Ο ιδιότυπος, σε πολιτική μορφή και ιδεολογικό περιεχόμενο, «Γαλλικός Μάης» για τον οποίο έχει συσσωρευτεί αναδρομικά τεράστιος όγκος συγγραμμάτων, εξηγήσεων, ερμηνειών, άρθρων, μελετών, και βιβλιοπαραγωγής, αν και μικρός σε διάρκεια, άσκησε τεράστια επιρροή στην εξελικτική πορεία της Ευρώπης. Τα γεγονότα του ’68 γεννήθηκαν μέσα στην κοινωνική χαύνωση που είχε προκληθεί από έναν ιδιαίτερα αναπτυγμένο καπιταλισμό με ισχυρό κρατικό παρεμβατισμό, που προκάλεσε την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των μεσαίων τάξεων, μα και σε μια ιστορική στιγμή, (les trente glorieuses), στην οποία οι οικονομίες των Ευρωπαϊκών δυτικών χωρών βρίσκονταν στην κορυφή της ανάπτυξής τους.
- του Κώστα Λουλουδάκη
Με ασφάλεια, λοιπόν, μπορούμε να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα πως κανείς δεν περίμενε την «αναστάτωση», θα λέγαμε, ελλείψει καλύτερου ιδεολογικού ορισμού, που προκάλεσαν οι φαινομενικά μεταμορφωμένοι σε επαναστάτες, φοιτητές στο Παρίσι και τα προάστιά του. Όπως επεσήμανε και ο «ηγέτης» των «γεγονότων του’68» Ντανιέλ Κον Μπεντίτ: «Τον Μάη του ’68 νικήσαμε πολιτιστικά και κοινωνικά, αλλά ευτυχώς χάσαμε πολιτικά», ενώ ο «Guardian», συνοψίζοντας την κυρίαρχη και σαρκαστική άποψη περί Γαλλικού Μάη, έγραψε: «Σήμερα, η μαρξιστική, τροτσκιστική, μαοϊκή και αναρχική ρητορική του Γαλλικού Μάη δείχνει γελοία, παιδαριώδης και ανεύθυνη». ( Ελευθεροτυπία «Η χρονιά που άλλαξε τη Γαλλία και τον κόσμο»)
[…]Πρέπει να καταδικάσουμε ριζικά τη μυθολογία του εργατισμού που έπαιξε και παίζει ακόμη ολέθριο ρόλο στο φοιτητικό κίνημα[…] πρέπει να κατανοήσουμε τι σημαίνει κατά βάθος η στάση του προλεταριάτου: προσκόλληση στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, ιδιώτευση, άρνηση να επωμισθεί υποθέσεις του συνόλου, κυνηγητό της κατανάλωσης[…] αποδοχή της ιεραρχίας (είτε απέναντι στους συνδικαλιστές ή τους πολιτικούς ηγέτες), παθητικότητα και αδράνεια, περιορισμός των διεκδικήσεων στο οικονομικό πεδίο.(…) Πρέπει να ξεπεράσουμε τον παραδοσιακό νεκρό μαρξισμό που δυναστεύει ακόμη τη συνείδηση τόσων ζωντανών[…]
Κορνήλιος Καστοριάδης για τον Μάιο του ΄68: «Η Γαλλική Κοινωνία»
Στο σημείο αυτό, παρενθετικά και για να προλάβω σχόλια, αναγκάζομαι να ομολογήσω, ως υπογράφων που συνεισφέρει στην πλήξη του «επαναστατικού» θεάματος, πως αδυνατώ να χαρακτηρίσω τον «Γαλλικό Μάη», τουλάχιστον στο πρώτο στάδιό του, εξέγερση, πόσο μάλλον ταξική επανάσταση! Η ταξική επανάσταση είναι μια λάβα που απελευθερώνεται από τα έγκατα της γης και εξελίσσεται με τρόπο εκρηκτικό, τρομακτικό και βίαιο, σαν μια φρενιασμένη Λερναία Ύδρα, όταν η καθημερινή ζωή αδειάζει από ελπίδα και υποσχέσεις… Κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Άλλωστε, δεν είναι λίγοι αυτοί που περιγράφουν όσα συνέβησαν στην Γαλλία με την αόριστη ιδεολογικά έκφραση «γεγονότα του ’68». Όπως πολύ σωστά έγραψε ο σπουδαίος Ιστορικός (που θεωρεί τον Μάιο εξέγερση), Eric Hobsbawm: «Το φυσικό όπλο της εξέγερσης του 1968 δεν ήταν το ντουφέκι ούτε η πολιτική αποφασιστικότητα, αλλά ο γεμάτος συνθήματα τοίχος, η αυτοσχέδια αφίσα και το μικρόφωνο». (Eric Hobsbawm: Η χρονιά της αποτυχίας των προφητών)
Και πώς, αλήθεια, θα ήταν αλλιώς αφού ο πολυδιαφημισμένος Μάιος του 1968 (για τον γράφοντα, δημιούργημα συντονισμένης πολιτικής και επικοινωνιακής μυθοπλασίας), ξέσπασε γιατί δεν έγινε αποδεκτό το αίτημα των αρρένων φοιτητών να επιτρέπονται οι νυχτερινές τους επισκέψεις στα δωμάτια των κοριτσιών, με αποτέλεσμα οι φοιτητές να καταλάβουν το κτίριο της φοιτητικής εστίας των κοριτσιών στην πανεπιστημιούπολη του δυτικού προαστίου του Παρισιού Nanterre; Στο προάστιο αυτό εδρεύει το ονομαστό Université Paris Χ Nanterre, που χάρισε στον κόσμο μερικές σπουδαίες προσωπικότητες όπως: του σημερινού Προέδρου της Γαλλίας Emmanuel Macron, της Christine Lagarde, του Nicolas Sarkozy, του Dominique Strauss-Kahn, του Dominique de Villepin, και βέβαια του «ηγέτη» του Μαΐου ΄68 Daniel Cohn-Bendit.
Ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, πρώην μέλος της οργάνωσης «Anarchiste Fédération», είναι γνωστός ευρωπαϊστής, «ηγέτης» της κοινοβουλευτικής ομάδας των Πράσινων στο Eυρωκοινοβούλιο, επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστήμιου Αθηνών, υπέρμαχος της διάλυσης του πολέμου στην Γιουγκοσλαβία, «ιέρακας» των Αμερικάνων υπέρ του πολέμου στον Περσικό Κόλπο και συγγραφέας στον απόηχο του Μάη του ’68 του βιβλίου «Το μεγάλο παζάρι», στο οποίο ο «Κόκκινος Ντάνι» περιγράφει την εμπειρία του από τότε που δούλευε σε έναν παιδικό σταθμό: «στις επαφές μου με τα παιδιά αναγνώριζα κάποια ερωτικά χαρακτηριστικά. Μου είχε συμβεί αρκετές φορές, τα παιδιά να μου κατεβάζουν το φερμουάρ του παντελονιού μου και να με χαϊδεύουν». (Διαβάστε: Deutsche Welle: Pedophilia accusations haunt Green politician & Τhe Guardian: Green party in Germany to investigate backing for paedophiles in 80s)
Όμως και σύμφωνα με το protagon.gr ας κρίνουμε αυτές τις «λογοτεχνικές» αναφορές του Κον Μπεντίτ με το πνεύμα της εποχής η οποία χαρακτηριζόταν «από την κουλτούρα του ερωτισμού, τα μανιφέστα υπέρ της δημόσιας έκφρασης ερωτισμού, τις ανοιχτές συζητήσεις για τον απόκρυφο κόσμο του πόθου». Άλλωστε, οι «ερωτογενείς ζώνες» ήταν τότε το θέμα των εκδηλώσεων, και «αποτελούσε μια μορφή αντίδρασης στα στεγανά της πολιτικής ατζέντας». (Η «μαύρη βίβλος» του Κον Μπεντίτ)
Ας επιστρέψουμε, όμως, στους φλογισμένους δρόμους των «γεγονότων του ’68» και στην κατάληψη της φοιτητικής εστίας των κοριτσιών στην πανεπιστημιούπολη του Nanterre. Όπως είπαμε, οι φοιτητές, με ηγέτη τον «Κόκκινο Ντάνι», διεκδικούσαν το προφανές δικαίωμα των νυχτερινών επισκέψεων στα δωμάτια των κοριτσιών, το οποίο πλαισίωσαν με την απαίτηση να βρεθεί λύση στο πρόβλημα του υπερπληθυσμού των φοιτητών και να καταργηθεί η αυστηρή ιεραρχία στα πανεπιστήμια. Για τους λόγους αυτούς, είχαν έρθει σε σύγκρουση με τις πανεπιστημιακές αρχές. Έτσι, όταν ένας υπουργός κλήθηκε να εγκαινιάσει μια πισίνα στο πανεπιστήμιο, οι φοιτητές τον γιούχαραν, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίσουν δυσανάλογη βαρβαρότητα από την αστυνομία. Ακολούθησαν φήμες για την επερχόμενη επέλαση των σωμάτων ασφαλείας, με σκοπό τη λήξη της κατάληψης και τη σύλληψη του Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ. Οι φήμες αυτές οδήγησαν, στις 22 Μαρτίου 1968, τους φοιτητές να καταλάβουν όλο το πανεπιστήμιο, μαζί και τα διοικητικά γραφεία του. Στις 2 Μαΐου οι φοιτητές αποφάσισαν να κατέβουν σε πορεία και να διαμαρτυρηθούν στο κέντρο του Παρισιού…
Ο αρμός της πλοκής του Γαλλικού Μάη δημιουργήθηκε από ένα ασήμαντο αίτημα, το οποίο εισέβαλε στην πολιτική ζωή ως κλέφτης και ντύθηκε κιόλας με μια επαναστατική ιερότητα ∙ λες και οι κοινωνικές συμβάσεις ή οι περιορισμοί για το ποια σεξουαλική συμπεριφορά είναι επιτρεπτή δημόσια, έχει σχέση με το πανεπιστήμιο, τους καθηγητές, τον πρύτανη ή με το σύστημα πολιτικής και οικονομικής κυριαρχίας. Το αίτημα της ελεύθερης συνεύρεσης μεταξύ των φοιτητών και των φοιτητριών, που νόμισαν ότι εφορμούν ενάντια σε ένα πουριτανικό κάστρο, θα ήταν πράξη επαναστατική μόνο αν συνεπαγόταν και την αλλαγή των πολιτικών και οικονομικών σχέσεων στην κοινωνία. Όμως, κάτι τέτοιο δεν συνέβη, όπως και δεν συνέβη την ίδια εποχή με τον Μάη του ’68 με τους χίπις και το οργιαστικό “trip” ψυχεδελικής σεξουαλικής απελευθέρωσης και άρνησης κάθε είδους καταναγκασμού που θεωρούσαν ότι πρεσβεύουν.
