Η προκαταρκτική συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας για το προσφυγικό
Παραθέτω τα κύρια σημεία από τη δήλωση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, μαζί με τον δικό μου σχολιασμό, σημεία που αναφέρονται ως «αρχές»:
«Να εξασφαλίζουν την επιστροφή όλων των νέων παράτυπων μεταναστών που μεταβαίνουν από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά· το σχετικό κόστος θα καλύπτεται από την ΕΕ».
Αυτό δεν είναι νόμιμο. Εάν αυτοί οι «παράτυποι μετανάστες» αιτηθούν άσυλο, θεωρούνται πρόσφυγες και το διεθνές δίκαιο τους προστατεύει από την επιστροφή, έως ότου εξεταστεί το αίτημά τους. Η διάταξη θα προσβληθεί στα δικαστήρια αμέσως.
«Για κάθε Σύρο που θα γίνεται εκ νέου δεκτός στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στα κράτη μέλη της ΕΕ, στο πλαίσιο των υφισταμένων δεσμεύσεων».
ΣΥΚΑΜΝΙΑ ΛΕΣΒΟΥ, 24.11.2015. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: GILES DULEY/UNHCR
Αυτό ξεκινά κατά πάσα πιθανότητα κατά την εφαρμογή της συμφωνίας και δεν έχει αναδρομική ισχύ. Αφήνει περίπου 30.000 πρόσφυγες και μετανάστες εγκαταλελειμμένους στην Ελλάδα, κατάσταση η οποία είναι διαχειρίσιμη. Αλλά αυτό αντικαθιστά το νόμο με την αυθαιρεσία της εξουσίας. Ποιος αποφασίζει ποιους πρόσφυγες θα πάρει από την Τουρκία για να έρθουν στην Ευρώπη; Γιατί να μην βάλουμε, απλά, αυτούς που θέλουν να εγκαταλείψουν την Τουρκία και να πάνε στην Ευρώπη σε ένα λεωφορείο ή σε μια πτήση προς το Βερολίνο, αποφεύγοντας το ρίσκο του περάσματος στη Λέσβο, την επιστροφή πίσω και -προφανώς– την ένταξη στη συνέχεια σε μια αυθαίρετη λίστα ανθρώπων στην Τουρκία; Το όλο πράγμα θα μπορούσε να οργανωθεί καλύτερα μέσω του ασφαλούς περάσματος που απαιτούν οι ΜΚΟ.
«Να επιταχύνουν την εφαρμογή του χάρτη πορείας για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων με όλα τα κράτη μέλη, με στόχο να αρθούν οι απαιτήσεις θεώρησης για τους Τούρκους υπηκόους το αργότερο έως τον Ιούνιο του 2016».
Αδύνατον! Ένα κράτος μπορεί να το εμποδίσει. Θα υπογράψει ο Ντέιβιντ Κάμερον τα χωρίς βίζα ταξίδια των 75 εκατομμυρίων Τούρκων πολιτών στη Βρετανία είκοσι τρις ημέρες πριν από το δημοψήφισμα για το Brexit; H Πολωνία; H Κύπρος; Θα ονειρεύεστε.
«Να επισπεύσουν την εκταμίευση των 3 δις. ευρώ που είχαν αρχικά εγκριθεί ώστε να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση μιας πρώτης δέσμης έργων πριν από το τέλος Μαρτίου και να λάβουν απόφαση για πρόσθετη χρηματοδότηση της Διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες όσον αφορά τους Σύρους».
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ερντογάν ζήτησε τα ίδια ακριβώς πράγματα που φαίνεται να απαίτησε στη συνάντησή του με τον Τουσκ, σύμφωνα με τις σημειώσεις που διέρρευσαν, για την ειλικρίνεια των οποίων έχω αμφιβολίες. Παρ’ όλα αυτά, τα 6 δισ. ευρώ θα αποτελέσουν μικρό ποσό για την Ευρώπη, εάν καταφέρουν να πείσουν τους ανθρώπους να μη θέλουν πια να εγκαταλείψουν τα στρατόπεδα στην Τουρκία ούτε να έρθουν στην Ευρώπη.
