Του Κώστα Βλαχόπουλου
Χτες το απόγευμα οι Πρωθυπουργοί Ελλάδας και ΠΓΔΜ κατέληξαν σε ένα πλαίσιο συμφωνίας, μετά από πολύμηνες διαπραγματεύσεις. Η συμφωνία, που αποτυπώνεται σε 21 σελίδες, κατοχυρώνει το νέο όνομα της γειτονικής χώρας, ρυθμίζει ζητήματα ταυτότητας και γλώσσας και περιέχει δεσμέυσεις για την απάλειψη αλυτρωτικών αναφορών στο σύνταγμα της.
Τρεις γρήγορες σκέψεις για την συμφωνία:
Σκέψη 1η: Η Ελλάδα και η ΠΓΔΜ κατέληξαν σε συμφωνία, όχι τόσο λόγω της ευνοϊκής συγκυρίας, όπως λέγεται και γράφεται όλο αυτό το διάστημα, αλλά κυρίως εξαιτίας της αφόρητης πίεσης που ασκήθηκε από διεθνείς παράγοντες στις δύο χώρες να «κλείσουν» το θέμα. Εδώ, παρατηρείται μια διαφορά σε σχέση με το παρελθόν: οι πιέσεις αυτή την φορά δεν ασκήθηκαν τόσο από τον αμερικανικό παράγοντα και το State Department. Κομβικό ρόλο είχε η Γερμανία και η Ε.Ε. Η Άγκελα Μέρκελ έδωσε την εντύπωση ότι πήρε πάνω της το θέμα και επιχείρησε με αλεπάλληλα τηλεφωνήματα και παρεμβάσεις στον Ζόραν Ζάεφ και στον Αλέξη Τσίπρα να τους πείσει να τελειώνουν την διαπραγμάτευση. Όπως, μάλιστα, έγινε γνωστό, η Μέρκελ παρακολουθεί το θέμα εδώ και χρόνια και το θέτει με επιμονή σε κάθε συνάντησή της με Έλληνα πρωθυπουργό. Πώς εξηγείται όμως αυτή η βιασύνη; Σύμφωνα με την αντίληψη της Ε.Ε. και της Γερμανιας ως η ηγέτιδα δύναμη στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η ΠΓΔΜ ήταν οι δύο χώρες που είχαν μέινει πίσω στα Βαλκάνια και οι οποίες παρουσιάζουν εξαιρετικό επενδυτικό ενδιαφέρον.
Επίσης, μην ξεχνάμε και το σχεδόν… φαραωνικό σχέδιο σύνδεσης του Δούναβη με την Θεσσαλονίκη, μέσω Αξιού ποταμού. Το σχέδιο αυτό ανακοιώθηκε από τους Πρωθυπουργούς της Ελλάδας και Σερβίας πριν αρκετό καιρό και περιλαμβάνει την σύνδεση της Θεσσαλονίκης με το Βελιγράδι και την Κεντρική Ευρώπη μέσω των ποταμών Αξιού και Μοράβα. Tα σχέδια μιλούν για μια βαλκανική διώρυγα που θα έχει συνολικό μήκος 650 χλμ., η οποία θα διασχίζει Ελλάδα, ΠΓΔΜ και Σερβία καταλήγοντας στον Δούναβη, και από εκεί σε χώρες της Κεντρικής Ευρώπης και θα χρησιμοποιείται για την μεταφορά μεγάλου όγκου εμπορευμάτων από και πρός την Μεσόγειο.
Από την πλευρά των ΗΠΑ, ο κύριος στόχος ήταν να αποτραπεί η Ρωσική διείσδυση στα δυτικά βαλκάνια, μέσω της άμεσης συμμετοχής της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ.
Γίνεται κατανοητό λοιπόν, ότι η διάθεση για επίλυση του ζητήματος μικρή σχέση έχει με την εξασφάλιση των ειρήνικών σχέσεων μεταξύ των λαών της βαλκανικής. Περισσότερο έχει να κάνει με την εξυπηρέτηση οικονομικών και γεωπολιτικών συμφερόντων στην περιοχή και κυρίως με το άνοιγμα των αγορών και των εμπορικών δρόμων.
Σκέψη 2η: Την συμφωνία δεν την γνωρίζουμε στην λεπτομέρειά της. Από αυτά που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, είναι φανερό ότι υπάρχουν κάποια γκρι σημεία, που έχουν να κάνουν με την ταυτότητα, την γλώσσα, αλλά και με εμπορικά ζητήματα που αφορούν κυρίως τα εμπορικά σήματα των προϊόντων και πως αυτά θα διατίθενται από εδώ και πέρα. Σε μια συμφωνία σαν αυτή που καταλήξαμε χτες, όμως, πρέπει οι διατάξεις που αφορούν ταυτοτικά ζητήματα ενός λαού να είναι το δυνατόν καλύτερα διασαφηνισμένες, ώστε να μην υπάρχουν παρερμηνείες, αναθεωρητισμοί, και φούντωμα των εθνικισμών και απο την δική μας αλλά και από την άλλη πλευρά.
Σε κάθε περίπτωση, κι επειδή πολλά έχουν ακουστεί όλο αυτο το διάστημα, είναι φανερό, ότι ένα τρίτο κράτος δεν μπορεί να επιβάλλει σε έναν λαό πως θα αυτοπροσδιορίζεται, και πως θα αποκαλεί τον εαυτό του. Αυτό δεν έχει γίνει ούτε σε περιπτώσεις που έχουμε πόλεμο μεταξύ κρατών και το ένα μέρος υποχρεώνεται σε πλήρη συνθηκολόγηση άνευ όρων.
Σκέψη 3η: Τους επόμενους μήνες το ελληνικό πολιτικό σύστημα θα βιώσει μια πρωτοφανή αναδιάταξη. Η συμφωνία με την ΠΓΔΜ θα διαπεράσει οριζόντια όλα τα πολιτικά κόμματα. Θα υπάρξουν αποχωρήσεις, ανεξαρτητοποιήσεις και διαφοροποιήσεις από τις επίσημες γραμμές των κομμάτων. Ο ΣΥΡΙΖΑ ίσως έχει προβλήματα με ΠΑΣΟΚΟγενείς βουλευτές και κυρίως αυτούς από την Βόρεια Ελλάδα. Η ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας υιοθετεί μια σκληρή γραμμή, απορρίπτοντας την λεγόμενη εθνική γραμμή για σύνθετη ονομασία με γεωραφικό προσδιορισμό που είχε χαραχτεί από τον Κώστα Κραμανλή και την Ντόορα Μπακογιάννη το 2008 στο Βουκουρέστι, αναθεωρώντας ουσιασικά τον ίδιο της τον εαυτό, καθώς φοβάται την δημιουργία νέου κόμματος στα δεξιά της -σενάριο που μοιαζει με εφιάλτη λίγους μήνες πριν τις εκλογές. Για τους ΑΝΕΛ, το μακεδονικό είναι ζήτημα πολιτικής επιβίωσης. Θα έχουν αποχωρήσεις από την κοινοβουλευτική ομάδα, καθώς η σκληρή γραμμή Καμμένου δεν βρίσκει σύμφωνους όλους τους βουλευτές. Το Κίνημα Αλλαγής φαίνεται να έχει το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή αφού απειλείται με διάσπαση. Ήδη το Ποτάμι και η Δημοκρατική Αριστερά δια των αρχηγών τους έχουν δηλώσει ότι θα ψηφίσουν την συμφωνία όποτε έρθει στην Βουλή. Αντίθετα, στην Δημοκρατική Συμπαράταξη επικρατούν μάλλον οι φωνές που δεν θέλουν να δώσουν χείρα βοηθείας στον ΣΥΡΙΖΑ και έτσι κλινουν στο να μην υποστηρίξουν την συμφωνία στην Βουλή. Ενδιαφέρον έχει και η στάση του Βασίλη Λεβέντη που έχει βγει δυναμικά κατά οποιασδήποτε συμφωνίας που θα περιέχει τον όρο Μακεδονία. Αυτό για δύο λόγους: πρώτον, γιατί η εκλογική δύναμη του κομματος βασίζεται σε μεγάλο ποσοστό στην Βόρεια Ελλάδα και την Θεσσαλονίκη. Δεύτερον, γιατί, εδώ και καιρό, ο αρχηγός της Ένωσης Κεντρώων, αντιλαμβανόμενος την υποχώρηση των ΑΝΕΛ στις δημοσκοπήσεις, επειχειρεί να τους διεμβολίσει, να τους πάρει τον χώρο στον πολιτικό χάρτη και να διεισδύσει σε συντηρητικά και ακραία δεξιά ακρωατήρια. Έτσι εξηγείται και η αμέριστη συμπαράσταση του Λέβέντη στα αιτήματα της εκκλησίας στον νόμο για την αναδοχή και την ταυτότητα φύλου και την έμμεση υποστήριξη στον Αμβρόσιο και άλλους ακραίους.