Η Επιτροπή Γιουνκέρ αποφασίζει (και στη συνέχεια ανακαλεί – εν μέρει) τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων Δημόσιας Υγείας στη Γενική Διεύθυνση για τις Επιχειρήσεις και τη Βιομηχανία.
Με το που άνοιξα το μάτι, πιάσαμε την κουβέντα με τον κύριο που καθόταν δίπλα μου στο αεροπλάνο. Όταν με ρώτησε με τί ασχολούμαι, χαμογέλασε και είπε: “Health is a business that will always be around”.
Μεγάλη αλήθεια. Η υγεία είναι η μοναδική αγορά που δεν περνάει κρίση. Ο ιδιωτικός τομέας που ασχολείται με την υγεία (φάρμακα, εμβόλια, ιατρική ασφάλιση, ιατρικός εξοπλισμός, παραϊατρικά προϊόντα) είναι τεράστιος και εξαιρετικά κερδοφόρος για όλους όσους εμπλέκονται. Οι άνθρωποι ζουν πιο πολλά χρόνια (σε σύγκριση με 60 χρόνια πριν), υποφέροντας από πολλαπλά προβλήματα υγείας και χρόνιες ασθένειες.
Παράλληλα, θέλουν να ζήσουν καλυτέρα από τους προγόνους τους: να γίνουν πιο έξυπνοι, πιο αποδοτικοί, πιο όμορφοι, πιο υγιείς, εξαλείφοντας οτιδήποτε μπορεί να χαρακτηριστεί ως ‘μη φυσιολογικό’. Αυτό πρακτικά σημαίνει λεφτά. Πολλά λεφτά.
Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, το γεγονός ότι η πρώτη απόφαση της επιτροπής Γιουνκέρ αφορούσε τη μετάθεση της Ευρωπαϊκής Αρχής Φαρμάκων (European Agency of Medicines– EAM στο εξής) στο πορτφόλιο της Γενικής Διεύθυνσης για τις Επιχειρήσεις και τη Βιομηχανία (Directorate General for Enterprise and Industry- DG ENTR στο εξής) προκάλεσε εντονότατες ανησυχίες.
Να τα πάρουμε από την αρχή.
Το 2009 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με πρόεδρο το Χοσέ Μανουέλ Μπαρόσο μετέθεσε τις αρμοδιότητες για έγκριση και αδειοδότηση πώλησης φαρμακευτικών προϊόντων, ιατρικών εξοπλισμών και καλλυντικών από τη DG ENTR στη Γενική Διεύθυνση για την Υγεία και τους Καταναλωτές (Directorate General for Health and Consumers- DG SANCO στο εξής). Η πλειοψηφία των εκπροσώπων της Κοινωνίας των Πολιτών χαιρέτισε αυτήν την πρωτοβουλία. Θεωρήθηκε ότι με αυτόν τον τρόπο η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι σε θέση να αντιδράσει –πιο – άμεσα σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης (π.χ. επιδημίες) και να ευθυγραμμίσει τις πολιτικές των Κρατών Μελών στον υγειονομικό και φαρμακευτικό τομέα. Ανεξαρτήτως οικονομικών μεγεθών και συμφερόντων, η ασφάλεια κοινού και ασθενών διασφαλίζεται εντός ενωσιακού (άκομψο το ξέρω αλλά έτσι επικράτησε μετά την εφαρμογή της Συνθήκης της Λισαβόνας) εδάφους.
Το Σεπτέμβρη του 2014, το πρώτο πράγμα που έκανε ο πρόσφατα εκλεγμένος Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ ήταν να μεταφέρει τις διαδικασίες αδειοδότησης φαρμάκων (i.e. ΕΑΜ), ιατρικού εξοπλισμού και τεχνολογιών υγείας από τη DG SANCO στη DG ENTR. Η τελευταία είναι επιφορτισμένη με τη διασφάλιση της ενιαίας αγοράς, την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και – μεταξύ άλλων –την προαγωγή της ευρωπαϊκής βιομηχανίας (συμπεριλαμβανομένης και της φαρμακευτικής).
Ιδού οι αλλαγές όπως είχαν προβλεφθεί αρχικά:
“Units SANCO B2 (Health Technology and Cosmetics), SANCO D5 (Medicinal Products – Authorisations, European Medicines Agency) and SANCO D6 (Medical Products – Quality, Safety and Efficacy) move from DG Health and Consumers (SANCO) to DG ENTR”.
Ακολούθησε ένας κακός χαμός. Ενώσεις καταναλωτών και ασθενών, πάροχοι υπηρεσιών υγείας, πολιτικές παρατάξεις εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ΜΚΟς και δημοσιογράφοι αντέδρασαν. Για μία γεύση, δείτε: αυτό, αυτό, αυτό, αυτό και τέλος (το τελευταίο είναι στα γαλλικά αλλά συνυπογράφεται από το Βritish Medical Journal-BMJ και το ηλεκτρονικό γαλλικό έντυπο Prescrire.org). Υπήρξαν κατηγορίες ότι αυτή η αλλαγή ευνόησε σημαντικά την ευρωπαϊκή φαρμακοβιομηχανία, τα lobbies της οποίας ενδεχομένως να ‘δούλεψαν’ επιτυχώς προς αυτήν την κατεύθυνση. Η European Federation of Pharmaceutical Industries and Associations αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξη με την απόφαση του Προέδρου Γιουνκέρ.
Υποχωρώντας στη γενική κατακραυγή, ο Ζ.Κ. Γιουνκέρ επανατοποθετήθηκε, με αποτέλεσμα οι αρμοδιότητες που αφορούν τη Δημόσια Υγεία (συμπεριλαμβανομένης και της ΕΑΜ), τελικά, να παραμένουν στην ατζέντα της DG SANCO. Η στροφή επιβεβαιώθηκε και επισήμως στις 22 Οκτωβρίου 2014. Θεωρήθηκε μεγάλη νίκη, αποτέλεσμα εντατικών πιέσεων.
Είναι σημαντικό, δε λέω. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι η αρχή για μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από τη DG SANCO στη DG ENTR έχει ήδη λάβει χώρα. Μπορεί όχι σε τέτοιο βαθμό, όπως είχε προβλεφθεί αρχικά, αλλά η αλλαγή υφίσταται και αυτό έχει αποσιωπηθεί από το δημόσιο διάλογο.
Παραθέτω τις σχετικές αλλαγές όπως προβλέπονται από το Παράτημα σχετικά με τη διανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ των διαφορετικών Γενικών Διευθύνσεων (τελική βερσιόν, σελ. 7):
“Unit SANCO B2 (Health Technology and Cosmetics) moves from DG SANCO to DG Enterprise and Industry (ENTR)”.
Επαγρύπνηση και ενημέρωση. Αυτή είναι η λύση (ή τουλάχιστον μέρος της). Αναρωτιέμαι πόσοι/-ες Έλληνες/-ίδες, καταναλωτές/-τριες, ασθενείς, πάροχοι, ΜΚΟς γνώριζαν αυτήν την απόφαση, κατάλαβαν τί συνεπάγεται για την καθημερινότητα τους και αντέδρασαν σε αυτήν.