«Να προετοιμαστούν για την απόφαση επί του ανοίγματος νέων κεφαλαίων στις διαπραγματεύσεις προσχώρησης το συντομότερο δυνατόν, βάσει των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου του 2015».
Είναι μια από τις πιο επαίσχυντες υποσχέσεις που έχει δώσει ποτέ η Ε.Ε. Αντιθέτως, πρέπει να δηλώσουμε, σήμερα, ότι δεν υπάρχει καμία πιθανότητα ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. όσο κυβερνά το κόμμα του Ερντογάν. Στα έγγραφα που διέρρευσαν, αυτό που λέει ο Ερντογάν είναι: Βγάλτε μας από το τέλμα μας. Πιστεύω ότι η Ευρώπη πρέπει να στείλει ένα μήνυμα προς τις μη θρησκευτικές, δημοκρατικές δυνάμεις της Τουρκίας ότι οι ενταξιακές συνομιλίες θα ξαναξεκινήσουν μόνο όταν υπάρξει σταθερή δημοκρατία (για διάστημα, λ.χ., πέντε ετών), με πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ελευθερία τύπου κλπ.
Αυτό δεν έχει καμιά σχέση με τη χριστιανική Δεξιά, που υποστηρίζει ότι η Τουρκία δεν μπορεί να ενταχθεί επειδή είναι μουσουλμανική χώρα, ή επειδή θα κατακλύσει την Ευρώπη με φτηνό εργατικό δυναμικό: το θέμα είναι η δημοκρατία. Η Τουρκία δεν μπορεί να ξεκινήσει ενταξιακές συνομιλίες, επειδή δεν πληροί τα κριτήρια της Κοπεγχάγης για την ένταξη, και κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Νομίζω ότι θα υπάρξει οργή και πέραν της χριστιανικής Δεξιάς στην Ευρώπη αν συμβεί κάτι τέτοιο.
«Να εργαστούν από κοινού με την Τουρκία σε κάθε κοινή προσπάθεια για βελτίωση των ανθρωπιστικών συνθηκών στη Συρία που θα έδινε τη δυνατότητα στον τοπικό πληθυσμό και τους πρόσφυγες να ζήσουν σε ασφαλέστερες περιοχές».
Είναι αυτή δέσμευση δημιουργίας ασφαλών καταφυγίων; Στρατιωτικών; Μέσω του τουρκικού στρατού, που εφοδιάζει κρυφά το ISIS και βομβαρδίζει τους Κούρδους; Αν όχι, το βάρος πέφτει στις πλάτες των ηγετών της Ε.Ε. να εξηγήσουν ξεκάθαρα τον λόγο για τον οποίο δεν υπάρχει συναίνεση στην Ευρώπη για τη δημιουργία ασφαλών καταφυγίων, παρ’ όλο που θα ήταν ευπρόσδεκτα.
***
Και αυτό είναι όλο. Ούτε λέξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ολόκληρο το έγγραφο. Καμιά κουβέντα για το σταμάτημα των βομβαρδισμών κατά των Κούρδων, ούτε για το σταμάτημα της φυλάκισης εκδοτών εφημερίδων. Καμιά πίεση για να σταματήσουν οι εμπρησμοί των κατά τόπους γραφείων των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Το καλύτερο που μπορούμε να πούμε είναι ότι οι διαπραγματεύσεις απέτυχαν και ότι αυτά είναι ένα είδος στάσης αναμονής για να σταματήσει ο Ερντογάν την προώθηση άλλου ενός εκατομμύριου προσφύγων στα νησιά.
Αυτά τα κύρια σημεία, που αντικατοπτρίζουν εντελώς τις απαιτήσεις της Τουρκίας, δεν θα υλοποιηθούν ποτέ, διότι οι ηγέτες της Ε.Ε, αντιπροσωπεύουν δημοκρατίες, στις οποίες ισχύει το διεθνές δίκαιο και η ανάληψη δεσμεύσεων — σχετικά με τις βίζες, την ένταξη στην ΕΕ κλπ.– αποτελεί αντικείμενο κοινοβουλευτικής συζήτησης. Ας σοβαρευτούμε.
Το άρθρο του Paul Mason δημοσιεύθηκε στο medium.com/@paulmasonnews, με τίτλο «EU-Turkey non-deal: snap analysis», στις 8.3.2016.
μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης