Από τον Γιάννη Γεράσιμο
«Υπάρχουν ιστορικοί που μπαίνουν στο παρελθόν και μένουν μόνιμα εκεί. Δε βγαίνουν ποτέ. Χάνονται. Άρα η ιστορία μπορεί να είναι ένα αδιέξοδο. Για μένα η Ιστορία ήταν όμως πάντα ένας τρόπος όχι μόνο να καταλαβαίνουμε το παρόν αλλά και να δρούμε στο παρόν. Πληροφορούμαι από την ιστορία, δεν πιστεύω στην ιστορία ως αυτοσκοπό».
Με τα λόγια αυτά αναφέρεται ο Χάουαρντ Ζιν στο μεγάλο του πάθος για την ιστορία που σημάδεψε μια ολόκληρη ζωή ακαδημαϊκής διδασκαλίας και μαχητικών κοινωνικών αγώνων σε μια Αμερική που ταλανιζόταν ακόμα από τις φυλετικές διακρίσεις και τις κοινωνικές ανισότητες. Η Ιστορία του λαού των ΗΠΑ, το βιβλίο κατατεθέν και η προσωπική του συμβολή στη μελέτη και κατανόηση της ιστορίας του λαού της χώρας του ιδωμένη από την οπτική γωνία των απλών καθημερινών ανθρώπων, των εργαζομένων, των γυναικών, των μαύρων, των Ινδιάνων και όσων τα παραδοσιακά βιβλία ιστορίας έχουν συνηθίσει να αγνοούν και να αφήνουν στο περιθώριο επρόκειτο να αποτελέσει το σημείο αναφοράς και το μέσο διαμόρφωσης της ιστορικής και πολιτικής συνείδησης μιας ολόκληρης νέας γενιάς Αμερικανών που μαχόταν για τα πολιτικά δικαιώματα και κατά του πολέμου στο Βιετνάμ.
Μεγαλωμένος και ο ίδιος ο Χάουαρντ Ζιν από μια φτωχή οικογένεια μεταναστών στις εργατικές γειτονιές του Μπρούκλιν είχε ζήσει από κοντά τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου όντας πιλότος σε αμερικανικό βομβαρδιστικό αεροσκάφος και είχε αρχίσει τις σπουδές του στο Columbia της Νέας Υόρκης στον τομέα της ιστορίας έχοντας προηγουμένως εμποτιστεί από τα βιώματα μιας ζωής κοινωνικών ανισοτήτων και αποκλεισμών και μιας πολεμικής σύγκρουσης που επρόκειτο να χαράξει το μέλλον της ανθρωπότητας.
Ο Χάουαρντ Ζιν κατάφερε να συνδυάσει αρμονικά την ακαδημαϊκή διδασκαλία με τη συμμετοχή του στα κοινωνικά κινήματα της εποχής του και στη μάχη της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ζώντας από κοντά τα μεγάλα γεγονότα της εποχής του και αναδεικνύοντας τη συμβολή των απλών και καθημερινών ανθρώπων σε αυτά. Ακούραστος, μαχητικός, ασυμβίβαστος και ακτιβιστής σε όλη του τη ζωή ο Χάουαρντ Ζιν έλαβε ενεργό μέρος στο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων και κατά του πολέμου στο Βιετνάμ γράφοντας αμέτρητα άρθρα για τα πολιτικά δικαιώματα και για τη ζωτική σημασία του ενεργού ρόλου των πολιτών στη δημοκρατία καταλήγοντας μάλιστα μέχρι και στη φυλακή για μια συμβολική πράξη πολιτικής ανυπακοής εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ.
