Από την Άννα-Μαρία Αρβανιτίδου
Με αφορμή το θάνατο του «πατέρα» της επανάστασης της Κούβας, ενδιαφερθήκαμε να ψάξουμε λίγο παραπάνω το συγκεκριμένο κομμάτι της Λατινική Αμερικής μέσα από την τέχνης της. Χαρακτηριστικό της Λατινικής Αμερικής και της Τέχνης της είναι η ελευθερία των χρωμάτων, η αμέριστη χρήση των έντονων γραμμών, ο χορός στους δρόμους και η εξωτική κι αέρινη μουσική. Μα τι άλλο θα μπορούσε να συνδυαστεί τόσο τέλεια με το νησί της αιώνιας άνοιξης, της μπόλικης ζάχαρης, των αρωμάτων των πούρων και των ξεκάθαρων βλεμμάτων των κατοίκων.
Τα δημόσια κτίρια και οι δρόμοι είναι διακοσμημένοι με έργα μεγάλου μεγέθους που αποτελούν ένα σύμπλεγμα ισπανικής και αφρικανικής κουλτούρας. Ο σοσιαλιστικός τρόπος διακυβέρνησης, η διεύρυνση της δημόσιας παιδείας και η αγάπη για την πρόοδο τόσο στις επιστήμες όσο και στη τέχνη, έφεραν την Κούβα σε σημείο να έχει 10 μουσεία τέχνης.
Σε αυτό ενισχυτική ρόλο έπαιξε η λογοτεχνία του 19ου αιώνα με κύρια θέματα την ανεξαρτησία. Η λογοτεχνία για τους Κουβανούς ήταν ένα μέσω κοινωνικής διαμαρτυρίας και κέρδισαν την εκτίμηση και τη διεθνή αναγνώριση ακόμα και κατά την μετ-επαναστατική περίοδο.
Οι ζωγραφιές στους δρόμους παρουσιάζουν συμβολισμούς με κύριο θέμα την επανάσταση, την αντίσταση στις βάσεις, την ελευθερία ως το μοναδικό και σημαντικότερο κέρδος της επανάστασης, την προστασία του περιβάλλοντος από τα πυρηνικά και χημικά όπλα αλλά και μερικές προσωπογραφίες των ηγετών της.
Το 1986 ιδρύεται η πρώτη Μπιενάλε της Αβάνας, η οποία είναι αφιερωμένη σε έργα των καλλιτεχνών της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής ενώ έχουν λάβει μέρος και καλλιτέχνες από την Ασία, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Στην Μπιενάλε όπως και στα περισσότερα μουσεία της Κούβας τα έργα προωθούν μη δυτικά πρότυπα.
Αντιθέτως, εκφράζουν τις ανησυχίες των κατοίκων, τις συγκρούσεις που έχει υποστεί το νησί, την αίγλη της επανάστασης, την ελευθερία των κατοίκων μετά την επανάσταση, τα γνήσια χαμόγελα των απλών ανθρώπων και σκηνές από την καθημερινότητα, που για μας της Ευρωπαϊκής ηπείρου φαντάζουν εξωτικά.
Πλέον η Μπιενάλε της Αβάνας προσπαθεί να ‘’επιβιώσει’’ μέσα σ’ ένα δήθεν παγκοσμιοποιημένο κόσμο που εμφανίζεται με πολλά πρόσωπα και περίπλοκες συγκρούσεις ιδιαίτερα τώρα που η οικονομική ηγεμονία αποτελεί τον εξαρτησιογόνο παράγοντα ανάπτυξης σε όλους τους τομείς.
Μία πληθώρα έργων τέχνης θα βρείτε και στο Εθνικό Μουσείο Καλών Τεχνών της Κούβας (Museo Nacional de Bellas Artes de Cuba) και στο Museum of the Revolution (Museo de la Revolucion) καθώς και συλλεκτικά όπλα των αγωνιστών της επανάστασης, έγγραφα της εποχής και στρατιωτικές στολές.