Ήταν από τους σημαντικότερους μεταφραστές αρχαίων κειμένων
Σε ηλικία 87 ετών «έφυγε» σήμερα το πρωί από τη ζωή ο φιλόλογος, σπουδαίος δάσκαλος και δοκιμιογράφος, Δημήτρης Μαρωνίτης, έπειτα από μάχη με την επάρατη νόσο. Την είδηση ανήγγειλε στο διαδίκτυο η κόρη του Εριφύλη. H κηδεία θα γίνει την Πέμπτη στις 11.00 π.μ., από το Α’ Νεκροταφείο της Αθήνας.
Ο μεγάλος πνευματικός άνθρωπος ήταν από τους σημαντικότερους μεταφραστές αρχαίων κειμένων, όπως της «Ιλιάδας» και της «Οδύσσειας», αλλά και του «Αίαντα» ή του «Οιδίποδα επί Κολωνώ». «Η Οδύσσεια είναι έργο αγαπησιάρικο», είχε πει ο ίδιος. Αντίθετα, «η Ιλιάδα είναι ακατάδεκτη, δεν δέχεται τα χάδια μας».
Έγραψε βιβλία, μονογραφίες και άρθρα για τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τον Σοφοκλή, τον Ηρόδοτο, τον Αλκαίο, τη Σαπφώ. Το 2014 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άγρα το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Έπος και δράμα. Από το χθες στο αύριο».
Έδειξε ότι η μελέτη της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας δεν είναι ανάγκη να περιοριστεί σε στεγανά και ότι ένας κλασικός φιλόλογος μπορεί να υπηρετήσει εξίσου και τη νεοελληνική φιλολογία.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό των φιλολογικών και κριτικών προσεγγίσεων του Μαρωνίτη είναι το μόνιμο ενδιαφέρον του για τη γλώσσα: για τη ρητορική δομή και την αρχιτεκτονική των κειμένων που μελετούσε, από όποια περίοδο της ελληνικής λογοτεχνίας κι αν προέρχονταν.
Στην εργογραφία του συγκαταλέγονται μελετήματα για αρκετούς ποιητές και πεζογράφους της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, όπως οι Γιώργος Σεφέρης, Γιάννης Ρίτσος, Οδυσσέας Ελύτης, Τάκης Σινόπουλος και Μίλτος Σαχτούρης. Από τις προηγούμενες γενιές έχει εκδώσει μελετήματα για τον Διονύσιο Σολωμό και τον Κ. Π. Καβάφη.
Συχνά ανέλαβε και τον ρόλο του λογοτεχνικού κριτικού, μιλώντας για βιβλία που μόλις είχαν βγει από το τυπογραφείο από νεώτερους ή και από νεώτατους συγγραφείς.
Τιμήθηκε με το Κρατικό βραβείο δοκιμίου (1981), τον Ταξιάρχη του Φοίνικος της Ελληνικής Δημοκρατίας (2003), το Κρατικό Βραβείο Απόδοσης έργου της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά (2012).
Ο Δ. Ν. Μαρωνίτης γεννήθηκε το 1929 στη Θεσσαλονίκη, αποφοίτησε από το Γυμνάσιο του Πειραματικού Σχολείου της συμπρωτεύουσας και συνέχισε σπουδάζοντας Φιλοσοφική Σχολή Θεσσαλονίκης.
Με υποτροφία της Humboldt-Stiftung συμπλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές του σε πανεπιστήμια της Γερμανίας. Το διδακτορικό του δίπλωμα το έλαβε το 1962 από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο όπου και δίδαξε Αρχαία Ελληνικά από το 1963 έως το 1968 ως εντεταλμένος υφηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας απολύεται και συλλαμβάνεται για τη δράση του. Μέσα στο κελί, παρέμεινε οχτώ μήνες – από τις αρχές του ‘73 έως τη γενική αμνήστευση- γράφει σε φθαρμένες χαρτοπετσέτες, όταν βρίσκει μολύβι τη «Μαύρη γαλήνη», που πρωτοδημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 1973 στο 8ο και τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Η Συνέχεια», και το 2007, στις εκδόσεις «Το Ροδακιό».
Στη Φιλοσοφική Σχολή επανέρχεται και παραμένει καθηγητής από το 1975 έως το 1996. Ήταν επίσης επισκέπτης καθηγητής σε πανεπιστήμια της Γερμανίας, της Αυστίρας, της Ισπανίας, της Κύπρου, αλλά και της Αμερικής.
Διετέλεσε πρόεδρος και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, από το 1994 έως το 2001 και συντονιστής του προγράμματος «Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση».
Εκτός των άλλων έχει υπάρξει και καλλιτεχνικός διευθυντής του Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, αλλά η θητεία του ήταν σύντομη: από τις 3 Νοεμβρίου 1989 έως τις 12 Σεπτεμβρίου 1990.
Προς τιμήν του κυκλοφόρησε τιμητικός τόμος για την προσφορά του στα κλασικά γράμματα, υπό τον τίτλο Euphrosyne. Studies in the Ancient Epic, and its Legacy in Honor of Dimitris N. Maronitis, επιμ. A. Rengakos – I. N. Kazazis. Στουτγκάρδη: F. Steiner 1999.
Λίγες ημέρες πριν τον θάνατό του κυκλοφόρησε το τομίδιο με τίτλο «Επί του περιεχομένου» (εκδόσεις Άγρα): 24 εξαιρετικά σύντομα κείμενα για τις 24 ραψωδίες της Οδύσσειας. 24 συμπυκνωμένα δοκίμια που μπορούν να διαβαστούν και σαν ένα, ενιαίο ποίημα γραμμένο από έναν κριτικό και φιλόλογο που αφιέρωσε όλη τη ζωή του στην ποίηση.
