Από τον Δημήτρη Δημητριάδη
Για πολλούς λόγους δεν υφίσταται Κυριακή των εκλογών στις ΗΠΑ. Εκεί ψηφίζουν πάντα μια Τρίτη και για να ακριβολογούμε, δεν ψηφίζουν καν τον ή την Πρόεδρο απευθείας αλλά τους εκλέκτορες. Γιατί;
Από την αρχή της νεοσυσταθείσας τότε δημοκρατίας στις ΗΠΑ υπήρχαν σωρηδόν συζητήσεις, για το ποια μέρα θα καθιερωθεί ως ημέρα των εκλογών. Σε διάφορες πολιτείες οι πολίτες ασκούσαν τα εκλογικά τους δικαιώματα σε διαφορετικές μέρες, όχι μια συγκεκριμένη ημέρα αλλά ποτέ την Κυριακή. Η Αμερική ήταν μια ευσεβής χώρα, κατά το μεγαλύτερο μέρος της προτεσταντική. Συνεπώς ήταν αδιανόητο να γίνονται εκλογές την Κυριακή, ημέρα θρησκευτικής αργίας, ανάπαυσης και προσευχής.
Αποφάσισαν λοιπόν το 1845 οι αντιπρόσωποι των πολιτειών να πραγματοποιούνται οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές την ημέρα Τρίτη που θα ακολουθεί την πρώτη Δευτέρα του μηνός Νοεμβρίου.
Με αυτόν τον τρόπο θα αποφευγόταν να συμπέσουν οι προεδρικές εκλογές με την πρώτη του Νοέμβρη, μέρα των Αγίων Πάντων που είναι αργία για τους καθολικούς.
Έτσι και οι φετινές εκλογές πέφτουν ημερολογιακά στις 8 Νοεμβρίου όπου δεν ψηφίζεται ο /η Πρόεδρος αλλά καταρχάς μόνο οι εκλέκτορες των πολιτειών. Και αυτή η διαδικασία της έμμεσης εκλογής του Προέδρου έχει ιστορικές ρίζες: Μόνο όταν θα ψηφίσουν οι εκλέκτορες έξι εβδομάδες μετά την εκλογή από τον λαό και οι ίδιοι τον Πρόεδρο, μόνο τότε θα εκλεγεί επίσημα o τελευταίος.
Οι ιδρυτές του αμερικανικού συντάγματος κατά τον 18ο αιώνα ήταν μεν δημοκράτες εκ πεποιθήσεως, είχαν όμως ενδόμυχη φοβία απέναντι στους διάφορους δημαγωγούς που εμφανίζονταν κατά καιρό λίγο πριν τις εκλογές. Ήταν ικανοί να χειραγωγήσουν κατά το δοκούν τους ψηφοφόρους της χώρας .
Έτσι δημιούργησαν τον θεσμό των εκλεκτόρων, που θα λειτουργούσε ως διηθητικό μέσο ανάμεσα στην επιλογή του λαού και στην τελική ανάδειξη του νέου Προέδρου.
Το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα αυτό που μετρά στις αμερικανικές εκλογές είναι η πλειοψηφία των εκλεκτόρων κι όχι η πλειοψηφία των πολιτών, αναδείχτηκε ιστορικά προσφάτως, στις εκλογές του 2000, όπου αν και ο υποψήφιος των Δημοκρατικών Al Gore συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους σε όλη τη χώρα, τελικά αναδείχτηκε Πρόεδρος ο συνυποψήφιός του George W. Bush, ο οποίος είχε τελικά τις περισσότερες ψήφους των εκλεκτόρων.
Έξι εβδομάδες μετά, εκλέγουν λοιπόν και οι εκλέκτορες. Η χρονική καθυστέρηση της εκλογής , εντός του Δεκεμβρίου, οφείλεται στο ότι τον 18ο αιώνα το ταξίδι με άμαξα από τα πιο απόμακρα μέρη της χώρας ως την πρωτεύουσα Washington, μπορούσε να διαρκέσει ως και έξι βδομάδες.
Περί τις 20 Ιανουαρίου του επόμενου έτους αναλαμβάνει πλέον καθήκοντα Προέδρου ο νεοεκλεγμένος. Μέχρι τότε οφείλει να συγκροτήσει ένα επιτελείο – υπουργικό συμβούλιο- μαζί με το οποίο θα κυβερνήσει τη χώρα για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Η “Inauguration Ceremony” , που λαμβάνει χώρα τον Ιανουάριο είναι ένα τελετουργικό μεγάλης συμβολικής σημασίας: Ο απερχόμενος και ο νέος Πρόεδρος οδηγούνται μαζί στο Καπιτώλιο και γίνεται επιτόπου η εναλλαγή της σκυτάλης. Συμβολισμός εντιμότητας και κυρίως ειρηνικής μετάβασης της εξουσίας από τον παλιό στον νέο .
Ήδη ο πρώτος Πρόεδρος των ΗΠΑ George Washington αποχώρησε αυτοβούλως μετά από δυο εκλογικές θητείες. Ήταν βαθιά πεπεισμένος ότι μετά από οκτώ χρόνια η εξουσία αρχίζει αναπόφευκτα να διαφθείρει τον άνθρωπο.