του Ράτζι Σουράνι
Η διεθνής κοινότητα επιδεικνύει αυξανόμενη συμπαράσταση στο αίτημα του παλαιστινιακού λαού για κυριαρχία. Μετά τη Σουηδία που έγινε η πρώτη χώρα της Ε.Ε. που αναγνώρισε το κράτος της Παλαιστίνης τον περασμένο Οκτώβριο, ακολούθησε το Βατικανό ενώ τα κοινοβούλια της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας υιοθέτησαν ψηφίσματα προς την ίδια κατεύθυνση, αν και μη δεσμευτικά.
Αυτές οι κινήσεις είναι φυσικά καλοδεχούμενες, όμως η πραγματικότητα επί του εδάφους δεν θα αλλάξει για τους Παλαιστίνιους αν η διεθνής κοινότητα δεν είναι διατεθειμένη να ζητήσει λογοδοσία για τα εγκλήματα πολέμου στην περιοχή.
Η Παλαιστινιακή Αρχή ανακοίνωσε ότι στις 25 Ιουνίου θα υποβάλει δύο μηνύσεις κατά του Ισραήλ στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και θα ζητήσει τον καθορισμό ημερομηνίας για την παρουσίαση των φακέλων των ισραηλινών εγκλημάτων πολέμου. Αυτές οι κινήσεις έρχονται μετά την ένταξη της Παλαιστίνης στο Καταστατικό της Ρώμης για την ίδρυση του ΔΠΔ που σημαίνει ότι οι παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου στην Παλαιστίνη μπορούν πλέον να διερευνηθούν.
Επίσης στις 29 Ιουνίου θα δημοσιευτούν τα αποτελέσματα της έρευνας του ΟΗΕ για την πιθανή διάπραξη εγκλημάτων πολέμου στη διάρκεια της ισραηλινής επίθεσης στη Γάζα το 2014, που σκότωσε περισσότερους από 2.200 Παλαιστίνιους, το 70% των οποίων ήταν άμαχοι και το 67% από αυτούς ήταν γυναίκες και παιδιά.
Αυτό πρέπει να αποτελέσει το έναυσμα για μια πλήρη έρευνα του ΔΠΔ σχετικά με τους θανάτους και την καταστροφή στη Γάζα το προηγούμενο έτος. Ίσως επιτέλους δούμε φυσικά πρόσωπα, ανάμεσά τους και πολιτικούς αρχηγούς, να λογοδοτούν. Πράγματι, η Γενική Εισαγγελέας του ΔΠΔ Φατού Μπενσούντα έχει ήδη προειδοποιήσει το Ισραήλ ότι ενδεχομένως θα διεξάγει πλήρη έρευνα.
Σύμφωνα με την Μπενσούντα το ΔΠΔ “θα εξετάσει καταγγελλόμενα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από όλες τις πλευρές, με πλήρη ανεξαρτησία και αντικειμενικότητα, χωρίς φόβο ή εύνοια”. Αυτό είναι το πραγματικό νόημα της δικαιοσύνης: αν τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι πραγματικά παγκόσμια, κανείς δεν μπορεί να είναι πάνω από το νόμο.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι έρευνες του ΔΠΔ θα βάλουν σε κίνδυνο την προοπτική της ειρήνης. Όμως τις τελευταίες δύο δεκαετίες οι ισραηλινές κυβερνήσεις δεν έχουν δείξει κανένα ενδιαφέρον για την προώθηση της ειρηνευτικής διαδικασίας. Σε μια αυθόρμητη στιγμή στο τέλος της ισραηλινής προεκλογικής καμπάνιας, ο Νετανιάχου απέκλεισε τη λύση των δύο κρατών όσο είναι πρωθυπουργός. Απέκλεισε την ίδια την προϋπόθεση πάνω στην οποία βασίστηκαν δεκαετίες ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων.
Παράνομος αποκλεισμός
Μέχρι στιγμής η στρατηγική της διεθνούς κοινότητας ήταν να μη διεκδικεί παθιασμένα τη λογοδοσία του Ισραήλ με την ελπίδα ότι αυτό θα βοηθήσει την ειρηνευτική διαδικασία. Αυτό ολοφάνερα δεν είχε αποτέλεσμα. Η ατιμωρησία ενθάρρυνε ολοένα και περισσότερες βίαιες επιθέσεις, με συνέπεια το θάνατο χιλιάδων ανθρώπων.
Σε συνδυασμό με τον παράνομο αποκλεισμό της Γάζας, που έχει μπλοκάρει την μετακίνηση ατόμων και αγαθών, η ατιμωρησία έχει τροφοδοτήσει έναν κύκλο βίας. Μόνο με το να λογοδοτήσουν όλες οι πλευρές για τις ενέργειές τους σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο θα υπάρχει μία πιθανότητα για ειρήνη.
Ως δικηγόροι και ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχουμε προσπαθήσει επί πολλά χρόνια να αποδοθεί δικαιοσύνη μέσω του ισραηλινού δικαστικού συστήματος. Αλλά έχουμε έρθει αντιμέτωποι με μόνιμα εμπόδια στο δρόμο προς τη δικαιοσύνη.
