“Πήδηξα από το σπίτι στο έδαφος. Η μαμά μου και ο μπαμπάς μου κλαίνε» – Ζωγραφιά κοριτσιού 7 ετών από το προσφυγικό στρατόπεδο στο Ναουρού του Ειρηνικού | Australian Human Rights Commission Report
Ενα επτάχρονο αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει κάνοντας χαρακιές στο στήθος και το πρόσωπο της με λεπίδα, παιδιά πηδάνε από κτίρια για να πεθάνουν και ένα δίχρονο αγόρι παίζει με κατσαρίδες «Γιατί δεν έχει άλλα παιχνίδια».
Συγκλονιστικά τα ευρήματα έκθεσης της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Αυστραλίας για την κατάσταση που επικρατεί στα offshore στρατόπεδα προσφύγων που έχει στήσει η κυβέρνηση σε νησιά του Ειρηνικού.
Με μια σειρά συνεντεύξεων που έκαναν παιδίατροι με αιτούντες άσυλο στο στρατόπεδο Wickham Point στη βόρεια Αυστραλία και στο Νησί των Χριστουγέννων -ένα νησάκι νότια της Ινδονησίας- σκιαγραφείται μια ζοφερή εικόνα των ψυχολογικών τραυμάτων των παιδιών που ζουν υπό καθεστώς κράτησης, τα οποία πυροδοτεί ο διαρκής φόβος ότι θα αναγκαστούν να επιστρέψουν στο νησί Ναουρού, ανατολικά της Παπούα Νέα Γουινέα.
Παρόλα αυτά το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας επικύρωσε χθες το καθεστώς των offshore στρατοπέδων που έχει υιοθετήσει η Αυστραλία, την «εξαγωγή» δηλαδή των προσφύγων που αιτούνται άσυλο σε τρίτες χώρες μέχρι να εξεταστούν τα αιτήματα τους, που στην πλειοψηφία τους απορρίπτονται.
Αυτή η απόφαση επηρεάζει άμεσα την τύχη 267 προσφύγων που προς το παρόν κρατούνται στην Αυστραλία, συμπεριλαμβανομένων και 37 νεογνών που γεννήθηκαν εκεί και τώρα μπορεί να μεταφερθούν στο νησί Ναουρού μέσα σε 72 ώρες.
Στην έκθεση των γιατρών αποτυπώνεται ανάγλυφα ο τρόμος των παιδιών, μέσα και από τις αφηγήσεις των ίδιων και των γονιών τους, όσο και μέσα από τις ζωγραφιές τους. Τρόμος γι αυτό που έχουν ήδη βιώσει, τρόμος γι αυτό που βιώνουν τώρα και τρόμος για αυτό που τους περιμένει:
➤ «Δεν έχει φίλους. Κλαίει συνεχώς και λέει ότι θέλει να φύγει από εδώ. Εχει αυτοτραυματιστεί με ξυράφι στο σαγόνι της, το πρόσωπο της, το στήθος της. Τρώει ελάχιστα, έχει πονοκεφάλους κάθε ημέρα, πόνους στην κοιλιά και δεν αυξάνεται το βάρος της. Κάθε βράδυ πετάγεται από τον ύπνο της ουρλιάζοντας ότι κάποιος έρχεται να την πάρει για να την πάει πίσω στο Ναουρού» (Μητέρα κοριτσιού 7 ετών)
➤ «Δυο από τους φίλους της πήδηξαν από την ταράτσα του κτιρίου και έσπασαν τους γοφούς και τα πόδια τους. Λέει συνέχεια ότι θα κάνει το ίδιο. Την έχουν δει ειδικός σύμβουλος και ψυχολόγος, αλλά λέει ότι “η κουβέντα μαζί τους δεν έχει αλλάξει κάτι” γι αυτήν. Δεν έχει φάρμακα, ούτε ψυχίατρο» (Μητέρα κοριτσιού 15 ετών)
➤ Το ίδιο το κορίτσι όταν ρωτήθηκε, είπε: «Είμαι στο τέλος του δρόμου. Είμαι πραγματικά απαισιόδοξη. Βρίσκομαι στο τέλος. Νιώθω ότι ίσως πρέπει να σκοτωθώ για να δώσω ένα τέλος σε όλα αυτά (Κορίτσι 15 ετών)
➤ «Το παιδί μου παίζει με τις κατσαρίδες. Δεν έχει άλλα παιχνίδια (Πατέρας αγοριού 2 ετών)
«Αυτό είναι το Ναουρού. Ολοι είναι λυπημένοι. Εχουμε στο Ναουρού αντίσκηνα, αλλά δεν έχουμε σπίτια. Ο ανεμιστήρας έχει χαλάει και κάνει ζέστη. Δεν έχουμε τίποτα να κάνουμε. Αυτή είμαι εγώ ,”πεθαμένη”. Ο μπαμπάς και η μαμά μου είναι λυπημένοι. Κλαίνε. Αυτός είναι ο φράκτης με τα λουκέτα» (ζωγραφιά κοριτσιού)
«Μέσα σε διάστημα 14 μηνών, το υπουργείο Μετανάστευσης κατέγραψε 128 περιπτώσεις αυτοτραυματισμών μεταξύ των παιδιών που ζουν έγκλειστα σε κέντρα κράτησης προσφύγων», αναφέρει η έκθεση.
