Του Κώστα Βλαχόπουλου
To Editorial του Νόστιμον Ήμαρ
Όταν ο Μαρξ περιέγραφε τις τραγικές συνθήκες στις οποίες ζούσαν οι εργάτες στην Ευρώπη τον 19ο αιώνα δεν θα μπορούσε να φανταστεί πόσο πολύ θα άλλαζε η σύσταση αυτού που λέμε προλεταριάτο. Ο Μαρξ υποστήριζε ότι οι βιομηχανικοί εργάτες αποτελούσαν την πλειοψηφία της εργατικής τάξης και ήταν η κοινωνική κατηγορία εκείνη η οποία δεχόταν τις μεγαλύτερες πιέσεις από αυτούς κατείχαν τα μέσα παραγωγής.
Με την αλλαγή της φύσης της οικονομίας τα τελευταία χρόνια, οι βιομηχανίες δίνουν σταδιακά την θέση τους στην οικονομία των υπηρεσιών. Ιδιάιτερα στην εποχή μας, όπου η διείσδυση του ίντερνετ είναι τεράστια, υπάρχουν αρκετές δουλειές σχεδόν «αόρατες», το καθεστώς των οποίων δεν ρυθμίζεται από καμία εργασιακή νομοθεσία. Σ’αυτό το επισφαλές, και γκρίζο πλαίσιο ανήκουν οι εργαζόμενοι της Uber και της Deliveroo. Κακοπληρωμένοι, χωρίς εργασιακά δικαιώματα, και χωρίς μεγάλες δυνατότητες συνδικαλισμού και διεκδίκησης.
Ο κατάλογος δεν σταματάει εδώ. Στο σύγχρονο προλεταριάτο ανήκει και μια κατηγορία εργαζομένων που απασχολούνται στην Έρευνα. Οι άνθρωποι αυτοί είναι επιστήμονες, διδάκτορες και μεταδιδάκτορες, τρομερά εξειδικευμένοι τους τομείς τους και στελεχώνουν πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, ινστιτούτα και think tanks. Δουλεύουν εξαντλητικά ωράρια, συνήθως με πολύ χαμηλούς μισθούς για το έργο που παράγουν, πολλές φορές χωρίς εργασιακά δικαιώματα, ανασφάλιστοι και με τρομερή επισφάλεια καθώς οι συγκεκριμένες θέσεις είναι περιορισμένες και για μικρό χρονικό διάστημα. Αυτό το επιστημονικό προλεταριάτο αναγκάζεται να μετακινείται συνεχώς, από πανεπιστήμιο σε πανεπιστήμιο για πολλά χρόνια, χωρίς να έχει την δυνατότητα να καθορίσει σημαντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής, όπως είναι οι κοινωνικές και οι οικογενειακές σχέσεις.
Εδώ είναι αναγκαίο να προσθέσουμε ότι υπάρχει και μια δυσκολία στην κοινωνία να αντιληφθεί πόσο δύσκολο, ανταγωνιστικό και επισφαλές είναι το περιβάλλον στο οποίο εργάζεται αυτή η κοινωνική κατηγορία. Πολλοί δεν θεωρούν καν ότι οι συγκεκριμένοι είναι εργαζόμενοι και ότι πρέπει να τύχουν ίσης μεταχείρισης, όπως όλοι οι υπόλοιποι.
Ο αριθμός του προσωπικού που απασχολείται σε τέτοιες δουλειές συνεχώς αυξάνεται και η απορρόφησή τους από πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα γίνεται συνεχώς δυσκολότερη. Το μόνο που τους κρατάει στο παιχνίδι είναι η αγάπη και η πίστη γι’ αυτό που κάνουν.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον “Δρόμο”, τo Σάββατο 20.12.2017
