Αγωνιστής για την απελευθέρωση του Πουερτο Ρικο
Είναι από τους πολιτικούς κρατούμενους των ΗΠΑ που έχει περάσει το περισσότερο διάστημα στη φυλακή: 35 χρόνια, πολλά από αυτά στην απομόνωση. Ο Οσκαρ Λόπες Ριβέρα, αγωνιστής για την απελευθέρωση του Πουέρτο Ρίκο από αυτό που καταγγέλλει ως «αμερικανικό αποικιακό ζυγό», δεν καταδικάστηκε για φόνους ή βίαιες επιθέσεις, αλλά για «συνωμοσία με στόχο τη στάση», δηλαδή την ανατροπή της κυβέρνησης των ΗΠΑ.
Στην πραγματικότητα, όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης αρχιεπίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου, «το μόνο του έγκλημα είναι συνωμοσία για να απελευθερώσει τον λαό του από τα δεσμά της αυτοκρατορικής δικαιοσύνης».
Επειτα από χρόνων εκκλήσεις προς την κυβέρνηση Ομπάμα για την απελευθέρωσή του, στις 11 Νοεμβρίου ο δικηγόρος του κατέθεσε σχετικό αίτημα στον ιστότοπο του Λευκού Οίκου με στόχο μέσα σε ένα μήνα να συγκεντρωθούν 100.000 υπογραφές – προϋπόθεση για να απαντήσει ο πρόεδρος στην έκκληση.
Οι υπογράφοντες (σχεδόν 53.000 έως χθες), ανάμεσά τους και ο κυβερνήτης του Πουέρτο Ρίκο, ελπίζουν πως πριν από την αποχώρησή του από την προεδρία, ο Ομπάμα θα μπορούσε να δώσει χάρη στον εμβληματικό πολιτικό κρατούμενο.
Ο 73χρονος σήμερα αγωνιστής είναι «παιδί» της ριζοσπαστικοποίησης που γνώρισε η πορτορικανική κοινότητα τις δεκαετίες του 1960 και 1970, ιδίως στη Νέα Υόρκη και στο Σικάγο. Νεαροί Πορτορικανοί, εξοργισμένοι από τη φτώχεια, τις μαζικές εξώσεις και την αστυνομική βαρβαρότητα οργανώθηκαν στις γειτονιές τους διεκδικώντας το τέλος της εκμετάλλευσης και της αποικιοκρατίας.
Οι πολίτες του Πουέρτο Ρίκο, το οποίο προσαρτήθηκε στις ΗΠΑ το 1898 μετά τον ισπανο-αμερικανικό πόλεμο, είναι Αμερικανοί υπήκοοι, εκλέγουν τοπικό κοινοβούλιο και κυβερνήτη, αλλά δεν έχουν εκλεγμένους εκπροσώπους με δικαίωμα ψήφου στο ομοσπονδιακό Κογκρέσο, ούτε μετέχουν στην εκλογή προέδρου και αντιπροέδρου των ΗΠΑ, καθώς το νησί αποτελεί μεν αμερικανικό έδαφος όχι όμως και Πολιτεία.
Ωστόσο, οι αποφάσεις του Κογκρέσου και της ομοσπονδιακής κυβέρνησης είναι υποχρεωτικές γι’ αυτούς.
Με πρότυπο τους Μαύρους Πάνθηρες και διεκδικώντας την αυτοδιάθεσή τους, πολλοί Πορτορικανοί οργανώθηκαν στο NLP (Κόμμα Νεαρών Αφεντών), ενώ μια μερίδα ίδρυσε τις Ενοπλες Εθνικοαπελευθερωτικές Δυνάμεις (FALN), που επιδόθηκαν σε εκστρατεία βομβιστικών επιθέσεων κατά στρατιωτικών, κυβερνητικών και οικονομικών στόχων, οι οποίες -όπως τόνιζαν στις προκηρύξεις ανάληψης ευθύνης- είχαν σχεδιαστεί για να προκαλέσουν υλικές ζημιές κι όχι ανθρώπινα θύματα.
