Από τον Γιάννη Μπάκο
Στις 5 Ιουνίου 1878 γεννιέται στο Σαν Χουάν ντελ Ρίο του Μεξικό ο Χοσέ Ντοροτέο Αράνγκο Αράμπουλα, γνωστός ως Πάντσο Βίγια. Υπήρξε μαζί με τους Εμιλιάνο Ζαπάτα και Πασκουάλ Ορόσκο, ένας από τους πρώτους Μεξικανούς στρατηγούς που ηγήθηκαν της επανάστασης του 1910-1917 στο Μεξικό, συντελώντας στην πτώση του δικτάτορα Πορφίριο Ντίας.
Ο Βίγια ήταν επικεφαλής της Στρατιάς του Βορρά και προσωρινός κυβερνήτης της πολιτείας Τσιουάουα το 1913-1914 και παρόλο που αρχικά δεν θεωρούνταν πρωτεργάτης της Επανάστασης, αναγνωρίστηκε και αυτός ως ηγετικό της στέλεχος στην πορεία της. Κατάφερε να επιστρατεύσει Μεξικανούς και Αμερικανούς για τους σκοπούς της επανάστασης, δημιουργώντας ολόκληρο τάγμα από Αμερικάνους αντάρτες με διοικητή τον Τρέισι Ρίτσαρντσον, βετεράνο των επαναστατικών στρατών της λατινικής Αμερικής.
Σκοτώθηκε σε ενέδρα στις 20 Ιουλίου του 1923 από κυβερνητικούς και Αμερικανούς πράκτορες, προκειμένου να γίνει ο Όμπρεγκον πρόεδρος του Μεξικό.
Η ζωή του Πάντσο Βίγια έχει επηρεάσει την μουσική κουλτούρα στην Αμερικάνικη ήπειρο, κυρίως φυσικά στο Μεξικό αλλά και στις ΗΠΑ και τον Καναδά. Εκτός από το να εμπνεύσει αυτούς που τον θαύμαζαν, όμως, ο Βίγια έχει εμπνεύσει και τους πολέμιους του, την συντηρητική Αμερικάνικη κοινωνία που εκφράζεται μέσω της Country μουσικής. Ο Tom Russel κυκλοφόρησε το Tonight we ride το 2004, μιλώντας για ένα νεαρό cowboy που πολέμησε στο πλάι του Αμερικανού στρατηγού John Joseph “Black Jack” Pershing, εναντίον του Πάντσο Βίγια.