Κάπου εδώ γεννιέται το εξής ερώτημα: Αν η αιτία ήταν τόσο μηδαμινά ασήμαντη, καθώς δεν υπάρχει εγγενής σχέση στο δικαίωμα των νυχτερινών επισκέψεων των φοιτητών στα δωμάτια των φοιτητριών και την κοινωνική επανάσταση, τότε πώς ο Μάιος εξελίχθηκε σε ένα γεγονός που κεραυνοβόλησε πρώτα-πρώτα την Γαλλική κοινωνία και έπειτα προκάλεσε μια λαμπρή αναστάτωση σε όλες τις δυτικές κοινωνίες;
Ας επιχειρήσουμε μια πρώτη προσέγγιση της υλικής βάσης λίγο πριν από τα γεγονότα του 1968:
Την περίοδο που εξετάζουμε, ένα έντονο στοιχείο των εξελίξεων ήταν οι ενδο-ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις και η σταθερή πολιτική της Γαλλίας ν’ ανακτήσει το χαμένο, μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μερίδιο από το νέο μοίρασμα των αγορών, καθώς είχε απολέσει 14 αποικίες. Η απώλεια των αποικιών σήμαινε και στένεμα των δυνατοτήτων των γαλλικών εταιρειών στο πεδίο του διεθνούς ανταγωνισμού, καθώς και άμβλυνση της δυνατότητας παροχών προς τους εργαζόμενους. Ένα άλλο σοβαρό στοιχείο, ήταν η τάση του Προέδρου της Γαλλίας Σάρλ Ντε Γκολ, να μην αποδεχτεί την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ. Η πορεία αυτή του Σάρλ Ντε Γκολ κατέληξε στη “συνθήκη του 1963” με την Γερμανία, η οποία προέβλεπε την γαλλογερμανική συγκυριαρχία στην Ευρώπη, την εναντίωση του Ντε Γκολ στην είσοδο της Μ. Βρετανίας στην ΕΟΚ, στην αποχώρηση της Γαλλίας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ στις 21 Φεβρουαρίου 1966, στην βελτίωση των σχέσεων με τα σοσιαλιστικά κράτη και την ΕΣΣΔ, και τέλος, στην απαίτηση του Ντε Γκολ να αποσυρθούν οι ΗΠΑ από το Βιετνάμ. Εντούτοις, ο βαθύς συντηρητισμός, ο εθνικισμός του και ο αντι-αριστερισμός του, τον έφεραν, επίσης, σε μόνιμη αντιπαράθεση με την Γαλλική Αριστερά, κυρίως με το ισχυρό, τότε, Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα.
Ας μην αμελούμε, ότι ο Σάρλ Ντε Γκολ, μετά από μια δεκαετία απουσίας από την πολιτική και δημόσια σκηνή, είχε αναρριχηθεί τον Μάιο (Τι σύμπτωση!) του 1958 στον προεδρικό θώκο έπειτα από το πραξικόπημα του γαλλικού στρατού, που με ηγέτη τον στρατηγό Ραούλ Σαλάν, εμπόδισαν τον σχηματισμό της νέας νόμιμης κυβέρνησης του Pierre Pflimlin, γιατί πίστευαν ότι θα χάριζε την ανεξαρτησία στην Αλγερία. Αμέσως, η Εθνοσυνέλευση αποδέχτηκε την πραξικοπιματική άνοδο στην εξουσία του Ντε Γκολ, του έδωσε εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης «εθνικής σωτηρίας» και ενέκρινε διατάγματα για έκτακτες εξουσίες στον «στρατηγό». Ο γηραιός Ντε Γκολ, που τόσο θαύμαζε ο «εθνάρχης» Κώστας Καραμανλής, με “βοναπαρτιστική” διάθεση, άπαξ και ανέλαβε τα νέα του καθήκοντα δήλωσε: «Εδώ και είκοσι χρόνια ενσαρκώνω την πολιτική νομιμοποίηση.[…]» (Θανάσης Διαμαντόπουλος: Σάρλ Ντε Γκολ: Πολιτική Διαδρομή και Θεσμική Φιλοσοφία. «Ιστορικά Ε»). Σε αυτό το πραξικόπημα αντιτάχθηκαν μόνο το Γαλλικό ΚΚ και μερίδα των σοσιαλιστών…
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι το Αλγερινό ζήτημα και η στροφή του Σάρλ Ντε Γκολ, ο οποίος διέβλεπε μετά από τόσες σφαγές αλγερινών, μια διαφορετική λύση από αυτή της καταστολής, προκάλεσαν ενδο-αστικές αντιθέσεις που οδήγησαν την Γαλλία στα πρόθυρα του εμφυλίου πολέμου. Τον Ιανουάριο του 1960, οι ισορροπίες στο αστικό σύστημα είχαν διαρραγεί με αφορμή το Αλγερινό ζήτημα, και έτσι η Γαλλία βίωσε την πρώτη μεταπολεμική κρίση της.
Το Απρίλιο του 1961, ο φίλος του Σάρλ Ντε Γκολ, στρατηγός Ραούλ Σαλάν και οι στρατηγοί Μορίς Σαλ, Αντρέ Τσελέρ, και Εντμόν Ζουό ηγήθηκαν ενός νέου στρατιωτικού πραξικοπήματος που συσπείρωσε όλες τις φασιστικές ομάδες που δρούσαν στην Γαλλία. Όμως, η απουσία πολιτικής σύμπλευσης των στρατιωτικών με τις ομάδες φασιστών, η μη εξασφάλιση υποστήριξης των μεσαίων στρατιωτικών στελεχών και η αποφασιστική στάση των αστυνομικών δυνάμεων που δήλωσαν ανοιχτά πως θα υπερασπίσουν τη «Γαλλική Δημοκρατία» (τον Ντε Γκολ δηλαδή), απέτρεψαν τελικά την επιτυχία του νέου πραξικοπήματος. Αυτή η αποτυχία πάντως δεν απέτρεψε τον στρατηγό Ραούλ Σαλάν από το να επιχειρήσει να δολοφονήσει τον Σάρλ Ντε Γκολ. Τον Αύγουστο του 1962, εκτελεστές του Organisation de l Armee Secrete, (OAS) γάζωσαν με πολυβόλα το αυτοκίνητο του Ντε Γκολ, ο οποίος όμως σαν από θαύμα σώθηκε…
