Της Βασιλικής Μαμαλούκου
Τούτος ο τόπος είν’ ένας μύθος
από χρώμα και φως ένας μύθος κρυφός
με τον κόσμο του ήλιου δεμένος.
Νίκος Γκάτσος
Ενίοτε ψελλίζουμε για σκοταδισμό και για “Μεσαίωνα”, όρος που και αυτός είναι συνυφασμένος με το σκότος. Είμαστε σε διαρκή αναζήτηση του φωτός. Ή μάλλον το νοσταλγούμε,για να μνημονεύσω το πολύ σημαντικό ντοκιμαντέρ του Πατρίσιο Γκουζμάν “Nostalgia de la luz”, με το οποίο έριξε φως σε σκοτεινές, ξεχασμένες σκοπίμως, τραγικές πτυχές της ιστορίας της ανθρώπινης βαρβαρότητας.
Είναι αλήθεια πως προσπαθούμε διαρκώς να εξαλείψουμε τις σκιές, που συσκοτίζουν την καθημερινότητά μας. Στο μάθημα φυσικής (που να φανταστούμεότι θα ήταν και μάθημα ζωής) επέμενε ο δάσκαλος:
-Όσο πιο κοντά βρίσκεται ένα αντικείμενο στη φωτεινή πηγή, τόσο μεγαλύτερη είναι η σκιά του.Η σκιά δημιουργείται όταν στην πορεία του φωτός παρεμβληθεί ένα αδιαφανές σώμα, τότε ακριβώς είναι που πίσω από το σώμα αυτό σχηματίζεται το είδωλό του που το λέμε σκιά.
Έτσι μπορεί να εξηγηθεί πόσο κρίσιμη είναι η Διαφάνεια προκειμένου να λούζεται στο φως κάθε δράση που μπορεί να προκαλέσει ή μάλλον να προλάβει μια αλυσιδωτή αντίδραση…
Το φως είναι η αρχή , είναι και το τέλος..Όλα ξεκινήσανε με την τεράστια έκρηξη φωτός, το Bing Bang, και όλα εκεί καταλήγουν, στο βάθος του τούνελ.
Το φως έχει εμπνεύσει ποιητές, καλλιτέχνες, σκηνοθέτες, φιλοσόφους, επιστήμονες. Αλλά και τον καθένα από εμάς, καθημερινά,που σαν αόρατοι σουπερήρωες, είτε εκπέμπουμε φως σαν αυτόφωτα αστέρια, είτε απορροφούμε φως, σαν ετερόφωτα σώματα και κάνουμε την Επανάσταση μας-γιατί η Επανάσταση πρέπει να είναι επανάσταση Φωτός- πεισματικά απέναντι σε κάθε υποκείμενο ή αντικείμενο, που προσπαθεί να (μας)επιβάλλει το σκοτάδι.
Φως περισσότερο φως..ήταν τα τελευταία λόγια του Γκαίτε ((“Mehr Licht!”). Για το φως μίλησε και ο δικός μας ο Καζαντζάκης που φέτος τιμούμε τη μνήμη του για τα 60 χρόνια από τον θάνατό του.
Τι θα πει φως; Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλα τα σκοτάδια, είχε γράψει.
Ό,τι και να γίνει, το φως -λείπει- αλλά δεν εκλίπει ποτέ. Οι αισιόδοξοι βλέπουν φως και εκεί που δεν υπάρχει, ούτε αχτίδα. Και ο απαισιόδοξος τρέχει να το σβήσει ακόμη και αν το φως μπαίνει από μια τόσο δα μικρή ρωγμή. ‘There is a crack in everything.That’s how the light gets in, το απόσταγμα σοφίας του αγαπημένου ποιητή και τραγουδοποιού, Λέοναρντ Κοέν που πρόσφατα έκανε το τελευταίο του ταξίδι προς το φως, αποχαιρετώντας μας με τον εξής συνταρακτικό στίχο “I’m traveling light It’s au revoir, my once so bright, my fallen star…”.
Το φως νομίζει ότι ταξιδεύει ταχύτερα από οτιδήποτε, αλλά κάνει λάθος. Όσο γρήγορα και να ταξιδέψει το φως, βρίσκει το σκοτάδι να έχει φτάσει εκεί πρώτο και να το περιμένει, ευφυολογεί ο Βρετανός συγγραφέας Τέρυ Πράτσετ.
Νιώθω πως, μολονότι ένα βαθύ, πνιχτό σκοτάδι πάει να καλύψει την ανθρώπινη πλάση, τα σβησμένα αστέρια, και οι καταπιεσμένες συνειδήσεις, οι απελπισμένες εκείνες υπάρξεις που “πεθαίνουν” κυριολεκτικά και μεταφορικά από έλλειψη φωτός, για να συνεχίσουν να λάμπουν θα πρέπει να γίνουν οι ίδιοι συστήματα Ήλιου, που θα συντηρούν του κόσμου την Ελπίδα (παραφράζοντας τον Νικηφόρο Βρεττάκο).
Για να σωθεί τούτος ο βυθισμένος σε λήθη τόπος που ύμνησε τον Ήλιο και το Φως όσο κανείς άλλος, πρέπει κανείς είτε να αντανακλά το φως, είτε να το δημιουργεί.
Το σκοτάδι, άλλωστε, δεν νικιέται παρά μόνον, ανάβοντας το φως…
Η ταινία του Π.Γκουζμάν, που αναφέρεται στο κείμενο, με ελληνικό τίτλο “Νοσταλγώντας το Φως” κυκλοφόρησε στις ελληνικές αίθουσες από την Ama Films.
*παραφράζοντας τον Σεφέρη
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, το Σάββατο 11.2.2017
Κάθε Σάββατο κυκλοφορεί στα περίπτερα το έντυπο Νόστιμον Ήμαρ ένθετο στον Δρόμο της Αριστεράς.