Για παράδειγμα, η τροποποίηση το 2013 του ισραηλινού νόμου για τα αστικά αδικήματα απαλλάσσει το Ισραήλ από την ευθύνη για την πρόκληση τραυματισμών και καταστροφών σε βάρος αμάχων στη Γάζα. Επίσης μείωσε το όριο για τη χρήση βίας κατά αμάχων από τις ισραηλινές δυνάμεις: δεν απαιτείται πλέον να αισθάνονται ότι απειλείται η ζωή τους πριν ανοίξουν πυρ.
Το Ισραήλ διακηρύσσει ότι τα στρατιωτικά του δικαστήρια είναι ικανά να διαχειριστούν τις παραβάσεις των στρατιωτών του και επομένως δεν χρειάζεται να αναμειχθεί το ΔΠΔ. Ζητά όμως πολλά κανείς αν έχει την προσδοκία ότι ένας στρατός θα διεξάγει έρευνα για τους αξιωματικούς του, ειδικά με τις αλλαγές στο στρατιωτικό δόγμα του Ισραήλ που δείχνει να ανέχεται τους θανάτους αμάχων σε μεγάλο βαθμό. Στους τελευταίους τρεις πολέμους κατά της Παλαιστίνης η πιο αυστηρή ποινή που επιβλήθηκε σε ισραηλινό στρατιώτη ήταν 7,5 μήνες φυλάκιση για την κλοπή μιας πιστωτικής κάρτας.
Η ισραηλινή πολιτική της μεταφοράς δικού τους άμαχου πληθυσμού σε παράνομα κατεχόμενο έδαφος – μέσω της ίδρυσης εποικισμών στη Δυτική Όχθη – θα πρέπει επίσης να εξεταστεί από το ΔΠΔ, καθώς αυτή η δραστηριότητα χαρακτηρίζεται ως έγκλημα πολέμου σύμφωνα με το Καταστατικό της Ρώμης.
Υποστηρίζεται συχνά ότι καθώς το Ισραήλ δεν είναι μέλος του ΔΠΔ, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να απαγγελθούν κατηγορίες σε ισραηλινούς υπηκόους, αυτό όμως δεν ισχύει. Το ΔΠΔ έχει δικαιοδοσία για οποιαδήποτε εγκλήματα διαπράχθηκαν στην Παλαιστίνη, ανεξάρτητα από την εθνικότητα των δραστών. Κάθε κατηγορητήριο θα έχει άμεσες πρακτικές επιπτώσεις. Τα ταξίδια σε χώρες που είναι μέλη του ΔΠΔ (για παράδειγμα όλες οι χώρες της Ε.Ε.) θα συνοδεύονται από μόνιμο κίνδυνο σύλληψης για κάθε κατηγορούμενο. Εκτός αυτού ο συμβολισμός της απαγγελίας κατηγοριών από το ΔΠΔ θα έχει ολέθριες συνέπειες για τη διεθνή φήμη της χώρας.
Είναι καίριας σημασίας να μπορέσει το ΔΠΔ να διεξάγει τις έρευνές του χωρίς προσκόμματα από πολιτικές παρεμβάσεις από οποιαδήποτε πλευρά. Το Ισραήλ έχει απαγορεύσει την πρόσβαση σε πολυάριθμους ερευνητές, συμπεριλαμβανομένης της ερευνητικής επιτροπής του ΟΗΕ για τον πόλεμο στη Γάζα. Απευθύνουμε έκκληση επομένως στα ευρωπαϊκά κράτη, που έχουν επιδείξει ισχυρή στήριξη στο ΔΠΔ κατά το παρελθόν, να συνεχίσουν να υπερασπίζονται την ανεξαρτησία του και να του επιτρέψουν να εργαστεί ελεύθερα σε περίπτωση που αντιμετωπίσει παρόμοια εμπόδια.
Θα πρέπει να είναι σε θέση να ερευνήσει την επίθεση στη Γάζα ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ερευνά εγκλήματα σε άλλα μέρη του κόσμου, όπως στο Νότιο Σουδάν ή στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Δεν θα πρέπει να υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Οι αξιολογήσεις του ΔΠΔ δεν μπορούν να βοηθήσουν όσους σκοτώθηκαν πέρυσι. Ωστόσο, το να εργαζόμαστε για δικαιοσύνη είναι η πιο αποτελεσματική δράση για να αποφευχθεί ανάλογη βία στο μέλλον. Δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη και είναι δύσκολο να αποδεχτούμε πως όταν σκοτώνεται ένα παιδί κάθε δύο ώρες επί 50 μέρες κανείς δεν θα έπρεπε να θεωρηθεί υπεύθυνος.
Ο Ράτζι Σουράνι είναι διευθυντής του Παλαιστινιακού Κέντρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (PCHR) , αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και έχει τιμηθεί με το βραβείο Right Livelihood και με το βραβείο Ρόμπερτ Κέννεντυ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Πηγή: ΙΒΤ