Παρόλα αυτά, ο Ντε Γκολ και η αστυνομία του Παρισιού, με επικεφαλής τον φασίστα αξιωματικό Μορίς Παπόν δεν δίστασαν να αιματοκυλήσουν τους Αλγερινούς της Γαλλίας με αφορμή την συμμετοχή τους σε μεγάλο ειρηνικό συλλαλητήριο στο κέντρο του Παρισιού στις 17 Οκτωβρίου του 1961. Οι Αλγερινοί διαμαρτύρονταν για τα αλλεπάλληλα μέτρα διάκρισης και καταπίεσης που υιοθετούσαν οι γαλλικές αρχές εναντίον τους. Η διαδήλωση δεν πρόλαβε να αρχίσει, καθώς αστυνομικές δυνάμεις, οι παραστρατιωτικές ομάδες «compagnies de district», που είχε δημιουργήσει ο Ντε Γκολ και ο τακτικός στρατός, συνέλαβαν κατά εκατοντάδες τους Αλγερινούς που πλησίαζαν στο σημείο συγκέντρωσης, την πλατεία Ετουάλ, στήνοντας μπλόκα στους δρόμους, αλλά και στους σταθμούς του μετρό. Πάνω από 200 διαδηλωτές δολοφονήθηκαν από τα σώματα ασφαλείας, τα πτώματα των οποίων ρίχτηκαν από τη γέφυρα Saint- Michel στο Σηκουάνα. (Τhe Guardian: Paris recalls murder of Algerians)
Η επίσημη κρατική βία του καθεστώτος Ντε Γκολ συγκλόνισε ξανά το Παρίσι, όταν η αστυνομία επιτέθηκε στις 8 Φεβρουαρίου του 1962 σε διαδήλωση που οργάνωσε το κομμουνιστικό κόμμα ενάντια στις βομβιστικές επιθέσεις που είχαν ενορχηστρωθεί από τη φασιστική και τρομοκρατική Μυστική Οργάνωση του Στρατού (OAS). Ανάμεσά τους ήταν και η επίθεση σε τρένο της γραμμής Στρασβούργου-Παρισίων, με αποτέλεσμα 28 θανάτους και πάνω από 100 τραυματίες, υπέρ της ανεξαρτησίας του Αλγερίου. Στο τέλος της διαδήλωσης, υπήρχαν οχτώ ή εννέα νεκροί ,όλοι μέλη του Γαλλικού ΚΚ και μέλη των συνδικαλιστικών οργανώσεων της CGT, οι οποίοι είτε ξυλοκοπήθηκαν μέχρι θανάτου, είτε πέθαναν από «ασφυξία». (BBC 1962: Eight die in Paris riot)
Είναι σημαντικό παρενθετικά να τονίσουμε, ότι επικεφαλής του OAS ήταν ο στρατηγός Paul Aussaresses, ένας φασίστας στρατηγός που έκανε λαμπρή καριέρα στο τμήμα του Διεθνούς Επιτελείου του ΝΑΤΟ, ενώ το 1973 τοποθετήθηκε στρατιωτικός ακόλουθος στη Βραζιλία κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας, όπου δίδαξε Αντι-ανταρτικό Πόλεμο στη Ζούγκλα, στα πλαίσια του αντικομμουνιστικού σχεδίου Κόνδωρ, και ταυτόχρονα πωλούσε όπλα για λογαριασμό της εταιρείας Thomson.
Τα δίκαια του αλγερινού λαού αναγνώρισε, πράγμα που ισοδυναμούσε με «εθνική προδοσία», μόνο το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Η υποστήριξη του Γαλλικού Κ.Κ. προς τον απελευθερωτικό αγώνα των Αλγερινών δεν ήταν χωρίς κόστος, όπως είδαμε. Χαρακτηριστικές, όμως, είναι και οι περιπτώσεις του μέλους του κόμματος Fernand Iveton, που εκτελέστηκε δι΄ αποκεφαλισμού με την κατηγορία της προδοσίας, αλλά και του 25χρονου μαθηματικού Maurice Audin, που βασανίστηκε και δολοφονήθηκε από τον γαλλικό στρατό. Το πτώμα του δεν παραδόθηκε ποτέ από την Γαλλική κυβέρνηση στην οικογένειά του…
Ωστόσο, το ισχυρό Γαλλικό Κ.Κ, που τα μέλη του μάτωναν στο δρόμο και στις καταλήψεις εργοστασίων, όπως αυτές του Γενάρη του 1968 στο εργοστάσιο «Berliet» στη Λυών, στη «Rhodiaceta» στη Λε Μαν, όπου έγινε επίθεση στους απεργούς από τα ειδικά αστυνομικά σώματα CRS, και στην Καν, στο εργοστάσιο της «Saviem» όπου επίσης είχαμε επιθέσεις της αστυνομίας με πάνω από 100 τραυματίες, είχε διακηρυγμένο στόχο τη συνεργασία με τους σοσιαλδημοκράτες, θεωρώντας ότι κάθε κοινωνική διεκδίκηση εντασσόταν στο πλαίσιο όχι μιας ανατροπής του καπιταλισμού, αλλά μιας πολιτικής συμμαχίας που θα διεκδικούσε τη νίκη στις εκλογές. Κανείς, όμως δεν μπορούσε να φανταστεί την πορεία και την εξέλιξη των γεγονότων…
Περιγράψαμε την πολιτική κατάσταση που επικρατούσε στην Γαλλία λίγο πριν από τα γεγονότα του Μαΐου, που υπήρξαν τόσο εκπληκτικά και δραματικά, ώστε όλα όσα έγιναν, να εκτιμηθούν στην αλληλο-σχέση και αλληλεπίδρασή τους.
Το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς για τον Μάιο του 1968, είναι η ικανότητα των φοιτητών να εκφράζουν τα ακόλουθα: «Απαγορεύεται το απαγορεύειν», «Παίρνω τις επιθυμίες μου για πραγματικότητα, διότι, πιστεύω στην πραγματικότητα των επιθυμιών μου», «Η αυθάδεια είναι το νέο επαναστατικό όπλο», «Θεέ υποψιάζομαι ότι είστε αριστερός διανοούμενος», «Γίνετε ρεαλιστές απαιτήστε το αδύνατο», το γνωστό «Η φαντασία στην εξουσία» , το κορυφαίο «Δεν ξέρω τι να πω, θέλω όμως να το πω» κ.α. Είναι σίγουρο ότι τα συνθήματα ήταν δημιουργημένα από ευφυείς Παριζιάνους επαναστάτες, από αυτούς που, ιστορικά, διαθέτει μάλλον τους περισσοτέρους η Γαλλία ανά τετραγωνικό μέτρο σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο μέρος του πλανήτη. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, πως ο αναρχικός «ηγέτης» Κόκκινος Ντάνι, όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφο, αν συνθήματα όπως: «κάτω ο καπιταλισμός», «κάτω η καταναλωτική κοινωνία», «διαλύστε την αστική τάξη», εξέφραζαν την εξέγερση, απάντησε: «Κατηγορηματικά απαντώ, όχι. Τα συνθήματα αυτά υπήρξαν το προϊόν κάποιων μαοϊστών και τροτσκιστών, που προσπάθησαν να ιδιοποιηθούν την εξέγερσή μας. Αυτό που αναδείχθηκε το Μάη του ’68 ήταν ένα απίστευτο κίνημα ελευθερίας. Ελευθερία για τους λαούς, ελευθερία για τον καθένα μας. Γι’ αυτό τα μαοϊκά και άλλα σταλινικά γκρουπούσκουλα μόνον αποστροφή μού προκαλούσαν.[…]» (Συνέντευξη του Ντ. Κον Μπεντίτ στην Ναυτεμπορικη και στον ΑΘΑΝ. Χ. ΠΑΠΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟ) Ως εκ τούτου τα γεγονότα του ’68 βοήθησαν τον ύστερο καπιταλισμό να ενσωματώσει άμεσα και αποφασιστικά τον λόγο και την αισθητική των συνθημάτων, ενώ είναι χαρακτηριστικό πως ένας σημαντικός αριθμός των «ακηδεμόνευτων» φοιτητών που συμμετείχαν στα γεγονότα στελέχωσε αργότερα τον χώρο των ΜΜΕ και της διαφήμισης…
Θα υπενθυμίσω μόνο, ότι ο σπουδαίος Ιταλός αναρχικός Ενρίκο Μαλατέστα, καταδικασμένος τρεις φορές σε θάνατο, που πέρασε την μισή ζωή του στις φυλακές και την άλλη μισή οργανώνοντας αναρχικές επαναστατικές ομάδες στις μεγάλες πρωτεύουσες της Ευρώπης, υποστήριζε με πάθος: «Η επανάσταση συνίσταται περισσότερο σε πράξεις παρά σε λέξεις». (Μηδενισμός και Τρομοκρατία. Νίκου Καραπιδάκη Ε ΙΣΤΟΡΙΚΑ)
Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί, ότι τα γεγονότα της Γαλλίας του ’68, που στην αρχή τους περιορίστηκαν στον αυθορμητισμό, δηλαδή στο συνονθύλευμα από αλληλοσπαρασσόμενες σέκτες της πανεπιστημιούπολης, αλλά και στην πολιτική αποφασιστικότητα των γεμάτων συνθήματα τοίχων, εξελίχθηκαν, μετά την αποφασιστική επέμβασης των εργατών, με τέτοιο τρόπο και σε τέτοιο βαθμό, που παραλίγο να ανατρέψουν την κυβέρνηση του Ντε Γκολ. Ας αφήσουμε λοιπόν τα παραγεμισμένα με ρομαντισμό και εξιδανικευμένο αυθορμητισμό κινήματα από τα κάτω, που χωρίς την βοήθεια κανενός, σύμφωνα με την επίσημη φιλολογία, και κόντρα στην παραδοσιακή αριστερά, έκαναν “επανάσταση” και ας δούμε τα γεγονότα.
Το κατά τα άλλα συναρπαστικό και μαζικό φοιτητικό κίνημα κέρδισε πλατιά δημόσια υποστήριξη από την επαναλαμβανόμενη αλληλουχία διαμαρτυρία-καταστολή-διαμαρτυρία, με αποκορύφωμα της δράσης, σαν σε συμβολική εξέγερση, τα οδοφράγματα στο Καρτιέ Λατέν, που η Αστυνομία τα χτυπά, με αποτέλεσμα 400 τραυματίες. Η σκληρή καταστολή θα είχε τελειώσει στο Καρτιέ Λατέν τον φοιτητικό ξεσηκωμό, που από μόνος του δεν αποτελούσε σοβαρό πολιτικό κίνδυνο, αν δεν συνέβαινε ένα γεγονός που τώρα υποβαθμίζεται από την τεράστια βιβλιογραφία και αρθογραφία για τον Μάη του’68∙ τότε, όμως, έπιασε την κυβέρνηση εξ απήνης και παραλίγο να την ανατρέψει.
Μετά την βίαιη καταστολή των φοιτητών από την αστυνομία, το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα και η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών CGT οργάνωσαν την γιγαντιαία πορεία της 13ης Μαΐου. Κάλεσαν την εργατική τάξη σε γενική και διαρκή απεργία, ζήτησαν από τους εργάτες να κατέβουν στους δρόμους, να αντισταθούν στις δυνάμεις ασφαλείας, να προκαλέσουν καθολική παράλυση των μεταφορών και να καταλάβουν τα εργοστάσια και τις υπηρεσίες.
Όπερ και εγένετο!
Ήταν η μεγαλύτερη απεργία στην Ιστορία της Γαλλίας! Ήταν ο Μάης των εργατών, που εκτός από κάποιες μεμονωμένες αναφορές, απόλυτη σιωπή καλύπτει αυτόν τον δεύτερο Μάη του ’68! Αλλά τι να κάνουμε, που ο αυθόρμητος, ο ακηδεμόνευτος, ο από «τα κάτω» Μάης στη Σορβόννη πουλάει σαν επαναστατικό άρλεκιν περισσότερο από τις εργατικές ταξικές καταλήψεις στην αυτοκινητοβιομηχανία Ρενό και σε εκατοντάδες άλλα εργοστάσια;;!! Και σίγουρα τα αυθόρμητα συνθήματα στους τοίχους αποτελούν μεγαλύτερη επαναστατική πράξη από την γενική απεργία 10 εκατομμύριων εργατών! Όχι;
Χωρίς τις εργατικές, ταξικές κινητοποιήσεις και την συγκλονιστική συμμετοχή στις απεργίες και τις καταλήψεις 10 εκατομμυρίων εργατών, τα οδοφράγματα στο Καρτιέ Λατέν θα άφηναν μόνο τραύματα και προσδοκίες.
Τώρα, το λαϊκό κίνημα ήταν που είχε την πρωτοβουλία και η κυβέρνηση όπως και η οικονομία παρέλυσαν, δημιουργώντας σοβαρούς κινδύνους για το καθεστώς. Οι εντεινόμενοι τριγμοί της κυβέρνησης άφηναν κενό εξουσίας, με μοναδική εναλλακτική ένα λαϊκό μέτωπο υπό την ηγεσία των κομμουνιστών! Όπως γράφει ο Eric Hobsbawm στο βιβλίο του Επαναστάτες (εκδόσεις Θεμέλιο): «Οι επαναστατημένοι φοιτητές μάλλον δεν το θεωρούσαν αυτό ιδιαίτερα σημαντική πολιτική αλλαγή, ενώ οι περισσότεροι Γάλλοι σίγουρα θα το αποδέχονταν περισσότερο ή λιγότερο πρόθυμα».
Όχι όμως και ο Ντε Γκολ, η αξιοπιστία του οποίου είχε τόσο κλονιστεί και πολλοί τον θεωρούσαν τελειωμένο, που ήταν έτοιμος να χρησιμοποιήσει για άλλη μια φορά τον στρατό του. Γι ΄ αυτό μετέφερε άρματα μάχης στο Παρίσι, κινητοποίησε το φασιστικό «παρακράτος» των Επιτροπών Υπεράσπισης της Δημοκρατίας (CDR) και επισκέφθηκε τις γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις στο Μπάντεν-Μπάντεν της Δυτική Γερμανία: για να επιβεβαιώσει τη νομιμοφροσύνη τους! Σύμφωνα με το διοικητή των γαλλικών δυνάμεων στρατηγό Ζακ Μασού, μόλις έφτασε στην βάση ο Ντε Γκολ εκτός εαυτού, του δήλωσε: «Τελείωσε οι κομμουνιστές παρέλυσαν την χώρα. Δεν μου έμεινε τίποτα να διοικήσω. Παραιτούμαι».( Ντοκιμαντέρ: Εξεγέρσεις. Επεισόδιο 4 : «Η έξοδος» ΕΤ2 Προβολή: 29-3-2018)
Ο στρατηγό Ζακ Μασού αμέσως έθεσε τις ένοπλες δυνάμεις στην διάθεση του Ντε Γκολ. Όμως, οι υπηρεσίες του στρατού και των παρακρατικών ομάδων δεν χρειάστηκαν!
Δυστυχώς, το Γαλλικό ΚΚ, παρά την πρωτοβουλία κινήσεων που είχε και ενάντια στο λαϊκό και εργατικό κίνημα, περιορίστηκε σ’ ένα πλαίσιο διεκδίκησης που περιλάμβανε την αύξηση των μισθών, την αναγνώριση των εργοστασιακών επιτροπών, τη μείωση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, τη μείωση των ωρών εργασίας στις 40 ώρες εβδομαδιαίως, και μαζί με την ηγεσία της CGT ήρθαν σε συμφωνία με τον Ντε Γκολ στις 27 Μαΐου του 1968. Ήταν η λεγόμενη “συμφωνία της Γκρενέλ”. Τα αιτήματα αυτά ήταν διεκδικήσεις 20 ολόκληρων χρόνων και τώρα σε δυο βράδια μέσα ικανοποιήθηκαν…
Η εξέγερση όμως;
Καλώς ή κακώς το ΚΚΓ δεν πήρε το ρίσκο να έρθει αντιμέτωπο με τον στρατό… Εντούτοις Στα κάστρα των εργατών, τα εργοστάσια της Ρενό δηλαδή, που είχαν υπό κατάληψη οι εργάτες, στην αρχή αρνήθηκαν να νομιμοποιήσουν την συμφωνία.
Εκείνη την στιγμή, δυο άνθρωποι της «αριστεράς», που όλο τον Μάιο ήταν στην σκιά, ο Φρανσουά Μιτεράν και ο Πιερ Μαντές Φράνς συμμάχησαν και παρουσίασαν τους εαυτούς τους ως εναλλακτική δίοδος, τόσο απέναντι στην κυβέρνηση όσο και στο ΚΚΓ. Η αλήθεια είναι ότι όλοι οι άλλοι: κυβέρνηση- σοσιαλιστές- φοιτητικά κινήματα «από τα κάτω», ήθελαν μια λύση εναντίον των κομμουνιστών. Αυτό έγινε ξεκάθαρο με την συγκέντρωση στο στάδιο Σαρλετί. Εύχαρες και πολύχρωμες ομάδες «ακηδεμόνευτων» φοιτητών, «ανένταχτοι αριστεροί» και σοσιαλιστές υπό τον Μαντές Φράνς έβγαζαν σχέδια για την επερχόμενη, όπως πίστευαν, αλλαγή της κυβέρνησης. Ο Μαντές Φράνς δηλώνει: «Δεν θα αρνηθώ τις ευθύνες που ενδεχομένως θα μου εμπιστευόταν η αριστερά» ενώ ο Φρανσουά Μιτεράν, σε συνέντευξη τύπου πρότεινε να σχηματιστεί μια κυβέρνηση, χωρίς τους κομμουνιστές, υπό τον Πιερ Μαντές Φράνς και αργότερα να γίνουν εκλογές στις οποίες ο ίδιος φυσικά θα ήταν υποψήφιος. (Σερζ Ζουαλί, Ζαν Λουι Μαρτζοράτι (Ο Μάης του 68. Στην Γαλλια και στον κόσμο. Εκδόσεις Μεταίχμιο).
