Του Νίκου Μπιζά
Η νίκη των Συντηρητικών στις εκλογές της 8ης Μαΐου είναι μια νίκη πικρή. Οι χαμένες έδρες από μεριάς τους, και οι επιπλέον έδρες που κέρδισαν οι Εργατικοί[1], κάνουν αυτές τις εκλογές άλλο ένα χαμένο στοίχημα για την Βρετανική δεξιά, η οποία βρέθηκε στη θέση από την οποία ήθελε να ξεφύγει ενάμιση μήνα πριν: μια εκλογική πρωτιά χωρίς την απαραίτητη πλειοψηφία, και χωρίς ξεκάθαρη λαϊκή εντολή για ένα σκληρό Μπρέξιτ.
Από μια άποψη η εξέλιξη αυτή είναι λογική.
Οι Συντηρητικοί έπαιξαν ασφαλές παιχνίδι. Από την κήρυξη κιόλας των εκλογών, επέλεξαν μια υποτονική δημόσια παρουσία. Ο αρχικός τους σχεδιασμός ήταν να αφήσουν τον Κόρμπιν να φθαρεί από την προεκλογική του εκστρατεία και την τριβή με τους υπόλοιπους ηγέτες, όσο η Μέι θα διατηρούσε ανέπαφη την δημόσια εικόνα της.
Όπως έγινε και με τις εκλογές του 2015, οι Συντηρητικοί επέλεξαν ένα μονότονο, ομοιογενές μήνυμα πάνω στο οποίο στηρίχτηκε ουσιαστικά η εκστρατεία τους: την “δυνατή και σταθερή ηγεσία” της Μέι στα πλαίσια ενός αναπόφευκτου πλέον Μπρέξιτ, σε αντιδιαστολή με τον “συνασπισμό του χάους” των Εργατικών.
Στη δε Σκωτία (όπου εντέλει κέρδισαν το στοίχημα να σημειώσουν νίκες έναντι του SNP) η μοναδική ουσιαστικά θέση των Συντηρητικών ήταν η παραμονή της Σκωτίας στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Αυτό είναι και το ουσιώδες, και ο λόγος που οι Συντηρητικοί ήθελαν τόσο να αποφύγουν το δημόσιο διάλογο: η στρατηγική και η νίκη τους στις φετινές εκλογές στηρίχτηκε ουσιαστικά σε 2 αφηρημένες θέσεις. Έξω το Ηνωμένο Βασίλειο από την Ευρώπη, και μέσα η Σκωτία στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Μια τέτοια στρατηγική δεν θα μπορούσε να είχε πετύχει αν οι Εργατικοί δεν αντιμετώπιζαν μια τρομαχτική διπλή πρόκληση: εσωτερική αστάθεια από τη μια, και έναν εχθρικό τύπο από την άλλη – ο οποίος περιελάμβανε τόσο τις παραδοσιακά δεξιές εφημερίδες, όσο και το ίδιο το BBC.
Ένα εξαιρετικό παράδειγμα είναι ο τρόπος με τον οποίο βγήκε το μανιφέστο των Εργατικών στην δημοσιότητα. Όταν ήρθε η ώρα να δημοσιευτούν τα προγράμματα των κομμάτων, το πρόγραμμα των Εργατικών διέρρευσε πριν την ώρα του από αδιευκρίνιστη πηγή μέσα στα ανώτερα κλιμάκια του κόμματος. Το μήνυμα ήταν σαφές: ο Κόρμπιν δεν μπορούσε να εμπιστευθεί ούτε τα πιο κοντινά στελέχη του. Τα μίντια, που φρόντισαν να διατυμπανίσουν το μήνυμα αυτό, αποκάλεσαν τον προϋπολογισμό των Εργατικών “ριζοσπαστικό” και ανεύθυνο; ανάμεσα σε άλλα, ζητούσε αυξημένες δημόσιες δαπάνες, κρατικοποιήσεις και άνοδο της φορολογίας για τα υψηλότερα εισοδήματα.
Ο ρόλος των μίντια στις εκλογές αυτές ήταν κρίσιμος, αν και είναι δύσκολο να ποσοτικοποιήσει κανείς τον ακριβή αντίκτυπο της κάλυψής τους. Το μόνο σίγουρο πάντως ήταν ότι ακόμα και μέσα όπως το BBC εκμεταλλεύτηκαν κάθε ευκαιρία για να επιτεθούν στις θέσεις και τον χαρακτήρα του Κόρμπιν. Μνημειώδης θα παραμείνει η κάλυψη της τρομοκρατικής επίθεσης στο Λονδίνο από την εκπομπή BBC Daily Politics, η οποία έκρινε ότι οι πληροφορίες που χρειαζόταν να μάθει το Βρετανικό κοινό για τον Κόρμπιν ήταν ότι υποστηρίζει την Αλ Κάιντα και ότι έχει ενδεχομένως σχέσεις με τρομοκράτες.
Με αυτά και με αυτά, η Μέι προστατεύτηκε -σχετικά- από τα αλλεπάλληλα λάθη όπως το λεγόμενο Dementia tax που πήρε πίσω κακήν κακώς μόλις 2 μέρες αφού το ανακοίνωσε, και τις αρκετά άβολες συνεντεύξεις τύπου, όπου απέφυγε σχεδόν κάθε ουσιώδες ερώτημα από τους δημοσιογράφους. Δεν είναι να απορεί κανείς που οι Συντηρητικοί προσπάθησαν να αποφύγουν πάση θυσία τις δημόσιες εμφανίσεις μέχρι την τελευταία στιγμή – με αποκορύφωμα την απουσία της Μέι από το ντιμπέιτ των ηγετών στο BBC.