Τα θερμά του συλλυπητήρια στην Εριφύλη Μαρωνίτη και σε τους οικείους του μεγάλου δασκάλου εξέφρασε ο Αλέξης Τσίπρας σημειώνοντας ότι ο πρώτος «αφήνει πλούσια παρακαταθήκη το έργο του να μας συντροφεύει στην Οδύσσεια, στο δρόμο προς την Ιθάκη μας».
«Υπήρξε ένας κοσμοπολίτης πρέσβης του ελληνικού πολιτισμού στην Ευρώπη, αλλά και ένας ανυποχώρητος – παρά τις διώξεις που υφίστατο – υπερασπιστής της ελευθερίας και της δημοκρατίας απέναντι στη δικτατορία των συνταγματαρχών», ανέφερε στη δήλωσή του ο πρωθυπουργός.
Η Εταιρεία Συγγραφέων με ανακοίνωσή της δήλωσε: «Με θλίψη μας βρήκε η είδηση του θανάτου του ιδρυτικού μέλους μας Μίμη Μαρωνίτη.
Έργα του:
Έρευνες στο Ύφος του Ηροδότου. Μια Μορφή Υπερβατού. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 1962
Εισαγωγή στον Ηρόδοτο. Διατριβή για Υφηγεσία. Αθήνα, 1964
Ηροδότου Ιστορίαι. Πρώτο βιβλίο. Μετάφραση-σχόλια. Αθήνα: Γκοβόστης, 1964
Ανεμόσκαλα. Αθήνα: Κέδρος, 1972
Αναζήτηση και Νόστος του Οδυσσέα. Η Διαλεκτική της Οδύσσειας. Αθήνα: Παπαζήσης, 1973, Κέδρος , 1984
Ανεμόσκαλα και Σημαδούρες. Αθήνα: Κέδρος, 1975
Δ. Σολωμός: Οι Εποχές του “Κρητικού”. Αθήνα: Λέσχη 1975
Ποιητική και Πολιτική Ηθική. Πρώτη Μεταπολεμική Γενιά. Αλεξάνδρου-Αναγνωστάκης-Πατρίκιος. Αθήνα: Κέδρος, 1976
Μίλτος Σαχτούρης. Άνθρωποι-Χρώματα-Ζώα-Μηχανές. Αθήνα: Γνώση, 1980
Όροι του Λυρισμού στον Οδυσσέα Ελύτη. Αθήνα: Κέδρος, 1980
Ηρόδοτος: Επτά Νουβέλες και Τρία Ανέκδοτα. Αθήνα: Άγρα, 1981, 2001
Χωρίς Ανεμόσκαλα. Γλώσσα και Παιδεία. Αθήνα: Κέδρος, 1983
Ο Καβάφης και οι Νέοι. Αθήνα: Θεμέλιο, 1984
Η Ποίηση του Γιώργου Σεφέρη. Μελέτες και Μαθήματα. Αθήνα: Ερμής, 1984
Ανεμόσκαλα. Σημαδούρες, χωρίς Ανεμόσκαλα. Αθήνα: Κέδρος, 1984
Η Πεζογραφία του Γιώργου Χειμωνά. Αφηρημένο και Συγκεκριμένο. Δυο Ομιλίες και Ένα Επίμετρο. Αθήνα: Λωτός, 1986
Πίσω Μπρος. Προτάσεις και Υποθέσεις για τη Νεοελληνική Ποίηση και Πεζογραφία. Αθήνα: Στιγμή, 1986
Μέτρια και Mικρά. Περιοδικά και Εφήμερα. Αθήνα: Κέδρος, 1987
Οδυσσέως Σχεδία. Η Πέμπτη Ραψωδία της Οδύσσειας. Αθήνα: Στιγμή, 1990
Ομήρου Οδύσσεια. Ραψωδίες α-ω. Μετάφραση-Επιλεγόμενα. Αθήνα: Στιγμή και Καστανιώτης, 1991-2001 [24 διαδοχικά τεύχη]
Διαλέξεις. Αθήνα: Στιγμή, 1992
Πλην και Συν. 159 Πολιτιστικά Μονότονα. Αθήνα: Διάττων, 1993
Έκτορος και Ανδρομάχης Ομιλία. Όμηρος-Σαπφώ-Σοφοκλής. Μετάφραση-Επίμετρο. Αθήνα: Διάττων, 1994
Εκλογές από τον Ησίοδο. Θεογονία, Έργα, Ηοίαι. Μετάφραση-Επιλεγόμενα. Αθήνα: Ροδακιό, 1995
Κειμενοφιλικά. Αθήνα: Κέδρος, 1997
Ομηρικά Μεγαθέματα. Πόλεμος-Ομιλία-Νόστος. Αθήνα: Κέδρος, 1999
Ομήρου Οδύσσεια. Ραψωδίες ν-ω. Μετάφραση. Αθήνα: Καστανιώτης, 2001
Ομήρου Οδύσσεια. Ραψωδίες α-μ. Μετάφραση. Αθήνα: Καστανιώτης, 2002
Ομήρου Οδύσσεια. 24 Παρομοιώσεις. Αθήνα: Διάττων, 2003
Οιδίπους επί Κολωνώ. Σοφοκλής. Μετάφραση-Επίμετρο. Αθήνα: Μ.Ι.Ε.Τ., 2004