Οι δηλώσεις αυτές και η συμμαχία όλων εναντίον του ΓΚΚ ενέτεινε τον πανικό των ηγετών του… Ως απάντηση στο Σαρλετί και στα «από τα κάτω» φοιτητικά κινήματα, οι κομμουνιστές οργανώνουν μια τεράστια διαδήλωση στο Παρίσι. Ήταν τόσο μεγάλη, που η κυβέρνηση φοβήθηκε ότι το ΚΚΓ θα αδράξει την ευκαιρία και θα αρπάξει την εξουσία… Αμέσως η κυβέρνηση έφερε αερομεταφερόμενα στρατεύματα στο Παρίσι και έδωσε διαταγή στο σύνταγμα αρμάτων μάχης Ραμπουγιέ να κάνουν μανούβρες γύρω από το κέντρο του Παρισιού. Τα νέα για τα Τανκ πανικοβάλανε την ηγεσία του ΚΚΓ σε τέτοιο σημείο, που κάποιοι έτρεξαν και κρύφτηκαν…Ίσως νόμισαν δικαιολογημένα, ότι ετοιμαζόταν ένα πραξικόπημα και οι πρώτοι που θα πλήρωναν θα ήταν οι κομμουνιστές. Στην ουσία εκείνες τις δραματικές ώρες της αβεβαιότητας όλοι φοβόταν όλους. Και σε μια τέτοια κατάσταση δυσπιστίας, συμμαχίες δεν υπάρχουν. Ακόμα και η εξουσία διχάζεται.
Εν τέλει, όμως, η συμφωνία της Γκρενέλ εφαρμόστηκε. Αμέσως το Γαλλικό ΚΚ που εκπροσωπούσε ως τότε το ¼ του εκλογικού σώματος, μετά τις εργατικές παραχωρήσεις που κέρδισε, έθετε ως πολιτικό στόχο την παραίτηση Ντε Γκολ, την προκήρυξη εκλογών, προσδοκώντας στη διαμόρφωση μιας κυβέρνησης με τη συμμετοχή του κόμματος. Πράγματι, ο Ντε Γκολ στις 30 Μαΐου ανακοινώνει την διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη εκλογών.
Πως εξήγησε την στάση του το ΚΚΓ; Σύμφωνα με ανακοίνωση της ΚΕ: «Όσον αφορά στο ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος, είναι εντελώς σαφής. Έχουμε υποστηρίξει και υποστηρίζουμε χωρίς επιφύλαξη τις ενέργειες της εργατικής τάξης για την εκπλήρωση των νόμιμων απαιτήσεών της. Συγχρόνως, συνεχίζουμε ανοιχτά στο φως της ημέρας την πολιτική προσπάθειά μας για την ένωση των δημοκρατικών δυνάμεων προκειμένου να νικηθεί το καθεστώς της προσωπικής δύναμης και για να προωθήσουμε μια κυβέρνηση λαϊκή και της δημοκρατικής ενότητας, εντός της οποίας οι κομμουνιστές θα έχουν τη θέση που οφείλουν»( Εφημερίδα «Ουμανιτέ», 6 Ιουνίου 1968). Ενώ ο ΓΓ του ΓΚΚ, Ρόσε Βάλντεκ, δήλωνε «είμαστε το κόμμα της τάξης»!! Στη συνέχεια για τη στάση του αυτές τις μέρες, εκτιμούσε πως ήταν: «η μόνη σωστή για την αποφυγή εμφυλίου». (Φάνη Παρρή: Ο ΜΑΗΣ ΤΟΥ 1968 ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ. ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΟΥ. ΚΟΜΕΠ τεύχος 3 2008).
Ουσιαστικά, επρόκειτο για μια ρεφορμιστική κατεύθυνση διαχείρισης της αστικής εξουσίας και όχι μιας κατεύθυνσης όξυνσης της ταξικής πάλης με το στόχο της κατάκτησης της εργατικής εξουσίας. Το αποτέλεσμα για το Γαλλικό ΚΚ ήταν να κατηγορηθεί αφενός από τους αστούς, ότι σχεδίαζε επανάσταση για την κατάληψη του κράτους, αφετέρου από τα ποικίλα αριστερίστικα γκρουπούσκουλα με την απαραίτητη ενδυματολογικά «εμφάνιση Μάο», και τις διάφορες σέχτες τους, ότι σαμποτάρισε την «επανάσταση». Στην μέση ήταν οι εργάτες που βρίσκονταν πιο μπροστά από την ηγεσία τους…
Ο Ντε Γκολ, που ανέκαμψε σαν τον φοίνικα από τις στάχτες του, μετέτρεψε τον εαυτό του σε ήρωα που έσωσε την Γαλλία από την «ερυθρή επανάσταση». Κατήγγειλε ως «αληταρία» (chienlit) τους φοιτητές, κάλεσε σε αντιδιαδηλώσεις για την υποστήριξη της «νόμιμης εξουσίας» του, ανακοίνωσε την διάλυση της Βουλής και δημιούργησε ένα νέο κόμμα, με τον συμβολικό τίτλο: Ένωση για την Υπεράσπιση της Δημοκρατίας (Union pour la défense de la Republique). Το καινούργιο κόμμα του Ντε Γκολ αναδεικνύεται ο μεγάλος νικητής των εκλογών, κερδίζοντας 293 (!) στις 487 έδρες του κοινοβουλίου. Ήταν η μεγαλύτερης έκτασης νίκη στην ιστορία της γαλλικής Δεξιάς.
