα χωρίς εξοικείωση με την τεχνολογία, οι συμμετέχοντες διεκπεραίωσαν τις δοκιμασίες και χαρακτήρισαν την εμπειρία ως πολύ θετική. Μάλιστα, οι περισσότεροι δήλωσαν ότι προτιμούν την εξέταση με το εικονικό σούπερ μάρκετ από την εξέταση με κλασικές νευροψυχολογικές δοκιμασίες και τεστ μνήμης.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν λοιπόν ότι, η επίδοση του ατόμου στο παιχνίδι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο εντοπισμού της ήπιας νοητικής διαταραχής. Η διακριτική ικανότητα του εικονικού σούπερ μάρκετ κυμαίνεται στο 87,30% (ευαισθησία 82,35% και ειδικότητα 95,24%), δηλαδή στα ίδια επίπεδα με τη διακριτική ικανότητα νευροψυχολογικών δοκιμασιών εντοπισμού της ήπιας νοητικής διαταραχής.
Όπως εξηγεί ο ο επιστημονικός συνεργάτης του προγράμματος, ψυχολόγος Στέλιος Ζυγούρης, «η συγκεκριμένη έρευνα είναι η πρώτη παγκοσμίως, όπου μία εφαρμογή εικονικής πραγματικότητας μπορεί επιτυχώς να χρησιμοποιηθεί από μόνη της για τον εντοπισμό της ήπιας νοητικής διαταραχής. Μία τέτοια εξέλιξη είναι πολύ σημαντική, καθώς πλέον δίνεται η δυνατότητα στους ηλικιωμένους να εξετάζονται προληπτικά μέσα από ένα ευχάριστο παιχνίδι, αποφεύγοντας την κόπωση που μπορεί να προκαλέσει μία κλασική νευροψυχολογική εξέταση. Η εφαρμογή, εκτός από τον εντοπισμό των ήπιων νοητικών διαταραχών, αποσκοπεί στη νοητική ενδυνάμωση και δίνει τη δυνατότητα εξάσκησης της μνήμης, καθώς και άλλων σημαντικών νοητικών λειτουργιών (εκτελεστική λειτουργία, προσοχή, οπτικοχωρικές ικανότητες, μαθηματική ικανότητα)».
Τα πρώτα θετικά αποτελέσματα αποτέλεσαν την βάση για μια νέα μελέτη, η οποία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Στόχος είναι να δοκιμαστεί η χρήση του παιχνιδιού σε οικιακό περιβάλλον, ώστε να απλοποιηθεί περαιτέρω η προληπτική εξέταση για την ήπια νοητική διαταραχή.
Επιθυμία των ερευνητών είναι οι ηλικιωμένοι να μπορούν να έχουν μια πρώτη ένδειξη για πιθανά σημάδια νοητικής διαταραχής, χωρίς να χρειάζεται να βγουν από το σπίτι τους και να πάνε σε κάποιο νοσοκομείο ή κέντρο μνήμης. Το μόνο που θα χρειάζεται να κάνουν θα είναι να παίζουν ένα παιχνίδι εικονικής πραγματικότητας, όπως το εικονικό σούπερ μάρκετ.
«Με αυτό τον τρόπο, το όποιο πρόβλημα θα εντοπίζεται σε πολύ αρχικό στάδιο και ο ηλικιωμένος θα παραπέμπεται να επισκεφθεί μια υπηρεσία υγείας όπου θα μπορεί να εξεταστεί ενδελεχώς και να λάβει την κατάλληλη βοήθεια», εξηγεί κ. Ζυγούρης.
Το παιχνίδι που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Εν-ΝΟΗΣHΣ «Σύστημα Διάχυτης Νοημοσύνης για την Πρόγνωση, Διάγνωση, Παρακολούθηση και Ενδυνάμωση ασθενών με Νοητικές Διαταραχές», διατίθεται δωρεάν σε όσους επιθυμούν να το δοκιμάσουν και να εξασκήσουν τη μνήμη τους.
Επιμέλεια: Μαίρη Μπιμπή