Δεν ήταν δυνατό βεβαίως μια τέτοια στρατηγική να προστατεύσει απόλυτα τη Μέι, και τα αποτελέσματα το έδειξαν ξεκάθαρα. Μεγάλος νικητής των εκλογών, ακόμα και αν η νίκη του πρέπει να μπει σε εισαγωγικά, είναι ο Κόρμπιν. Κατάφερε να συσπειρώσει μεγάλα κομμάτια της νεολαίας, χειρίστηκε άψογα τη διαρροή του μανιφέστου του και υπερνίκησε τόσο τους εσωκομματικούς όσο και τους εξωκομματικούς του αντιπάλους.
Η δυναμική που δημιούργησε ο Κόρμπιν ήταν αδιαμφισβήτητη. Στο διάστημα των λίγων εβδομάδων από την κήρυξη των εκλογών μέχρι τη λήξη τους, 3 εκατομμύρια νέοι ψηφοφόροι εγγράφηκαν στους εκλογικούς καταλόγους. Πολλοί από αυτούς, από ότι δείχνουν οι πρώτοι αριθμοί, νέοι και υποστηρικτές των Εργατικών.
Τα αποτελέσματα των φετινών εκλογών ίσως να ήταν αρκετά διαφορετικά αν ο Κόρμπιν δεν είχε αντιμετωπίσει τέτοιο πόλεμο και φθορά τόσο από το κόμμα του όσο και από τα μέσα ενημέρωσης. Αυτή είναι ωστόσο η πραγματικότητα για τα αριστερά κόμματα ανά τον κόσμο. Θα ήταν παράλογο να περιμέναμε να λειτουργούσαν σε διαφορετικές συνθήκες, και με δεδομένο κάτι τέτοιο, η Ευρωπαϊκή αριστερά έχει λόγο να γιορτάζει σήμερα – παρά την δεύτερη θέση στις εκλογές και τις απώλειες του SNP.
Αυτό που μετράει τώρα, είναι να ανθίσει ο καρπός που έσπειραν οι Εργατικοί στη νεολαία της Βρετανίας. Η ενισχυμένη θέση των Εργατικών και η φθορά των Συντηρητικών είναι εξαιρετικές βάσεις για μελλοντική δράση. Tα πρώτα δείγματα γραφής από το Βορειοιρλανδικό DUP (τον μοναδικό πιθανό κομματικό συνέταιρο της Μέι) δείχνουν ότι μια συνεργασία με τους Συντηρητικούς (αν εντέλει βγουν οι αριθμοί) θα είναι δύσκολη και θα απαιτήσει συμβιβασμούς που θα έρχονται, για άλλη μια φορά, σε αντίθεση με το πρόγραμμα των δεύτερων. Επιπλέον, αρκετοί μέσα στο συντηρητικό κόμμα και τον ευρύτερο συντηρητικό χώρο, φαίνονται να έχουν ήδη ξεγράψει τη Μέι. Ο Νάιτζελ Φάρατζ μάλιστα, δήλωσε ότι η Μέι είναι τελειωμένη ανεξαρτήτως αποτελέσματος.
Και όσο κρίσιμο είναι οι νέοι της Βρετανίας να παραμείνουν στην πολιτική αρένα μετά το τέλος των εκλογών για να αποτρέψουν ένα καταστροφικό σκληρό Μπρέξιτ, άλλο τόσο βασικό είναι να δωθεί φωνή στο 1/3 σχεδόν των Βρετανών ψηφοφόρων που απείχαν από τις φετινές εκλογές.
Η επιτυχία του Κόρμπιν δεν αναιρεί το γεγονός ότι έρχονται δύσκολες μέρες για την Βρετανία. Οι επισφαλείς μορφές εργασίας επεκτείνονται σε πολλούς τομείς της οικονομίας, η ιδιωτικοποίηση του NHS προχωρά με αργούς αλλά σταθερούς ρυθμούς, και η κυβέρνηση των Συντηρητικών, με πρόσχημα την αντιμετώπιση των τρομοκρατικών επιθέσεων, φαίνεται να στοχεύει ακόμα και βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.
Στον αγώνα ενάντια σε ένα τέτοιο μέλλον δεν περισσεύει κανείς – πόσο μάλλον το 31% των ψηφοφόρων, ένα ποσοστό ανθρώπων που κατά πάσα πιθανότητα είναι θύματα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που οι Συντηρητικοί έχουν επιβάλλει τα τελευταία χρόνια στη χώρα.
Για αυτό και είναι επιτακτικό οι Εργατικοί να επικεντρωθούν σε αυτούς. Στους ανθρώπους που είναι αόρατοι τόσο στις εκλογές όσο και στον δημόσιο διάλογο, και που έχουν τους αριθμούς να κάνουν τη διαφορά.
[1] Την ώρα που γράφεται αυτό το άρθρο έχουν βγει τα αποτελέσματα για 647 έδρες (σε σύνολο 650 εδρών).
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ το Σάββατο 10.6.2017