Η σοσιαλιστική συμμαχία του Μιτεράν κέρδισε 57 έδρες, ενώ το Γαλλικό ΚΚ, μόλις 33 έδρες, αλλά και την είσοδό του σε μια νέα γραμμή, την περίφημη «ευρωκομμουνιστική»! Άμεσα προώθησε τη διακήρυξη αρχών για μια μελλοντική κυβερνητική συνεργασία με τους σοσιαλδημοκράτες, στο πλαίσιο μιας δημοκρατίας δίχως ταξικό πρόσημο, που αποτέλεσε τον πρόδρομο του Κοινού Προγράμματος του 1972. Ήταν ο λεγόμενος «σοσιαλισμός με γαλλικά χρώματα»… Ήταν η στιγμή που το Γαλλικό κομμουνιστικό κόμμα έκλεισε τους λογαριασμούς του με τον ταξικό αγώνα και την κοινωνική εξέγερση. Το κόμμα στα χρόνια που ακολούθησαν καταστράφηκε πλήρως.
Ο Μάης του ’68 παρουσιάζεται εξιδανικευμένος, και σαν κάτι το φυσικό και το θεμιτό.
Γιατί;
Η απάντηση είναι απλή: τα γεγονότα του ’68 και το φοιτητικό κίνημα της αμφισβήτησης, αποκομμένα από τις πολιτικές συγκυρίες της εποχής: τις σφαγές του Γαλλικού στρατού στην Αλγερία, τις δολοφονίες αλγερινών και κομμουνιστών στους δρόμους του Παρισιού, τους νεκρούς από τις φασιστικές βόμβες, το αστικό-στρατιωτικό πραξικόπημα που έφερε τον Ντε Γκολ στην εξουσία, και με τις απαραίτητες και αναγκαίες προσαρμογές, η αστική εξουσία και οι διαχειριστές του συστήματος, τα ενσωμάτωσαν στην πολιτική ατζέντα τους, καθώς από μόνα τους δεν θα οδηγούσαν σε ανατροπή του καπιταλισμού.
Σύμφωνα με το φιλόσοφο Ζαν-Πιερ Λε Γκοφ, καθηγητή κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, για τον Μάιο του ’68:
«πολλά είναι τα κυρίαρχα κλισέ. Στην Γαλλία ο Μάης έχει, σε μεγάλο βαθμό, αναχθεί σε υπόθεση μιας γενιάς και, συγκεκριμένα στην ιστορία των «ηρώων του 68»,οι οποίοι πέτυχαν κοινωνικά και έγιναν βεντέτες των ΜΜΕ.[…] Ο γαλλικός Μάης δεν εγγράφεται στο συνεχές των συγκρούσεων και των επαναστάσεων του παρελθόντος, ακόμα και αν ασπάζεται κάποιες μορφές τους».
(Εφημερίδα Ελευθεροτυπία. Ειδική έκδοση: «Μάης» 18 Μαΐου 2008).
Εντούτοις, τα γεγονότα του 1968 μετατράπηκαν αριστοτεχνικά σε νοσταλγικά αναισθητικά που τα συνδέουν μεταφυσικά, και τα εξηγούν ενιαία ως «ένα ρεύμα αμφισβήτησης» που ξεκινά από τις εξεγέρσεις των μαύρων έπειτα από τις δολοφονίες στις ΗΠΑ του πάστορα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, και του Ρόμπερτ Κένεντι, τον βρόμικο πόλεμο των ΗΠΑ στο κομμουνιστικό Βιετνάμ, τις καταλήψεις αρκετών αμερικανικών πανεπιστημίων από φοιτητές, την λεγόμενη Άνοιξη της Πράγας, και καταλήγουν στο Μεξικό και στην εκεί σφαγή των διαδηλωτών. Πάνω από 300 είναι οι νεκροί στις 3 Οκτωβρίου 1968 από τα παραστρατιωτικά τάγματα θανάτου Οlympia Βattalion αλλά και από την προεδρική φρουρά του Γκουστάβο Ντίας Ορντάς, στην πλατεία των Τριών Πολιτισμών στο Μεξικό λίγο πριν την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων. Ειρήσθω εν παρόδω, σαν μακάβριο αστείο ακούγεται η δήλωση του τότε προέδρου της Ολυμπιακής Επιτροπής Εϊβερι Μπράντεϊτζ: «Τίποτε δε θα εμποδίσει, την 12η Οκτωβρίου, την ειρηνική είσοδο της ολυμπιακής φλόγας στο στάδιο των Αγώνων[…]. Για την ιστορία, ο αμερικάνος Εϊβερι Μπράντεϊτζ ήταν ρατσιστής φασίστας που ξεκίνησε την καριέρα του ως επόπτης της ΔΟΕ στην Ολυμπιάδα του Βερολίνου…
Τελικά, ίσως ο Μάης, όπως και το Πολυτεχνείο του 1973, να αντέχουν στις αφηγήσεις γιατί περιγράφουν τη μαραμένη «επαναστατική» νεότητα των σημερινών διαχειριστών του καπιταλιστικού συστήματος, οι οποίοι με το μαγιάτικο εφαλτήριό τους έπιασαν στασίδι στην εξουσία, Business Class στα ταξίδια τους, κι ένα καλό τραπέζι στα πιο σικ εστιατόρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο διευθυντής της «Monde Diplomatigue», Σερζ Χαλιμί, σε δηλώσεις του στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία, στις 18 Μαΐου 2008, έθεσε το θέμα ως εξής: «Η εξέγερση του Μάη ήταν η ιδρυτική πράξη του φιλελεύθερου εκσυγχρονισμού».
Χμμ…
Δεν πειστήκατε ε;
Το φωτάκι της αμφιβολίας σας άναψε και αναζητά περισσότερες διευκρινήσεις;
Ε, αν πιστεύετε τυφλά σε αυτό που νομίζετε ότι γνωρίζετε, τότε σας παρακαλώ μην με κρίνετε αυστηρά γιατί το “σφάλλειν” είναι ανθρώπινο…
Στο κάτω-κάτω είστε ελεύθεροι να πιστέψετε αυτό που θέλετε να πιστέψετε!
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον “Δρόμο”, τo Σάββατο 5.5.2018