Με τον αριθμό των εκτοπισμένων και των προσφύγων, εξαιτίας των πολλαπλών συγκρούσεων σε όλη την υφήλιο, να αγγίζει τον αριθμό-ρεκόρ των 60 εκατομμυρίων για το 2014 – όπως επισήμανε στην ετήσια έκθεσή της η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR)- τιμάται η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων. Σύμφωνα με έκθεση της οργάνωσης Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch), η μεγάλη πλειονότητα των μεταναστών και των προσφύγων οι οποίοι αφίχθησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση από την αρχή της χρονιάς προέρχεται από τέσσερις χώρες, όπου μαίνονται ένοπλες συρράξεις ή διαπράττονται κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η φετινή Ημέρα του Πρόσφυγα σηματοδοτείται από τη δραματική συγκυρία του μεγάλου κύματος προσφύγων λόγω της καταστροφής της Συρίας και των διώξεων που απειλούν τη ζωή και την ελευθερία εκατομμυρίων ανθρώπων, αναφέρει σε δήλωσή της η αναπληρώτρια υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Τασία Χριστοδουλοπούλου.
Από Συρία, Ερυθραία, Σομαλία και Αφγανιστάν το 60% των προσφύγων.
Δέκα χρόνια πριν, ο αριθμός των προσφύγων ήταν 37,5 εκατομμύρια, σημειώνει η UNHCR. Η αύξηση από το 2013 είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ μέσα σε μία μόνο χρονιά.
Το «60% προέρχεται από τέσσερις χώρες οι οποίες σπαράσσονται από συρράξεις ή βιαιότητες: τη Συρία, την Ερυθραία, τη Σομαλία και το Αφγανιστάν», επισημαίνει η HRW στην έκθεσή της, η οποία συμπεριλαμβάνει συνεντεύξεις με πολλούς πρόσφυγες.
«Η πλειονότητα των υπολοίπων προέρχεται από τη Νιγηρία, τη Γκάμπια, τη Σενεγάλη και το Μαλί», και είναι άνθρωποι οι οποίοι «αναζητούν μια καλύτερη ζωή», ενώ πολλοί έφυγαν για να σωθούν «από τις βιαιότητες ή τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», γεγονός που σημαίνει ότι «έχουν δικαίωμα να υποβάλουν αίτημα χορήγησης ασύλου», εξηγεί η HRW.
«Οι περισσότεροι από όσους διαπλέουν τη Μεσόγειο αναλαμβάνουν τρομερούς κινδύνους, όχι επειδή το θέλουν, αλλά επειδή είναι αναγκασμένοι», σημείωσε η Τζούντιθ Σάντερλαντ, μια από τους συγγραφείς της έκθεσης, η οποία φέρει τον τίτλο «Η κρίση των μεταναστών στη Μεσόγειο: Γιατί ο κόσμος φεύγει, τι πρέπει να κάνει η ΕΕ;».
Οι άνθρωποι αυτοί «εξωθούνται» να εγκαταλείψουν τις εστίες τους λόγω της «απόγνωσης» και για αυτό οι ενέργειες της ΕΕ για να αποθαρρύνονται οι μετανάστες —εκ των οποίων το 60% είναι πρόσφυγες— να επιχειρούν τον επικίνδυνο διάπλου αυτής της θάλασσας είναι καταδικασμένες σε αποτυχία.
Περίπου 100.000 επίδοξοι μετανάστες έχουν φθάσει στην Ιταλία και στην Ελλάδα από τον Ιανουάριο, σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR).
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταρτίσει ένα σχέδιο δράσης για να αποτρέπονται οι αναχωρήσεις μεταναστών και για να εξαρθρωθούν τα παράνομα δίκτυα των διακινητών, για να συνεχιστεί η διάσωση όσων επιχειρούν τον διάπλου της Μεσογείου και για την υποδοχή των προσφύγων.
