Το «πράσινο φως» για την κατασκευή του Ευρωπαϊκού Εξαιρετικά Μεγάλου Τηλεσκοπίου (European Extremely Large Telescope – E-ELT) δόθηκε τελικά ύστερα από δυο χρόνια καθυστέρησης. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου (ESO) το E-ELT, το οποίο θα είναι το μεγαλύτερο οπτικό τηλεσκόπιο του κόσμου, θα αρχίσει να κατασκευάζεται στη Χιλή και θα είναι έτοιμο να ξεκινήσει την παρατήρηση του ουρανού το 2024. Οι εικόνες του αναμένεται να είναι 16 φορές πιο καθαρές από αυτές του Hubble, το οποίο μας έχει ήδη αποκαλύψει με τον πιο θεαματικό τρόπο άγνωστες «πτυχές» του Σύμπαντος.
Η κατασκευή του φιλόδοξου ευρωπαϊκού τηλεσκοπίου είχε εγκριθεί τον Ιούνιο του 2012, υπό τον όρο όμως ότι η χρηματοδότηση του 90% των απαιτούμενων έργων, των οποίων το κόστος είχε υπολογιστεί στα 2 εκατομμύρια ευρώ, θα έπρεπε να έχει εξασφαλιστεί εκ των προτέρων. Αυτό ωστόσο δεν κατέστη δυνατόν και λόγω… έλλειψης ρευστότητας οι εργασίες είχαν παγώσει. Παρ’ όλα αυτά κάποια κατασκευαστική πρόοδος έχει σημειωθεί. Το περασμένο καλοκαίριισοπεδώθηκε η κορυφή του Σέρο Αρμασόνες, του βουνού όπου θα εγκατασταθεί το E-ELT, ενώ έχει ανοιχθεί ένας δρόμος ως το συγκεκριμένο σημείο καθώς, όπως εξήγησαν εκπρόσωποι του ESO, τα «πολιτικά έργα» είχαν εξαιρεθεί από τον συγκεκριμένο όρο.
Όλα έτοιμα για τη «Φάση 1»
Η εξασφάλιση του απαραίτητου χρηματικού ποσού επετεύχθη ωστόσο το τελευταίο διάστημα με έναν «συνδυασμό κινήσεων». Τον περασμένο Οκτώβριο η Πολωνία προσχώρησε στο Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο (επίσημα Ευρωπαϊκός Οργανισμός για Αστρονομική Ερευνα στο Νότιο Ημισφαίριο) καταβάλλοντας μια οικονομική εισφορά ενώ παράλληλα οι αρμόδιοι έκοψαν το έργο σε δυο «φάσεις»: το 90% του συνολικού κόστους θα αφιερωθεί στη «Φάση 1», κατά την οποία το τηλεσκόπιο πρέπει να κατασκευαστεί και να είναι έτοιμο να λειτουργήσει ενώ το 10% θα μείνει για τη «Φάση 2», κατά την οποία θα ολοκληρωθούν τα «δευτερεύοντα στοιχεία» του. Η έγκριση της έναρξης της κατασκευής που ανακοινώθηκε αφορά προς το παρόν μόνο τα έργα της «Φάσης 1», τα οποία θα ξεκινήσουν το 2015. Τα έργα της «Φάσης 2» αναμένεται να εγκριθούν αργότερα, όταν θα έχουν συγκεντρωθεί τα απαραίτητα χρήματα.
«Η απόφαση που ελήφθη από το Συμβούλιο του ESO σημαίνει ότι το τηλεσκόπιο μπορεί τώρα να κατασκευαστεί και ότι το κύριο βιομηχανικό κατασκευαστικό έργο πλέον χρηματοδοτείται και μπορεί να προχωρήσει σύμφωνα με το σχέδιο» δήλωσε σε δελτίο Τύπου ο Τιμ ντε Ζέου, γενικός διευθυντής του ESO. «Εχει ήδη σημειωθεί σημαντική πρόοδος στη Χιλή, στην κορυφή του Αρμασόνες, και τα επόμενα χρόνια θα είναι συναρπαστικά».
Το «μεγαλύτερο μάτι του κόσμου»
Αν λοιπόν όλα προχωρήσουν σύμφωνα με το σχέδιο το «μεγαλύτερο μάτι του κόσμου προς τον ουρανό», όπως έχουν ονομάσει το E-ELT, θα ανοίξει το 2024. Το Ευρωπαϊκό Υπερβολικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο φέρει επάξια αυτόν τον τίτλο διότι, με διάμετρο 36 μ., πραγματικά θα είναι το μεγαλύτερο από τα «πολύ μεγάλα» τηλεσκόπια που έχουν κατασκευαστεί ή προγραμματίζεται να κατασκευαστούν μέσα στα επόμενα χρόνια. Θα ξεπερνά τόσο το Γιγάντιο Τηλεσκόπιο του Μαγγελάνου (Giant Magellan Telescope – GMT) το οποίο θα έχει διάμετρο 24 μ. και αναμένεται να λειτουργήσει από το 2021, επίσης στη Χιλή, όσο και το Τηλσεκόπιο των Τριάντα Μέτρων (Thirty Meter Telescope – TMT) το οποίο όπως λέει και το όνομά του θα έχει διάμετρο 30 μ. και θα αρχίσει να λειτουργεί το 2022 στη Χαβάη.
«Τα χρήματα που δεσμεύτηκαν τώρα θα επιτρέψουν την κατασκευή ενός πλήρως λειτουργικού E-ELT το οποίο θα είναι το πιο ισχυρό από όλα τα υπερβολικά μεγάλα τηλεσκοπία που προγραμματίζονται αυτή τη στιγμή, με ανώτερη επιφάνεια συλλογής φωτός και ανώτερο εξοπλισμό οργάνων από αυτά» τόνισε ο κ. ντε Ζέου. «Θα επιτρέψει τον αρχικό χαρακτηρισμό εξωπλανητών με μάζα παρόμοια με αυτή της Γης, τη μελέτη των αστρικών πληθυσμών σε κοντινούς γαλαξίες καθώς και υπερευαίσθητες παρατηρήσεις του βαθέος Σύμπαντος».