«Υπάρχει μια διάχυτη ατμόσφαιρα απελπισίας και απόγνωσης: το 38% των παιδιών είπαν ότι είναι “συνεχώς λυπημένα ή κλαίνε” ενώ το 21% “ανησυχούν διαρκώς”.
Πολλά πάσχουν από σύνδρομο μετα-τραυματικού στρες που εκδηλώνεται με τρομακτικές εικόνες που επαναφέρει η μνήμη από το πρόσφατο παρελθόν, εφιάλτες, παλινδρομήσεις (όπως τραύλισμα, νυχτερινή ενούρηση, φόβος του χωρισμού).
Άλλα εκδηλώνουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη τους, επιθετική συμπεριφορά ή επιλεκτική αλαλία, κοινωνική απομόνωση και άρνηση τροφής».
Πολλά από τα παιδιά και τις οικογένειες είχαν μεπρία από το Ναουρού και μίλησαν για τις συνθήκες κράτησης τους εκεί. Οι περιγραφές τους σύντομες και χαρακτηριστικές:
⤃ «Καταθλιπτικό για όλους. Νιώθεις ότι δεν έχεις ελπίδα. Οτι είναι το τέλος για το μέλλον σου»
⤃ «Κόλαση, εφιάλτης»
⤃ «Το χειρότερο μέρος στον κόσμο»
⤃ «Πολύ ζέστη στα αντίσκηνα… Πολύ μακριά οι τουαλέτες»
⤃ «Το Ναουρού είναι η κόλαση επί της γης. Πριν πεθάνουμε πήγαμε στην κόλαση»
⤃ «Είναι πολύ δύσκολο να μεγαλώνεις το παιδί σου στο Ναουρού- η ζέστη, οι τουαλέτες, τα αντίσκηνα. Μερικές φορές είναι πολύ δύσκολο να βρεις νερό. Το φαγητό είναι άθλιο. Μερικές φορές πρέπει να περπατάς μέσα σε καταρρακτώδη βροχή για φαγητό και τουαλέτα. Πολύ υγρασία. Κακοτράχηλο έδαφος, δυσκολεύεσαι να περπατήσεις».
Οι συνθήκες στέγασης και υγιεινής στο τροπικό Ναουρού περιγράφονται από τους γονείς ως απαράδεκτες, λόγω της αφόρητης ζέστης και της υγρασίας, της έλλειψης κλιματισμού, της έλλειψης χώρου για να παίζουν τα παιδιά.
Ζουν έως 5 οικογένειες (18-20 άτομα) σε κάθε αντίσκηνο, χωρίς προστασία της ιδιωτικότητας και πολλές φορές χωρίς εξαερισμό ή κλιματισμό και χωρίς βασική προστασία.
Οπως ανέφεραν οικογένειες στο κλιμάκιο των γιατρών:
⤃ «Ποντίκια, κατσαρίδες… πολύ υψηλές θερμοκρασίες»
⤃ Δεν υπάρχει νερό ή νιπτήρας στα αντίσκηνα για τα μωρά»
⤃ Περιορισμένος χώρος για τα παιδιά
⤃ Δεν υπάρχει δυνατότητα αποθήκευσης τροφίμων στα αντίσκηνα
⤃ Η καινούργια παιδική χαρά για τα παιδιά (με κλιματισμό) ανοίγει μόνο μια ώρα την ημέρα, πέντε ημέρες την εβδομάδα. Είναι ήδη κακοδιατηρημένη, επιτρέπεται η πρόσβαση στους γονείς μόνο δυο φορές την εβδομάδα, είναι μικρή και αποτελείται μόνο από ένα δωμάτιο για όλες τις ηλικίες, με πλαστικό στο πάτωμα που έχει κι άλλες χρήσεις.
«Η κράτηση ήταν στο Νησί των Χριστουγέννων, στο Ναουρού ή σε άλλα κέντρα στην Αυστραλία είναι επικίνδυνη και μη ασφαλής για τα παιδιά» είπε ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Αυστραλίας Γκίλιαν Τριγκς.
