«Έξω τα κόμματα από τα Πανεπιστήμια» φωνάζει εδώ και καιρό ο Σταύρος Θεοδωράκης, με αφορμή την αναταρραχή στην παιδεία. Το Σαββατοκύριακo, μάλιστα, το προχώρησε λίγο ακόμα. Δήλωσε από την Βέροια, ότι το Πολυτεχνείο έγινε «κόντρα στους κομματικούς μηχανισμούς της εποχής», και ότι αν υπήρχαν οι σημερινές παρατάξεις, δεν θα είχε συμβεί αυτή η ηρωική πράξη. Στην πραγματικότητα, το πνεύμα της δήλωσης, πέραν του ότι είναι προσβλητικό προς την ιστορία και τους πρωταγωνιστές των γεγονότων, υποκρύπτει και κάτι άλλο: την υποβάθμιση και απαξίωση της πολιτικής.
Η ρητορική του Θεοδωράκη έχει το εξής σκεπτικό: καταγγελία των «παλιών κομμάτων» της μεταπολίτευσης ως διεφθαρμένα, υποβάθμιση της πολιτικής διαδικασίας, θεοποίηση της αγοράς και προώθηση σεναρίων για ‘μια κυβέρνηση Εθνική Ελλάδος’, από ικανούς τεχνοκράτες-επαγγελματίες που είναι απαραίτητοι στην παρούσα συγκυρία. Η λογική αυτή δεν διαφέρει και πολύ από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν από την ομάδα Παπαδόπουλου, όταν κατέλυσε το πολίτευμα το 1967. Μιλούσαν τότε για «φαύλους πολιτικούς» που λυμαίνονται την χώρα και θεωρούσαν χρέος τους, να την απαλλάξουν από τα «παλιά κόμματα». Με την διαφορά, ότι οι δικτάτορες πίστευαν στον αποφασιστικό ρόλο που πρέπει να παίξει ο στρατός στην εξουσία, εν αντιθέσει με τον Θεοδωράκη, που στην θέση των πολιτικών θέλει τεχνοκράτες.
Και εδώ ακριβώς εντοπίζεται η σχέση νεοφιλελευθερισμού-φασισμού. Σε στιγμές πολιτικής ή οικονομικής κρίσης, τα δύο καθεστώτα ταυτίζονται στους τρόπους αντιμετώπισης τους. Όπως και ο φασισμός, έτσι και ο νεοφιλελευθερισμός διαμορφώνει συνθήκες «εξαίρεσης», και εγκαθιδρύει ένα μόνιμο καθεστώς «εκτάκτου» ανάγκης, με ταυτόχρονη καταδίκη του «παλιού» ως αποτυχημένου. Όπως και στα φασιστικά καθεστώτα, έτσι και στα νεοφιλελεύθερα πειράματα, η «αποτυχία» του παλιού αντικαθίσταται από το πλαίσιο μιας «εξαιρετικής» πολιτικής κατάστασης, που διακρίνεται από μια έκτακτη νομική ή συνταγματική ρύθμιση, η οποία αποσκοπεί στην έξοδο από την κρίση μέσα από την παράκαμψη των «ομαλών ρυθμίσεων» .[1]
Ως γνήσιος νεοφιλελεύθερος, ο Θεοδωράκης, απολύτως δικαιολογημένα, θέλει να τελειώνει με το την «φαύλη» μεταπολίτευση, με τον ίδιο τρόπο που οι συνταγματάρχες ήθελαν να τελειώνουν με το «φαύλο» πολιτικό σύστημα. Για να συνεχίζει αυτή την ρητορική ο Πρόεδρος του Ποταμιού, φαίνεται ότι δεν τον ενοχλεί η σύγκριση.
[1] Τζ. Αγκάμπεν, Homo Sacer-κυρίαρχη εξουσία και γυμνή ζωή, Αθήνα 2005, Scripta, και State of Exception, N.Y., 2006