Μια «μαύρη» ημέρα για την παγκόσμια λογοτεχνία, η Δευτέρα του Πάσχα. Λίγες μόλις ώρες αφότου έγινε γνωστός ο θάνατος του γερμανού νομπελίστα συγγραφέα Γκίντερ Γκρας, μια νέα απώλεια ήρθε να αφαιρέσει από τα γράμματα έναν ακόμα γίγαντα των βιβλίων: Ο θρυλικός ουρουγουανός συγγραφέας Εντυοάρντο Γκαλεάνο έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 74 ετών…
Αν ο Γκίντερ Γκρας υπήρξε η συνείδηση της μεταπολεμικής Γερμανίας για τις φρικαλεότητες των Ναζί, ο Γκαλεάνο υπήρξε επί δεκαετίες η φωνή αφύπνισης ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής, σίγουρα ο πιο πολιτικός συγγραφέας της. Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό που συνέβη το 2009, στην 5η Σύνοδο των Αμερικανικών Κρατών, όταν ο ηγέτης της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες δώρισε μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες στον Μπαράκ Ομπάμα, ένα βιβλίο: ήταν το θρυλικό για τους Νοτιαμερικανούς «Ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής» ένα εμβληματικό έργο που ο Γκαλεάνο έγραψε το 1971 σε ηλικία 31 ετών.
Βαθιά πολιτικοποιημένος και συνειδητοποιημένος από μικρός ο Γκαλεάνο ξεκίνησε μόλις στα 14 του να δημοσιεύει πολιτικά σκίτσα σε εφημερίδες του Μοντεβιδέο. Στα 20 του έγινε αρχισυντάκτης στη «La Marcha» και αμέσως μετά διευθυντής στην εφημερίδα «Epoca».
Το 1971, σε ηλικία 31 ετών, έγραψε τις «Ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής» (στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κουκκίδα), το οποίο έμελλε να αναγνωριστεί ως βιβλίο αναφοράς για τη Λατινική Αμερική, καθώς αποτελεί μια πλήρη καταγραφή και έναν αναλυτικό σχολιασμό για την τραυματική Ιστορία της ηπείρου.
Το 1973 το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ουρουγουάη τον ανάγκασε να καταφύγει στην Αργεντινή και από εκεί στην Ισπανία όπου έζησε εξόριστος για δέκα χρόνια. Πίσω στην πατρίδα του είχε απαγορευθεί η κυκλοφορία του βιβλίου – ένα εμπάργκο που επεκτάθηκε στη Χιλή και στην Αργεντινή.
Αργότερα, όμως, ήρθαν και άλλα βιβλία, εξίσου εμβληματικά, τα οποία μεταφράστηκαν σε 20 γλώσσες. Μεταξύ αυτών η τριλογία «Η μνήμη της φωτιάς» και το εκπληκτικό «Καθρέφτες: Μια σχεδόν παγκόσμια ιστορία» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πάπυρος).
Μια ιδέα για την πολιτική σκέψη του Γκαλεάνο δίνει μια συνέντευξη που είχε δώσει το φθινόπωρο του 2011 στον Μάκη Προβατά για το BHMagazino, ένθετο περιοδικό στο ΒΗΜΑ της Κυριακής.
«Οι αγορές και τα χρηματιστήρια τιμούν και επιβραβεύουν την εργασία των κερδοσκόπων και “κατασκευάζουν” τους ζητιάνους και τους πλούσιους αυτού του πλανήτη με εξαιρετική ευκολία» είχε πει.
« Αμέσως μετά το Κραχ του 1929 στη Γουόλ Στριτ, ο τότε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ είχε δηλώσει ότι η κρίση είχε και τη θετική πλευρά της, διότι “έτσι ο κόσμος θα δουλέψει πιο σκληρά και θα ζήσει μια πιο ηθική ζωή”. Ε, λοιπόν, στο όνομα αυτού καταστράφηκαν μερικές χώρες όπως η Βραζιλία και το Ελ Σαλβαδόρ», είχε συμπληρώσει.
«Η μεγαλύτερη απογοήτευσή μου σε σχέση με τον Ομπάμα ήταν το Νομπέλ Ειρήνης, το οποίο παρέλαβε εκφωνώντας έναν λόγο ουσιαστικά προς τιμήν του πολέμου! Ισως παραδέχτηκε με αυτόν τον τρόπο ότι είναι και ο ίδιος αιχμάλωτος του στρατιωτικού μηχανισμού που κυβερνά τη χώρα του…» είχε πει για τον Ομπάμα.
Και για την Ελλάδα και για την κρίση είχε πει σχεδόν προφητικά: «Η Ελλάδα θα γνωρίσει τώρα αυτό που πάντα γνώριζε η Λατινική Αμερική: ότι ο κόσμος κατευθύνεται από υποτιθέμενους διεθνείς οργανισμούς, οι οποίοι ασκούν τη διεθνή δικτατορία τους και κάθε φορά γίνονται όλο και λιγότερο ορατοί. Να ξέρετε, όμως, πως η ελευθερία τού να υπακούς δεν είναι ελευθερία. Το έθνος που υπακούει δεν είναι πια έθνος: είναι η ηχώ ξένων φωνών, είναι η σκιά άλλων σωμάτων».