Το σύστημα έχει πάρει τα μέτρα του…
Ο Κέννεθ Γκαλμπρέηθ, ένας από τους σπουδαιότερους οικονομολόγους του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, υποστήριζε πως κάθε κραχ, κάθε μεγάλη και βαθειά οικονομική κρίση οφείλεται σε δύο λόγους. Την άγνοια της οικονομικής ιστορίας και την ανθρώπινη απληστία. Την καρδιά του καπιταλισμού.
Η οικονομική κρίση που ξέσπασε στην αγορά κατοικίας στις ΗΠΑ το 2008 με τα δάνεια υψηλού ρίσκου που έδιναν οι τράπεζες, συνέβη, γιατί οι τράπεζες, ο στυλοβάτης του συστήματος -καθοδηγητής και υποβολέας του, επίσης- βρήκαν τη μέθοδο να κερδοσκοπήσουν χοντρά. Η διασύνδεση των οικονομιών διασφάλισε τη μεταφορά της κρίσης, όταν έσκασε η φούσκα στις ΗΠΑ, σε όλο τον πλανήτη.
Αυτή η κρίση των δανείων υψηλού ρίσκου, για μία ακόμη φορά έδειξε πόσο εκτεθειμένο είναι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα -που αποτελεί έναν απροσπέλαστο δαίδαλο αδιαφάνειας- στις οργανωμένες κινήσεις κερδοσκοπίας. Κινήσεις, απέναντι στις οποίες τα κράτη δεν έχουν καμία άμυνα, εκτός αν θεωρήσουμε αυτή τη γελοιότητα των επιτοκίων, άμυνα. Ενα από τα σημαντικότερα στοιχεία αυτής της κρίσης έχει να κάνει με το ποιος, τέλος, φορτώνεται αυτή τη ζημιά που προκάλεσαν οι κερδοσκοπικές κινήσεις και η απληστία κάποιων καθαρμάτων. Μα, όλοι εμείς.
Οι κεντρικές τράπεζες δανείζουν αφειδώς δισεκατομμύρια σε τραπεζικά ιδρύματα που τζογάρισαν στη φούσκα των ακινήτων, για να μην πτωχεύσουν. Και αυτά τα εκατομμύρια που δανείζουν, ουσιαστικά τα πληρώνουμε εμείς. Διότι αυτά τα τεράστια ποσά «οικονομικής στήριξης», οι κυβερνήσεις τα κόβουν από τις χρηματοδοτήσεις του προϋπολογισμού στα ταμεία, την παιδεία, την υγεία και όλες τις κοινωνικές, λεγόμενες, δαπάνες.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο στην ιστορία αυτή αφορά τους νεοφιλελεύθερους που κατακεραυνώνουν την επέμβαση του κράτους, στην αγορά. Τώρα που οι κυβερνήσεις στηρίζουν τις τράπεζες, τους μοχλούς της κερδοσκοπίας, δεν βγάζουν τσιμουδιά. Λες και το βασικό καθήκον του κράτους είναι να εθνικοποιεί, να μοιράζει σε όλους εμάς τις ζημιές που υφίστανται οι κερδοσκόποι.
Δεν θυμάμαι, ποτέ, όμως καμιά κυβέρνηση να θέλει να μας μοιράσει και τα κέρδη που συσσωρεύουν όλοι αυτοί οι «παίκτες» του παγκοσμίου χρηματοπιστωτικού συστήματος, που έχουν, μερικές φορές και κάτι ονόματα όπως hedge funds από τα οποία άντε να διεκδικήσεις χρήματα, σε περίπτωση που τα χάσεις.
Το έχω ξαναγράψει και παλιότερα και δεν αποτελεί καμιά μεγάλη σοφία. Οι κυβερνήσεις όλου του κόσμου, λόγω της ιδιαίτερης φύσης που έχουν ως επιχειρήσεις οι τράπεζες, τους έχουν παραχωρήσει απίστευτα προνόμια, που παρόμοιά τους δεν έχει κανένας άλλος επιχειρηματικός κλάδος.
