Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την ΕΕ στις 31 Ιανουαρίου 2020. Ακολούθησε μεταβατική περίοδος κατά την οποία το Ηνωμένο Βασίλειο παρέμεινε στην ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση, προκειμένου να διενεργηθούν διαπραγματεύσεις για τις μελλοντικές του σχέσεις με την ΕΕ. Μετά από έντονες διαπραγματεύσεις, στα τέλη του Δεκεμβρίου 2020 συνήφθη συμφωνία για τις μελλοντικές σχέσεις μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένου Βασιλείου. Παρόλο που η εφαρμογή της συμφωνίας είναι προσωρινή, θα πρέπει να εγκριθεί από το Κοινοβούλιο για να μπορέσει επίσημα να τεθεί σε ισχύ. Οι ευρωβουλευτές εξετάζουν επί του παρόντος το κείμενο στις ειδικές κοινοβουλευτικές επιτροπές, προτού το ψηφίσουν κατά τη σύνοδο της ολομέλειας.
Ορισμένα ζητήματα έχουν ήδη καλυφθεί ήδη από τη συμφωνία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου, που επετεύχθη στα τέλη του 2019. Η συμφωνία για τα θέματα διαχωρισμού αφορά την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών της ΕΕ που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο και των πολιτών του Ηνωμένου Βασιλείου που ζουν στην ΕΕ, τις χρηματοοικονομικές δεσμεύσεις που είχε αναλάβει το Ηνωμένο Βασίλειο ως κράτος μέλος, καθώς και συνοριακά θέματα, ιδίως όσον αφορά το νησί της Ιρλανδίας.
Παρουσιάζουμε τι σημαίνουν για τους πολίτες οι αλλαγές στις σχέσεις των δύο πλευρών, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Διαμονή και εργασία στο Ηνωμένο Βασίλειο ή την ΕΕ
Οι πολίτες της ΕΕ που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο ή οι πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου που ζουν σε κράτος μέλος της ΕΕ (ήδη πριν από τον Ιανουάριο του 2021), επιτρέπεται να συνεχίσουν να ζουν και να εργάζονται στη χώρα που βρίσκονται, υπό την προϋπόθεση ότι είναι εγγεγραμμένοι και έλαβαν άδεια παραμονής από τις εθνικές αρχές των κρατών μελών ή το Ηνωμένο Βασίλειο.
Για τους πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου που δε ζουν ήδη στην ΕΕ, το δικαίωμά τους να ζουν και να εργάζονται σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ εκτός από τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας (καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ξεχωριστή συμφωνία μαζί τους) δεν χορηγείται αυτόματα και μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς. Επίσης, τα προσόντα τους δεν αναγνωρίζονται πλέον αυτομάτως σε χώρες της ΕΕ, κάτι που ίσχυε προηγουμένως.
Οι πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου που επιθυμούν να επισκεφθούν ή να παραμείνουν στην ΕΕ για περισσότερες από 90 ημέρες πρέπει να πληρούν τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής που ισχύουν για τα άτομα από χώρες εκτός της ΕΕ. Αυτό ισχύει επίσης για τους πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου που διαθέτουν δεύτερη κατοικία στην ΕΕ.
Οι ευρωπαίοι πολίτες που επιθυμούν να μεταβούν στο Ηνωμένο Βασίλειο για διαμονή ή εργασία μακράς διάρκειας – δηλαδή για περισσότερο από έξι μήνες – θα πρέπει να πληρούν τους όρους μετανάστευσης που ορίζει η βρετανική κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένης της υποβολής αίτησης θεώρησης (βίζα).
Ταξίδια
Ωστόσο, οι πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου δεν μπορούν πλέον να κάνουν χρήση των επισπευσμένων διαδικασιών ελέγχου διαβατηρίων της ΕΕ και των τελωνειακών λωρίδων. Πρέπει επίσης να διαθέτουν εισιτήριο επιστροφής και να είναι σε θέση να αποδείξουν ότι έχουν αρκετά χρήματα στη διάθεσή τους για τη διαμονή τους. Τα διαβατήριά τους πρέπει επίσης να ισχύουν τουλάχιστον έξι μήνες από την επιστροφή.
Οι πολίτες της ΕΕ μπορούν να επισκεφθούν το Ηνωμένο Βασίλειο για διάστημα έως και έξι μηνών χωρίς να χρειάζονται θεώρηση. Οι πολίτες της ΕΕ θα πρέπει να προσκομίσουν έγκυρο διαβατήριο για να επισκεφθούν το Ηνωμένο Βασίλειο.
Υγεία
Οι πολίτες της ΕΕ που διαμένουν προσωρινά στο Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθούν να έχουν το δικαίωμα πρόσβασης σε υπηρεσίες επείγουσας υγειονομικής περίθαλψης βάσει της Ευρωπαϊκής Κάρτας Ασφάλισης Ασθένειας. Για διαμονή άνω των έξι μηνών, πρέπει να καταβάλουν επιπλέον χρέωση για την πρόσβασή τους σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης.
Οι συνταξιούχοι συνεχίζουν να επωφελούνται από υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης στον τόπο διαμονής τους. Η χώρα που πληρώνει τη σύνταξή τους αναλαμβάνει την αποζημίωση της χώρα διαμονής τους.
Erasmus
Το Ηνωμένο Βασίλειο αποφάσισε να σταματήσει να συμμετέχει στο δημοφιλές πρόγραμμα ανταλλαγής Erasmus + και να δημιουργήσει το δικό του πρόγραμμα ανταλλαγής. Συνεπώς, οι φοιτητές της ΕΕ δεν θα μπορούν πλέον να συμμετέχουν σε πρόγραμμα ανταλλαγής στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο, οι πολίτες της Βόρειας Ιρλανδίας εξακολουθούν να διαθέτουν τη δυνατότητα συμμετοχής.
Εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών
Βάσει της συμφωνίας, τα αγαθά που ανταλλάσσονται μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και των χωρών της ΕΕ δεν υπόκεινται σε δασμούς ή ποσοστώσεις. Υπάρχουν, ωστόσο, νέες διαδικασίες για τη μεταφορά εμπορευμάτων από και προς το Ηνωμένο Βασίλειο, δεδομένων των συνοριακών ελέγχων για την τήρηση των κανόνων της εσωτερικής αγοράς (για παράδειγμα πρότυπα υγιεινής, ασφάλειας, κοινωνικά και περιβαλλοντικά) ή των ισχύοντων κανονισμών του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτό σημαίνει περισσότερη γραφειοκρατία και επιπλέον κόστος. Για παράδειγμα, όλες οι εισαγωγές στην ΕΕ υπόκεινται σε τελωνειακές διατυπώσεις και κανονιστικούς ελέγχους ώστε να πληρούν όλα τα πρότυπα της ΕΕ. Αυτό δεν ισχύει για τα εμπορεύματα που διακινούνται μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και ΕΕ.
Όσον αφορά τις υπηρεσίες, οι εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου δεν δικαιούνται αυτομάτως πλέον να προσφέρουν υπηρεσίες σε ολόκληρη την ΕΕ. Εάν θέλουν να συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται στην ΕΕ, πρέπει να εγκατασταθούν εδώ.