Από το Πρόβατο όχι Αρνί
Ξεκίνησε η δίκη της Χρυσής Αυγής χτες*…
Ήθελα να πάρω το Strange Fruit, την ιστορία του και τη φωνή της Billie, και να το κάνω ένα κείμενο που να περπατάει παράλληλα στη δράση αυτών των εγκληματιών. Τα συνεχή τελευταία ναυάγια στη Μεσόγειο όμως, τα χιλιάδες θύματα μέσα σε λίγες μέρες με κάνουν απλά να αλλάξω λίγο τον λόγο μου. Τίποτα άλλο όμως. Ίδιος ο ρατσισμός, πάνω κάτω απ’ τα ίδια χείλη εκφέρεται, απ’ τα ίδια σώματα ασκείται.
Τον Μάρτη του 1939 ο Λιούις Άλαν μελοποίησε το ποίημα Strange Fruit. Μέσα από μια αλληγορία μιλούσε για το ρατσισμό απέναντι στους μαύρους και τις δολοφονίες τους, κυρίως στον νότο των ΗΠΑ, εκεί που δρούσε ανεξέλεγκτη η Κου Κλουξ Κλαν. Για την ερμηνεία του σκέφτηκε την Billie Holiday.
Παρ’ ότι η Billie συκοφαντήθηκε ότι δεν κατανοούσε τους στίχους, βιώνοντας συνεχώς τον ρατσισμό η ίδια, το τραγούδησε όπως ποτέ δε θα μπορούσε να γίνει από κανέναν. Την πρώτη φορά που το είπε στη σκηνή το έκανε τόσο αισθαντικά που στο τέλος έσπασε, έκλαψε. Αποθεώθηκε. Κάθε φορά αποθεωνόταν. Επέβαλε να το λέει στο τέλος του προγράμματός της. Το σερβίρισμα εκείνη τη στιγμή σταματούσε. Η ίδια δεν τραγουδούσε τίποτα άλλο μετά απ’ αυτό. Κάπου εκεί φαντάζομαι, ξεκινούσαν πάλι όσοι την άκουγαν να ανασαίνουν.
“Δεν έχουμε ευθύνη αν κάποιοι παίρνουν τα παιδιά τους, Γενάρη μήνα, ανεβαίνουν σε μια βάρκα στο Αιγαίο και προφανώς πνίγονται”. (Γιάννης Πρετεντέρης, δημοσιογράφος Mega)
Τα δέντρα του νότου έχουν έναν παράξενο καρπό
Με αίμα στα φύλλα και στις ρίζες
Μαύρα κορμιά ταλαντεύονται απ’ την αύρα του νότου
Περίεργος καρπός κρεμασμένος στις λεύκες.
Κι έτσι είναι οι δικές μας θάλασσες. Της Ευρώπης οι θάλασσες, οι θάλασσες του νότου έχουν παράξενους καρπούς. Έχουν αλλόκοτα ψάρια, περίεργα φυτά. Ταλαντεύονται χωρίς αντίσταση στα ρεύματα, στο ρυθμό των κυμάτων. Ανάμεσα στα βράχια, λουσμένοι στον αφρό, από αλμύρα ποτισμένοι αυτοί οι καρποί, ζωή δεν έχουν μέσα τους. Σαν και να βγήκαν από κακιά γέννα, σαν τα υγρά τους, το αίμα τους να το ‘δωσαν όλο στο ψυχρό πέλαγος. Και δες! Δείτε όλοι πώς ματώνει το μπλε. Κοκκινίζει με δανεικό χρώμα.
“Θέλουμε τουρίστες ή παράνομους μετανάστες στο κέντρο της Αθήνας; Γιατί και τα δύο δεν γίνονται“. (Γιώργος Κύρτσος, ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, δήλωση 19/4/2015 τη μέρα που η Μεσόγειος γέμιζε πτώματα)
Βουκολική στιγμή του γενναίου νότου,
Με βγαλμένα μάτια, παραμορφωμένο στόμα
Με γλυκό και φρέσκο άρωμα μανόλιας,
Και ξαφνικά, μια μυρωδιά καμένης σάρκας.
Καλοκαίρι έρχεται, οι μέρες άνοιξαν, όμορφες στιγμές του γενναίου νότου. Γαλάζια θάλασσα, αντιηλιά και παιχνίδισμα των γλάρων στα βαθιά, κορμιά σε ξαπλώστρες και άρωμα καρότου απ’ τα λάδια προστασίας του δέρματος. Και ξαφνικά ένα πτώμα ξεβράζεται. Και πανικός. Κάτι χαλάει την φιξαρισμένη ησυχία μας.