Η Κομισιόν έχει επίσης ζητήσει από τα κράτη μέλη να υποδεχθούν 20.000 μετανάστες από τη Συρία. Όμως οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διχάζουν τα κράτη μέλη της ΕΕ• το σχέδιο θα είναι ένα από τα θέματα που θα συζητηθούν στη σύνοδο κορυφής της ερχόμενης Πέμπτης και Παρασκευής στις Βρυξέλλες.
Η HRW τάσσεται υπέρ της ανάληψης δράσης από μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καλεί όμως τα κράτη μέλη της να αυξήσουν τις προσπάθειές τους για την επανεγκατάστασή τους.
Η οργάνωση τάσσεται εξάλλου υπέρ της δημιουργίας νόμιμων οδών προσέλευσης οικονομικών μεταναστών, της δημιουργίας μιας ειδικής θεώρησης διαβατηρίου για ανθρωπιστικούς λόγους —ή «ανθρωπιστικής βίζας»— καθώς επίσης και της υποβολής των αιτήσεων ασύλου των προσφύγων στις χώρες επιλογής τους και της δυνατότητας επανένωσής τους με τις οικογένειές τους.
Τ. Χριστοδουλοπούλου: Ηθική και νομική υποχρέωση ο ανθρωπισμός
Η κ. Χριστοδουλοπούλου υπενθυμίζει την υποχρέωση της Ελλάδας και ολόκληρης της ευρωπαϊκής ηπείρου να σεβαστούν τη Σύμβαση της Γενεύης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων και για την προστασία χιλιάδων ανθρώπων, και τονίζει πως «ο ανθρωπισμός και η αλληλεγγύη στον πρόσφυγα, δεν αποτελεί εθελοντισμό ή ιδεολογική προτίμηση, αλλά ηθική και νομική υποχρέωση».
Απαντώντας εμμέσως σε σχόλια που συνοδεύουν την έξαρση του προσφυγικού φαινομένου στη χώρα μας, η κ. Χριστοδουλοπούλου επισημαίνει πως εκατομμύρια πρόσφυγες του αναπτυσσόμενου κόσμου (Ασία και Αφρική) διαμένουν σε γείτονες χώρες της Μέσης Ανατολής (Τουρκία, Λίβανο, Ιορδανία, Ιράκ), και λιγότερο από το 15% του συνολικού προσφυγικού πληθυσμού ταξιδεύει προς τον ανεπτυγμένο κόσμο.
Στο σταυροδρόμι των προσφυγικών ροών, και με τη Συρία να βυθίζεται στο χάος, η Ελλάδα «βιώνει μια κρίση μέσα στην κρίση» επισημαίνει η κ. Χριστοδουλοπούλου. Πάρα ταύτα, «κάνουμε ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν προκειμένου να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε την οφειλόμενη προστασία, και ένα κατώφλι αξιοπρεπούς διαβίωσης στους προσφυγικούς πληθυσμούς. Οι συνθήκες όμως είναι όλες αντίξοες: η χώρα περνάει τη δική της μεγάλη οικονομική περιπέτεια, χωρίς προηγούμενο σε καιρό ειρήνης».
Καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση «διστάζει να λάβει αποφάσεις με γνώμονα τον ανθρωπισμό και την αλληλεγγύη» και προτιμά να «κρύβει το πρόβλημα κάτω από το χαλί της εθελοτυφλίας και της υποκρισίας», στην παρούσα κρίσιμη συγκυρία «ζητάμε από τους ευρωπαίους εταίρους μας να μοιραστούμε αυτήν την ευθύνη με μέτρα μετεγκατάστασης και έκτακτη βοήθεια, για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στην υποχρέωση της προστασίας των προσφύγων ως Ελλάδα, ως Ευρώπη. Απευθυνόμαστε παράλληλα στον ελληνικό λαό για να συνεχίσει να επιδεικνύει την αλληλεγγύη του στον πρόσφυγα, ο οποίος – πέραν της νομικής υποχρέωσης – είναι πρόσωπο ιερό για τις παραδόσεις μας, και η προσφυγιά αποτελεί κομμάτι της ιστορίας του λαού μας», αναφέρει μεταξύ άλλων στη δήλωσή της η κ. Χριστοδουλοπούλου.
Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ, UNHCR, HRW