H έλευση ενός αποτελεσματικού εμβολίου για την Covid-19 σημαίνει ότι είμαστε μάλλον κοντά στο να διακρίνουμε το φως στην άκρη του τούνελ. Οι προβλέψεις όμως για την μετά πανδημίας εποχή είναι δύσκολη υπόθεση. Τι θα σημαίνει πραγματικά για την οικονομία; Πόσο θα αλλάξει την κοινωνία; Το Bloomberg προσπαθεί να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά με «οδηγό» του την Ιστορία.
Η πανδημία έφτασε στην Δυτική Ευρώπη το 1347 και πέρασε στην Αγγλία ένα χρόνο αργότερα. Ακολούθησαν η Σκανδιναβία και η Ρωσία. Για να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης της πανώλης όλα τα καράβια από το 1347 και μετά απομονώνονταν για 40 μέρες, γεγονός από το οποίο προέκυψε η λέξη καραντίνα, από τη γαλλική έκφραση une quarantaine de jours,που σημαίνει «διάστημα σαράντα ημερών». Η λέξη προέρχεται από την ιταλική quaranta (αριθμός σαράντα).
Στη σειρά podcast “Odd Lots” o ιστορικός Πάτρικ Γουάιμαν μίλησε για τον Μαύρο Θάνατο, την πανδημία της πανώλης των ετών 1347 – 1353, η οποία ήταν από τις πλέον καταστροφικές στην παγκόσμια ιστορία. Ο συνολικός ανθρώπινος απολογισμός της, υπολογίζεται σε 100 έως 200 εκατομμύρια νεκρούς στην Ευρώπη, στην Ασία και στη βόρεια Αφρική. Μάλιστα εκτιμάται ότι μείωσε τότε τον παγκόσμιο πληθυσμό από 450 εκατομμύρια σε 350 – 375 εκατομμύρια.
Σήμερα δεν έχουμε να κάνουμε με τόσο ζοφερά στοιχεία. Ωστόσο οι αλλαγές στην καθημερινότητά μας είναι τεράστιες. Και οι επιπτώσεις θα γίνονται αισθητές για πολύ καιρό ακόμη.
Τι είχε λοιπόν φέρει η πανδημία του Μαύρου Θανάτου; Η πρώτη άμεση επίπτωση ήταν οι τεράστιες απώλειες εργατικού δυναμικού και η κατάρρευση της φεουδαρχικής οικονομίας.
“Το βασικό αφήγημα του Μαύρου Θανάτου, είναι ότι κατέστησε λιγότερο βιώσιμο το φεουδαρχικό σύστημα, αφού οι πολλοί έφυγαν από τον τόπο τους, αναζήτησαν εργασία στο εμπόριο και αλλού. Η πανδημία συνέπεσε με τα τέλη της εμπορικής επανάστασης και ήρθε ύστερα από δύο αιώνες τεράστιας επέκτασης για την ευρωπαϊκή οικονομία” λέει ο Γουάιμαν.
«Λίγο πριν ξεσπάσει η πανδημία έχουμε την περίοδο με όλα τα στοιχεία, που χαρακτηρίζουν μία προηγμένη οικονομία. Πρόσβαση σε πιστώσεις. Υψηλά επίπεδα διεθνούς εμπορίου… Επιπλέον ο πληθυσμός αυξάνεται, το κλίμα είναι καλό, νέα γη καλλιεργείται και οι ιδιοκτήτες της γης αυτής μπορούν να βρουν εύκολα εργατικό δυναμικό και να βγάλουν μεγάλο κέρδος».
Όταν ξέσπασε η πανδημία είχε ήδη αρχίσει η πτώση. Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις στην Ευρώπη, οι περισσότερες από τις οποίες είχαν την έδρα τους στη Φλωρεντία και δραστηριοποιούνταν ανά την ήπειρο, δέχονταν ήδη ισχυρότατες πιέσεις. Κάποιες εξ αυτών είχαν ήδη χρεοκοπήσει. Η οικονομία λοιπόν ήταν ήδη σε δύσκολη κατάσταση όταν ήλθε αντιμέτωπη με ένα κύμα θανάτων.
Πέρα από το να επανακαθορίσει την σχέση ανάμεσα σε γαιοκτήμονες και εργατικό δυναμικό η περίοδος μετά την πανδημία λειτούργησε και ως εφαλτήριο για μία σειρά σύγχρονων τεχνολογιών. Ήταν κυρίως τεχνολογίες που περιόριζαν τις ανάγκες σε εργατικά χέρια για τις πιο σκληρές δουλειές. Η τεχνολογία άλλαξε τη σχέση εργασίας- κεφαλαίου, ενώ είχαμε παράλληλα μία έκρηξη στην κατανάλωση όταν απελευθερώθηκαν οι άνθρωποι από τα χρόνια του τρόμου.