Είναι εκείνη την εποχή που οργανώνεται ο Λόπες Ριβέρα. Πρώην στρατιωτικός που επέστρεψε από τον πόλεμο στο Βιετνάμ, δούλεψε με την κοινότητά του διεκδικώντας βελτίωση των υπηρεσιών υγείας, αξιοπρεπή δουλειά και στέγη και τέλος στις διακρίσεις στη δημόσια εκπαίδευση.
Το 1980 συνελήφθη μαζί με πολλούς άλλους αγωνιστές. Θεωρήθηκε ηγετικό στέλεχος των FALN, κάτι το οποίο ουδέποτε παραδέχτηκε, ούτε όμως και αρνήθηκε.
Στον 38χρονο τότε Λόπες Ριβέρα ποτέ δεν απαγγέλθηκαν κατηγορίες για βομβιστική επίθεση ή κάποια βίαιη πράξη που να προκάλεσε τον θάνατο ή τον τραυματισμό ανθρώπου. Καταδικάστηκε το 1981 σε κάθειρξη 55 ετών με την κατηγορία της «συνωμοσίας με στόχο τη στάση», ενώ το 1991 τού πρόσθεσαν άλλα 15 χρόνια για απόπειρα απόδρασης.
Τον περασμένο Ιούνιο, στην επέτειο των 35 χρόνων φυλάκισής του, χιλιάδες πολίτες διαδήλωσαν στην πρωτεύουσα Σαν Χουάν ζητώντας την απελευθέρωσή του αλλά και την απόσυρση του Νόμου για την Επιτήρηση, Διαχείριση και Οικονομική Σταθερότητα του Πουέρτο Ρίκο (PROMESAS).
Ο νόμος προβλέπει τη σύσταση συμβουλίου οικονομικού ελέγχου -με μέλη κατά συντριπτική πλειοψηφία προερχόμενα εκτός του νησιού-, το οποίο θα λαμβάνει όλες τις οικονομικές αποφάσεις, παρακάμπτοντας τους τοπικούς βουλευτές που εξέλεξαν οι πολίτες.
Ο Οσκαρ Λόπες Ριβέρα, που παρά τον μακροχρόνιο εγκλεισμό του παραμένει ενεργός πολίτης, από το κελί του δήλωσε στην εφημερίδα Nuevo Dia πως αυτός ο νόμος είναι ακόμη μία αποικιακή επιβολή που επιτρέπει σε διορισμένους τεχνοκράτες -κι όχι αιρετούς εκπροσώπους που είναι υπόλογοι στους ψηφοφόρους- να αποφασίζουν για τις δαπάνες ή ακόμη και για τη μείωση του κατώτατου μισθού.
«Το πρόβλημα είναι η Ουάσινγκτον. Πρέπει να σεβαστεί το δικαίωμά μας στην αυτοδιάθεση και να μην εξαρτιόμαστε από τα ψίχουλα που μας δίνει… Ο μόνος τρόπος να μπορέσει το Πουέρτο Ρίκο να ανακάμψει από την οικονομική αλλά και την κρίση χρέους είναι να κατακτήσει την εθνική του κυριαρχία και αυτοδιάθεση.
»Αυτό θα μας προσφέρει την ικανότητα να δώσουμε προτεραιότητα στο ντόπιο δυναμικό και τις ανάγκες του πληθυσμού και θα μας απαλλάξει από το να είμαστε μία αγορά όμηρος των αμερικανικών προϊόντων και πηγή φτηνής εργατικής δύναμης για τις ΗΠΑ».
Αλλά η ελπίδα ότι μετά το δημοψήφισμα του 2012 -όταν το 54% των Πορτορικανών τάχθηκε κατά του σημερινού αποικιακού καθεστώτος- θα υπήρχε κάποια θετική εξέλιξη έχει διαψευστεί.
Το Κογκρέσο αλλά και ο πρόεδρος Ομπάμα δεν έχουν δώσει την παραμικρή ένδειξη ότι είναι πρόθυμοι να σεβαστούν τη βούληση των πολιτών του νησιού. Ισως τουλάχιστον αναγκαστούν να απαντήσουν στην έκκληση για απελευθέρωση του Λόπες Ριβέρα.