Ιστορικές συμπτώσεις και ιστορικά συμπτώματα
Της Μαρίτας Βυργιώτη
Στις 30 του Γενάρη, ο επικεφαλής της Europol, Brian Donald δήλωσε πως το πιο ανησυχητικό κομμάτι της προσφυγικής κρίσης είναι η εξαφάνιση περίπου 10.000 παιδιών, μετά από την είσοδό τους σε κράτη-μέλη της Ε.Ε. 5.000 ασυνόδευτα παιδιά έχουν εξαφανιστεί στην Ιταλία, ενώ 1.000 ακόμη στην Σουηδία.
«Δεν είναι παράλογο να πούμε ότι αγνοούνται περίπου 10.000 και παιδιά. Δεν θεωρείται βέβαιο πως όλα αυτά τα εξαφανισμένα παιδιά έχουν στοχοποιηθεί από εγκληματικές οργανώσεις (trafficking, παράνομη εργασία), ενδεχομένως κάποιαν από αυτά να έχουν επιστρέψει σε μέλη των οικογενειών τους. Απλώς δεν γνωρίζουμε πού είναι, τι κάνουν ή ποιος τα συνοδεύει», δήλωσε.
Υπάρχει ένα παράδοξο στην παραπάνω δήλωση: ένα από τα διευθύνοντα στελέχη μιας από τις μεγαλύτερες Ευρωπαϊκές οργανώσεις για τη δίωξη και τον περιορισμό εγκληματικών δικτύων ανακοινώνει, δημόσια και ευθαρσώς, πως κατά την περίοδο που ο ίδιος είναι Αρχηγός Επιτελείου στην Europol έχουν εξαφανιστεί στην Ευρώπη 10.000 παιδιά.
Ανήλικα παιδιά και «δεν γνωρίζουμε πού είναι, τι κάνουν ή ποιος τα συνοδεύει». Το παράδοξο έγκειται στο ότι στα λόγια του δεν διαφαίνεται ίχνος ενοχής, προσωπικής αποτυχίας, ή, έστω ενός αισθήματος τύπου «τα σκάτωσα επαγγελματικά». Αντίθετα, η δραματικότητα της δήλωσης προβάλλεται στον αναγνώστη ως αποποίηση προσωπικών ευθυνών και συλλογικοποίησή τους:«είμαστε όλοι και όλες υπεύθυνοι για την εξαφάνιση αυτών των παιδιών».
Υπάρχει και ένα σοκαριστικό στοιχείο στην παραπάνω δήλωση: η συνειρμική παραπομπή σε μια δήλωση του δικτάτορα Videla, επικεφαλής του Αργεντίνικου στρατού, το 1979: «Δεν είναι νεκροί, ούτε ζωντανοί. Είναι εξαφανισμένοι (desaparecidos)». (1979, Jorge Rafael Videla). Κατά την περίοδο της θητείας του, περίπου 30.000 άνδρες, γυναίκες, και παιδιά «εξαφανίστηκαν», είναι η λέξη που χρησιμοποιήθηκε, ενώ, θα μεταφράζαμε, βασανίστηκαν, κακοποιήθηκαν, δολοφονήθηκαν, και πετάχτηκαν σε λάκκους-ομαδικούς τάφους.
Σίγουρα οι ιστορικές συγκρίσεις δεν θα μας πάνε παραπέρα από ένα «η Ευρωπαϊκή Ένωση» λειτουργεί σαν χούντα. Ωστόσο, ας κρατήσουμε το ότι οι ιστορικές συμπτώσεις, αργά η γρήγορα γίνονται ιστορικά συμπτώματα.
Μια τέτοια κυριολεκτικά ιστορική σύμπτωση είναι η δήλωση του Brian Donald της Europol (30 Ιανουαρίου 2016), με την πρεμιέρα στους Αγγλικούς κινηματογράφους (29 Ιανουαρίου 2016) της ταινίας Spotlight, υποψήφιας για 6 Όσκαρ—που αφορά την αποκάλυψη περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από 296 ιερείς της Καθολικής Εκκλησίας στην Βοστώνη.
Στην ταινία, μια ομάδα δημοσιογράφων της εφημερίδας Boston Globe, αποκαλύπτει πως ο Αρχιεπίσκοπος της Καθολικής Εκκλησίας της Βοστώνης Bernard Francis Law, και ένας μικρός αριθμός δικηγόρων και αρχισυντακτών γνώριζαν για τα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από παπάδες, είχαν στοιχεία που αποδείκνυαν την παιδοφιλία μελών της Καθολικής Εκκλησίας, και δεν έπραξαν τίποτα.
Μάλιστα, όταν αποκαλύφθηκε το σκάνδαλο το 2001, ο Αρχιεπίσκοπος Law απεπέμφθη από την Καθολική Εκκλησία της Βοστώνης, για να αναλάβει την θέση του Αρχιεπισκόπου στη Βασιλική εκκλησία Santa Maria Maggiore, στη Ρώμη, το 2004, μέχρι την απόσυρσή του το 2011.
Βέβαια, το πιο τραγελαφικό στοιχείο της σύμπτωσης αυτής, είναι πως ο ίδιος ο Brian Donald, στις αρχές του Νοέμβρη του 2015, είχε δηλώσει πως: «τον μεγαλύτερο κίνδυνο σωματικής εκμετάλευσης (πορνεία και παράνομη εργασία) ανάμεσα στους Σύριους πρόσφυγες που καταφεύγουν στην Ευρώπη διατρέχουν τα ασυνόδευτα παιδιά και οι νεαρές γυναίκες». Η δήλωση αυτή έλαβε χώρα στο συνέδριο που οργανώθηκε από την ομάδα Santa Marta, μια ομάδα που στήθηκε με πρωτοβουλία του Πάπα Φραγκίσκου και οργανώθηκε επίσημα από την Καθολική Εκκλησία.
Δύσκολα βρίσκει κανείς τις λέξεις να μιλήσει για το γεγονός της εξαφάνισης 10.000 παιδιών. Όταν ένα παιδί χάνει τον γονιό του μένει ορφανό—όταν ένας γονιός χάνει το παιδί του, είναι η ίδια η γλώσσα που αφήνει αυτήν την κατάσταση άφατη, ανείπωτη, και απερίγραπτη. Η ευθύνη της εξαφάνισης αυτών των παιδιών δεν είναι συλλογική, συλλογική είναι, όμως, η θλίψη, η στενοχώρια, η ανησυχία, ακόμα και η απόγνωση.
Ο επικεφαλής της Europol Brian Donald νίπτει τας χείρας του, όμως η μελλοντική κινηματογραφική βιομηχανία δεν θα τον δικαιώσει, όπως δεν δικαίωσε και τον Αρχιεπίσκοπο Bernard Francis Law. Και τότε, το μακρινό 2046, ίσως ζήσουμε να δούμε στη μεγάλη οθόνη τις μαρτυρίες Σύριων παιδιών που κακοποιήθηκαν από κυκλώματα trafficking στην Ευρώπη, θα μας περιγράψουν—όσα απ’ αυτά φυσικά επέζησαν—την σωματική και ψυχική βία που υπέστησαν, την αθλιότητα του κόσμου μέσα στην οποία μεγάλωσαν.
Κι εμείς θα τρέξουμε στους κινηματογράφους να το δούμε γιατί η ταινία είναι υποψήφια για 6 Όσκαρ και ο ηθοποιός που παίζει τον Brian Donald υποψήφιος για βραβείο καλύτερου β’ ανδρικού ρόλου.
Image Credits:
Photomontage of Desaparecidos, Memory Museum, Cordoba, Argentina © Pete Brook