Είναι «αόρατοι» για τους δεκάδες χιλιάδες που τους προσπερνάνε κάθε ημέρα. Αλλά είναι ασφαλείς, είναι σε θέση να βρίσκουν τα προς το ζην και μπορούν να δείχνουν «προσεγμένοι». Είναι οι περίπου 30 άστεγοι που έχουν βρει στέγη στον τερματικό σταθμό Νο 4 του αεροδρομίου Barajas της Μαδρίτης.
Ένας από αυτούς είναι ο Εντού. Στις 26 Μαΐου του 2013, λίγο μετά την αποφυλάκιση του, ο Εντού αποφάσισε να πάει με τα πόδια από την Μαδρίτη στη Σαραγόσα, μια απόσταση 300 χιλιομέτρων που υπολόγισε ότι θα διανύσει σε 20 ημέρες. Το πρώτο βράδυ σταμάτησε για «διανυκτέρευση» στο Barajas και έκτοτε το αεροδρόμιο έγινε το σπίτι του. Το μοιράζεται με άλλους 30 άστεγους, τους «κατοίκους» του Terminal4, που συνήθως περνούν απαρατήρητοι από τους 100.000 επιβάτες οι οποίοι μετακινούνται με τις περίπου 1.000 πτήσεις από και προς την πρωτεύουσα, κάθε ημέρα.
Ο Εντού λέει ότι το κόλπο για να μένει κανείς στο Terminal 4 είναι να παριστάνει τον ταξιδιώτη. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είναι σωστά ντυμένος, φρεσκοξυρισμένος και να σπρώχνει ένα καροτσάκι αποσκευών με μια-δυο τσάντες, όλη ημέρα. Το αεροδρόμιο προσφέρει σε όσους έχουν μια «αξιοπρεπή» εμφάνιση ένα ασφαλές μέρος για να κοιμηθούν, καθαρές τουαλέτες και χώρους προσωπική υγιεινής, θέρμανση τον χειμώνα, ψύξη το καλοκαίρι, καφετέριες ανοιχτές όλο το 24ωρο, την δυνατότητα να κερδίζουν μερικά ευρώ μεταφέροντας επισκευές επιβατών, ακόμα και 15 λεπτά δωρεάν πρόσβαση στο Ιντερνέτ κάθε ημέρα.
Τα ισπανικά αεροδρόμια είναι δημόσιοι χώροι και η αρχή που έχει την διαχείριση τους, η ΑΕΝΑ, δεν έχει πρόβλημα να κοιμάται κόσμος στις εγκαταστάσεις της, αρκεί να μην δημιουργούνται προβλήματα. Όπως έγινε στο αεροδρόμιο El Prat της Βαρκελώνης το 2011, όταν ξέσπασαν μικροσυμπλοκές μεταξύ των αστέγων και απομακρύνθηκαν όλοι από την αστυνομία.
Όποιος δεν περάσει βιαστικά από το Terminal 4, μπορεί να ξεχωρίσει τους «κατοίκους» του- ίσως είναι αυτός που περιμένει στην καφετέρια να φύγει κάποιος και να αφήσει μισοτελειωμένο τον καφέ του ή το γεύμα του. ‘Η αυτός που εξηγεί σε κάποιον ταξιδιώτη ότι «έχασε τα ταξιδιωτικά του έγγραφα» και χρειάζεται χρήματα για να βγάλει προσωρινά χαρτιά.
Όσο πέφτει η νύχτα και αφίξεις αραιώνουν, η μικρή κοινότητα των αστέγων γίνεται πιο «ορατή». Ένας από αυτούς, ονόματι Μανουέλ, περιγράφει το αεροδρόμιο σαν ένα μικρόκοσμο, όπου η καθημερινότητα ανδρών σαν κι αυτόν (και μερικών γυναικών) περνά απαρατήρητη. «Οι επιβάτες; Φοράνε παρωπίδες. Μπορείς να καλύψεις το πάτωμα με χαρτονομίσματα των 500 ευρώ και να μην το προσέξουν», λέει ο Μανουέλ, που είναι ντυμένος κομψά, με φαρδιά παντελόνια και μαύρα μοκασίνια και έχει δυο κινητά στις τσέπες του. Πριν πέσει στα δύσκολα, δούλευε ως προσωπικό ασφαλείας σε ισπανικά πλοία που ταξίδευαν στον Ινδικό Ωκεανό. Δεν φαίνεται να ταιριάζει με το περιβάλλον του Τερματικού 4, αν και οι υπόλοιποι τον έχουν σε εκτίμηση.
Τον Μανουέλ, που υποστηρίζει ότι είναι «περαστικός» από το αεροδρόμιο, συνήθως συνοδεύει ο Χουάν Λορέντζο, ο οποίος έχει περάσει την μισή του ζωή στους δρόμους και μένει στο Barajas εδώ και δυο χρόνια. Προσπαθώντας να ζήσει με 300 ευρώ σύνταξη τον μήνα, λέει ότι περνάει την ημέρα του στο κέντρο της Μαδρίτης, ως εθελοντής μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης κατά της φτώχειας και πηγαινοέρχεται στο αεροδρόμιο με το μετρό. Θα μπορούσε να πληρώνει για ένα δωμάτιο ή να κοιμάται σε κέντρο αστέγων, αλλά ο τερματικός του αεροδρομίου, λέει, είναι πιο ζεστός, του δίνει τη δυνατότητα να παίρνει το πρωινό του κάθε μέρα στα McDonald’s και να έχει πρόσβαση στο Ίντερνετ από το laptop του, που κουβαλάει συνεχώς μαζί του.
Για τον Χουάν κρεβάτι είναι στρωμένες εφημερίδες στο πάτωμα. Κοιμάται δίπλα σε ένα κολλητό του, σε μια ήσυχη γωνιά του Terminal 4, δίπλα στο μηχάνημα που πουλάει λαχεία. Είναι 56 ετών και λέει ότι έχει περάσει τα 21 από αυτά τα χρόνια χωρίς στέγη πάνω από το κεφάλι του, από τότε που έχασε τη δουλειά του σε μια μεγαλουργία. Έρχεται στο αεροδρόμιο γιατί είναι ασφαλές, ζεστό και έχει τουαλέτες όπου μπορεί να πλένεται στα γρήγορα. Επιπλέον έχει και μια καφετέρια δίπλα στις αφίξεις, για να συναντιέται με τους υπόλοιπους μόνιμους του Terminal και να βλέπουν ποδόσφαιρο στην τηλεόραση. Το προσωπικό ασφαλείας του αεροδρομίου κάνει συχνές περιπολίες στις γωνιές των αστέγων τα βράδια και οι αρχές επιτρέπουν την επίσκεψη εθελοντών γιατρών δυο φορές την εβδομάδα.
Μετά από μερικούς μήνες στο αεροδρόμιο αυτοί οι προσωρινοί κάτοικοι του, μαθαίνουν και τα μυστικά του: ξέρουν πως λειτουργεί το σύστημα, έχουν ιστορίες να πουν για τις συμμορίες που το έχουν κάνει λημέρι τους, για τις εταιρείες που χειραγωγούν τις πτήσεις, για τα βαποράκια που συλλαμβάνονται. Ξέρουν επίσης ότι το Barajas χάνει στην κούρσα του ανταγωνισμού από την Βαρκελώνη και ότι μπορεί σύντομα το αεροδρόμιο να πουληθεί σε ιδιώτες. Πράγμα που σημαίνει ότι και αυτοί θα χάσουν το «σπίτι» τους.