Το σύστημα έχει πάρει τα μέτρα του
Αυτά τα προνόμια, που σε μεγάλο βαθμό έχουν να κάνουν με την εγγύηση των κεφαλαίων και της λειτουργίας τους από το κράτος, τις ωθούν να ριψοκινδυνεύουν μεγάλα ποσά σε επισφαλείς επενδύσεις, με στόχο να αποκομίσουν όσο το δυνατό μεγαλύτερα κέρδη για να τα μοιράσουν στους μετόχους τους.
Αν δεν υπήρχαν οι κρατικές εγγυήσεις, δεν θα τολμούσαν να διακινδυνέψουν ούτε μισό ευρώ. Βέβαια, το σύστημα είναι «σοφό». Για να αποκλείσει την πιθανότητα να βρεθεί στην εξουσία κάποιο κόμμα με τίποτε περίεργες αντιλήψεις για την κοινωνική δικαιοσύνη, έχει διασφαλίσει τη θεσμική ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών. Κανείς δεν μπορεί να τις ελέγξει.
Πέρα από αυτό, επειδή την τελευταία εικοσαετία η διαπλοκή της οικονομικής με την πολιτική εξουσία απλώθηκε σε τρομερό βαθμό σε σημείο που οι πολιτικοί να είναι εντολοδόχοι των οικονομικών συμφερόντων- το ίδιο το πολιτικό σύστημα έχει αποδυναμώσει την εκλογική διαδικασία από αυτό που θα έπρεπε να είναι σε μία Δημοκρατία, διασφαλίζοντας τον αποκλεισμό από τη διακυβέρνηση κάθε πολιτικής δύναμης που δεν είναι πρόθυμη να υπηρετήσει το μεγάλο κεφάλαιο και τις ορέξεις του.
Από τον Οκτώβριο του 2009 οι κυβερνήσεις, για να καλύψουν τα ψέματά τους, κυβερνούν με διλήμματα. Τα διλήμματα έχουν αξία, όταν τίθενται μία φορά. Οταν θέτεις το ίδιο δίλημμα για την ίδια περίπτωση, για την ίδια κρίση, τότε αποκαλύπτεις την ανικανότητά σου. Δεν έχεις σχέδιο για να χειριστείς το πρόβλημα. Ετσι, προχωράς προς την καταστροφή, αυτοσχεδιάζοντας. Και υποκύπτοντας σε εντολές και απαιτήσεις εκείνων στους οποίους έχεις παραχωρήσει μέρος της εθνικής κυριαρχίας.
Συμφέροντα και εκλογές
Πόσο νομιμοποιημένες είναι, όμως, οι πράξεις της κυβέρνησης όταν έχει ήδη παραβιασθεί το σύνταγμα; (Ερώτημα που δεν αφορά συνταγματολόγους που εργάζονται σαν ελεύθεροι επαγγελματίες). Η εικονική «χώρα» του πρωθυπουργού, δεν με ενδιαφέρει. Δεν τη θέλω δίπλα μου. Είναι φορέας θανατηφόρων μικροβίων. Ο μόνος τρόπος για να την ανεχθώ, είναι να αποστειρωθεί μέσα στις επιταγές του συντάγματος μίας δημοκρατίας. Ενός συντάγματος που δεν θα δημιουργούν και ούτε φυσικά θα ερμηνεύουν συνταγματολόγοι που εργάζονται σαν ελεύθεροι επαγγελματίες ή συμβασιούχοι.
Το δίλημμα που τώρα λέγεται «γραμμή πιστωτικής στήριξης» ή καταστροφή, δεν αφορά τα δικά μας συμφέροντα. Οπως δεν αφορούσαν τα δικά μας συμφέροντα τα προηγούμενα διλήμματα, με τίτλους «μνημόνιο», «εφαρμοστικός νόμος» και πάει λέγοντας. Πόσοι θα το θυμηθούν αυτό, στις εκλογές που είναι μπροστά μας;