«Το 34% όλων των παιδιών που είδαμε έπασχαν από κάποιου είδους ψυχολογική ασθένεια σε σχέση με το 2% που είναι για τα παιδιά της Αυστραλίας. Η υγεία της και η καλή διαβίωση -και των παιδιών και των γονιών τους- βρίσκεται σε κίνδυνο από τις συνθήκες συνωστισμού σε αντίσκηνα ή διαμορφωμένα κοντέινερ, την ακατάλληλη περίθαλψη ακόμα και από σεξουαλικές και άλλες κακοποιήσεις».
Για τους παιδίατρους Elizabeth Elliott και Hasantha Gunasekera που επισκέφθηκαν το Wickham Point, τα παιδιά που είχαν περάσει από το κέντρο κράτησης στο Ναουρού ήταν από τα πλέον ευάλωτα.
«Μας ανησυχεί ιδιαίτερα ο αριθμός των μικρών παιδιών που εξέφρασαν την πρόθεση να βλάψουν τους εαυτούς τους και μίλησαν ανοιχτά για αυτοκτονία, αλλά και αυτά που ήδη είχαν αυτο-τραυματιστεί», είπαν οι γιατροί. «Η μόνο σωστή διαχείριση αυτής της κατάστασης είναι η απομάκρυνση των παιδιών από αυτό το τοξικό περιβάλλον που είτε προκαλεί είτε επιδεινώνει τα ψυχολογικά προβλήματα».
«Μερικά από τα παιδιά», αναφέρεται στην έκθεση, όταν φθάνουν στην Αυστραλία «έχουν ήδη γίνει μάρτυρες βιαιοτήτων στην πατρίδα τους, έχουν επιβιώσει ενός τραυματικού ταξιδιού με βάρκα, έχουν μεταφερθεί από κέντρο κράτησης σε κέντρο κράτησης, επηρεάζονται από την παρουσία φρουρών με στολές και ενέργειες όπως ή καθημερινή καταμέτρηση και είναι ολοφάνερη η αρνητική αντίδραση σε κάθε αναφορά του Ναουρού».
Για τον υπουργό Μετανάστευσης της Αυστραλίας, Πήτερ Ντάτον, κανένα από αυτά τα ευρήματα δεν πρόκειται να αλλάξει την στρατηγική της κυβέρνησης της offshore κράτησης προσφύγων και μεταναστών μέχρι να αποφασιστεί η τύχη τους.
«Είναι φανερό ότι το θέμα συγκινεί προς το παρόν…», είπε, «αλλά η κατάσταση στο Ναουρού είναι αρκετά διαφορετική από ότι την παρουσιάζουν ορισμένοι. Για παράδειγμα κανείς δεν βρίσκεται υπό κράτηση στο Ναουρού. Υπάρχει η δυνατότητα να μετακινούνται ελεύθερα και πιστεύω ότι είναι διαφορετική η εικόνα από αυτή που παρουσίασαν ορισμένοι επικριτές της».
Τι είναι το Ναουρού
Και όταν λέει ο Αυστραλός υπουργός ότι όσοι μεταφέρονται εκεί «δεν είναι υπό περιορισμό», τι εννοεί; Και που θα μπορούσαν να πάνε;
Το νησί, ένας βράχος από φώσφορο, επισήμως ονομάζεται Δημοκρατία του Ναουρού, ανήκει στο σύμπλεγμα της Μικρονησίας στον κεντρικό Ειρηνικό, απέχει 300 χιλιόμετρα από τη κοντινότερη στεριά που είναι το νησί Μπανάμπα του Κριμπάτι, έχει περίπου 9.500 κατοίκους και έκταση μόλις 21 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Είναι η τρίτη μικρότερη χώρα στο κόσμο, μετά το Βατικανό και το Μονακό. Κέρδισε την ανεξαρτησία του το 1968. Την δεκαετία του 1990 ήταν ένας από τους φορολογικούς παραδείσους όπου οι πλούσιοι όλου του κόσμου ξέπλεναν τα παράνομα κέρδη τους ή έκρυβαν τα νόμιμα από την Εφορία.
Μετά, με αντάλλαγμα οικονομική βοήθεια, έγινε offshore κέντρο κράτησης για λογαριασμό των Αυστραλών από το 2001 έως το 2007, που η Καμπέρα αποφάσισε να κλείσει τις εκεί εγκαταστάσεις, στερώντας από τους ντόπιους πολύτιμο εισόδημα.
Τα κέντρα άνοιξαν πάλι το 2012 με νομοσχέδιο που πέρασε η κυβέρνηση από την Βουλή και για το Ναούρου και για το νησί Μάνους στην Παπούα Νέα Γουινέα για τους «μετανάστες με τις βάρκες».