Ο Χάουαρντ Ζιν μέσα από τις σελίδες της Ιστορίας του λαού των ΗΠΑ καταφέρνει να αναδείξει και να καταγράψει τις όψεις εκείνες της ιστορίας που τα επίσημα βιβλία αφήνουν συνήθως αθέατες: την ιστορία των Ινδιάνων, των εργατικών αγώνων, των μεταναστών, των γυναικών, των μαύρων φέρνοντας στο προσκήνιο τον αγώνα των απλών πολιτών απέναντι στη δουλεία, στην κοινωνική και πολιτική καταπίεση, στο σεξισμό και στις φυλετικές διακρίσεις και τις κοινωνικές ανισότητες. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο ίδιος: «Όταν κοιτάζω την ιστορία των ΗΠΑ, αυτό που βλέπω είναι ότι οποτεδήποτε έχει συμβεί κάτι καλό, οποτεδήποτε μια αδικία έχει διορθωθεί, αυτό δεν συνέβη μέσω της ψήφου, μέσω των εκλογών, συνέβη μόνο όταν οι πολίτες ξεσηκώθηκαν. Έτσι π.χ καταργήθηκε η δουλεία και έτσι οι εργαζόμενοι στα τέλη του 19ου αιώνα οργανώθηκαν και κατέβηκαν σε απεργία σε ολόκληρη τη χώρα απαιτώντας το οχτάωρο».
Η ιστορία του λαού των ΗΠΑ ολοκληρώνεται με τις εκλογές του 2000 και με την περίοδο διακυβέρνησης του Τζόρτζ Μπους. Σήμερα, 17 χρόνια μετά, η ανάδειξη στην πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ ενός μεγιστάνα, του Ντόναλντ Τραμπ, φέρνει στο προσκήνιο το μετέωρο βήμα της βαθύτερης πολιτικής ήττας του αμερικανικού πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου που στο όνομα ενός εμπορικού και οικονομικού διεθνισμού απέφυγε να δει την όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και αποκλεισμών και να ακούσει πραγματικά τη φωνή της αμερικανικής μεσαίας τάξης που αισθάνεται να απειλείται και να συρρικνώνεται στο πλαίσιο ενός διαρκώς οξυνόμενου παγκόσμιου οικονομικού ανταγωνισμού. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ φέρνει όμως παράλληλα στο προσκήνιο και την όξυνση των φυλετικών ανισοτήτων και διακρίσεων, τα δικαιώματα των μειονοτήτων που υπονομεύονται, τα πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα που κινδυνεύουν να τεθούν στο περιθώριο και έναν υφέρποντα σεξισμό και ρατσισμό, ενώ απειλεί να οξύνει ακόμα περισσότερο τις κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες στο εσωτερικό της αμερικανικής κοινωνίας.
Σε μια εποχή νέων ιστορικών προκλήσεων και κρίσιμων πολιτικών διακυβευμάτων οι φωνές αντίστασης και εναντίωσης στο εσωτερικό της αμερικανικής κοινής γνώμης και η οργάνωση συλλαλητηρίων κατά μήκος των ΗΠΑ έρχεται σε συνέχεια ενός μαζικού κοινωνικού και πολιτικού κινήματος που οικοδομήθηκε και οργανώθηκε την προηγούμενη περίοδο στο πλαίσιο της πολιτικής εκστρατείας του Μπέρνι Σάντερς, αλλά καταφέρνει να υπερβαίνει κατά πολύ αυτήν. Η ιστορία του λαού των ΗΠΑ επίσημα κλείνει με την περίοδο της διακυβέρνησης Μπους. Ένα νέο κεφάλαιο, όμως, εξακολουθεί ίσως να γράφεται ακόμα. Εξάλλου, το πραγματικό υποκείμενο της ιστορίας αυτής είναι ο ίδιος ο λαός των ΗΠΑ και από αυτή την άποψη η ιστορία των απλών καθημερινών ανθρώπων που συνεχίζουν να αντιστέκονται απέναντι στις κοινωνικές ανισότητες και αποκλεισμούς συνεχίζει να γράφεται ακόμα. Όπως άλλωστε έλεγε ο ίδιος ο Χάουαρντ Ζιν: «Αυτό που μας μαθαίνει η ιστορία είναι ότι δε χρειάζεται να συμμετάσχουμε σε μεγάλες και ηρωικές πράξεις για να συμμετάσχουμε στη διαδικασία της αλλαγής. Ακόμα και τα πιο μικρά πράγματα, όταν γίνονται από εκατομμύρια ανθρώπους μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο».
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, το Σάββατο 28.1.2017
Κάθε Σάββατο κυκλοφορεί στα περίπτερα το έντυπο Νόστιμον Ήμαρ ένθετο στον Δρόμο της Αριστεράς.