Εξασφαλισμένοι μαλάκες τρομάζουμε στο γρατζούνισμα της σιγουριάς μας. Μάτια βγαλμένα, στόμα παραμορφωμένο, κοιλιά πρησμένη. Τα ψάρια γλέντησαν μέρες, τα πουλιά χόρτασαν και τώρα είναι εδώ, δικό μας. Χτυπάει αδιάκριτα την πόρτα του πολιτισμού μας. Δυσωδία. Δικιά μας ή δικιά του;
“Οι επιχειρήσεις διάσωσης απαιτούν τεράστια κονδύλια, τόσο σε αναλώσιμα υλικά όσο και σε εργατοώρες και κανείς δεν επιβαρύνεται αυτό το κόστος, πέραν του ελληνικού λαού. Έχει ζητηθεί από τις χώρες αποστολής των λαθρομεταναστών η άμεση συμμετοχή τους στο κόστος διάσωσης των πολιτών τους;” (Άδωνις Γεωργιάδης, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας)
Αυτόν τον καρπό θα τον αρπάξουν τα κοράκια,
Θα τον μαζέψει η βροχή, θα τον σκορπίσει ο άνεμος
Θα τον σαπίσει ο ήλιος, θα πέσει απ’ το δέντρο
Τι παράξενη και πικρή σοδειά.
Γεμάτη η θάλασσά μας, η Mare Nostrum κατά τους Ρωμαίους, από αμάζευτους καρπούς. Από αυτούς τους περίεργους, στυφούς για τα γκουρμέ γούστα μας, αχώνευτους για τα ευρωπαϊκά στομάχια μας, καρπούς. Τους αρπάζουν τα θαλασσοπούλια. Νερό στο νερό τους χτυπάει η βροχή. Όχι αλύπητα, τέτοια επίθετα είναι μόνο για τους ανθρώπους. Τους σκορπίζουν οι αέρηδες. Απ’ την όστρια στο μαΐστρο κι από εκεί στα μπουρίνια του γαρμπή τους πηγαινοφέρνουν, τους κομματιάζουν σε όλο το εύρος της πυξίδας.
Και μετά έρχεται ο ήλιος δίχως το “ζωοδότης” στο πλάι του. Στοχεύει τους καρπούς, τους ζεσταίνει, τους καίει, τους σαπίζει. Κι όταν περνάν οι μέρες και φτάνει το ταξίδι τους στο τέλος, όταν προσεγγίζουν τις ακτές μας, για “αποσύνθεση” μιλάν οι τηλεοράσεις μας. Για κατάσταση “μη αναγνωρίσιμη” ο τύπος μας. Αλήθεια, τι παράξενη και πικρή σοδειά!
“Δεν μπορεί να εξαρτάται η εισροή μεταναστών από το πώς πηγαίνουν οι εμπόλεμες ζώνες“. (Νίκος Ορφανός, βουλευτής του Ποταμιού)
Here is a strange and bitter crop! Έξω απ’ τη μουσική. Αυτή την τελευταία φράση η Billie την έντυνε αλήτρα και την περπάταγε σε δικούς της δρόμους. Παραμέριζε τις νότες. Πότε την απήγγειλε, πότε την ψιθύριζε. Μια φορά, στη μέση του τραγουδιού, το κοινό δεν πρόσεχε, χάζευε, γελούσε. Σταμάτησε. Σήκωσε τη φούστα της και τους έδειξε το γυμνό της κώλο. “Αυτό σας αξίζει”, τους ούρλιαξε.
Μεταφέρω τη σκηνή στο σήμερα. Αυτό μας αξίζει. Μια θάλασσα γεμάτη παράξενους καρπούς. Νεκρούς ανθρώπους. Πνιγμένους ανθρώπους. Εξαιτίας μας γεμάτη. Κι αδιαφορούμε. Και όχι μόνο. Κάνουμε τα πάντα να γεμίζει καθεμέρα όλο και περισσότερο. Βουλιάζουμε τις βάρκες τους, μισθώνουμε τη φύλαξή μας, κρύβουμε τα σωσίβιά μας. Τρομάρα μας! Πες τα μας ρε Billie. Αυτό μας αξίζει…
*Πρώτη δημοσίευση, 21.04.2015
*Με πλάγια γράμματα τα λόγια του τραγουδιού Strange Fruit.