Αδημοσίευτα ντοκουμέντα από το Νταχάου

Άγνωστα ντοκουμέντα από την κράτηση του Νίκου Ζαχαριάδη στο Νταχάου φέρνει η «Εφ.Συν.» στη δημοσιότητα, καθώς συμπληρώνονται 70 χρόνια από την είσοδο των αμερικανικών δυνάμεων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στις 29 Απριλίου 1945. Τα νέα στοιχεία δημοσιεύονται για πρώτη φορά στα χρονικά και είναι τα μοναδικά που διασώζονται στο «Διεθνές Ερευνητικό Κέντρο» (ITS) στο Bad-Arolsen, όπου φυλάσσονται τα αρχεία των κρατουμένων στο Νταχάου.

Περαιτέρω στοιχεία, όπως εκθέσεις των ναζί για τις καθημερινές του δραστηριότητες, αναφορές ανακρίσεων και δικαιολογητικά για την ένταξή του στο καθεστώς «προστατευτικής κράτησης», δεν περιλαμβάνονται στον φάκελο που υπάρχει στο κέντρο και παραμένει άγνωστο εάν διατηρήθηκαν και πού βρίσκονται σήμερα.

Η «ταυτότητα» του Νίκου Ζαχαριάδη, η οποία του δόθηκε όταν εισήλθε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου. Έφερε τον αριθμό κρατουμένου 28777, καθώς και την ένδειξη «Sch», συντομογραφία της λέξης «Schutzhaft». Στην ταυτότητα αναγράφεται επίσης η ημερομηνία εισόδου στο στρατόπεδο (30 Νοεμβρίου 1941), η επαγγελματική ιδιότητα του ναύτη για τον Ν. Ζαχαριάδη, η ημερομηνία και ο τόπος γέννησης (Αδριανούπολη, 27 Απριλίου 1903), ο δηλωμένος τόπος διαμονής (Μαραθώνος 26, Αθήνα) και η εθνικότητα και το θρήσκευμα (Ελληνας, ορθόδοξος).

Κατάλογος με τους κρατούμενους που έφτασαν στις 30 Νοεμβρίου 1941 στο Νταχάου

Μεταξύ άλλων και ο Νίκος Ζαχαριάδης. Δίπλα στα ονόματα υπάρχει το διακριτικό της κατηγορίας κρατουμένων, το οποίο για τον Έλληνα κομμουνιστή ηγέτη ήταν αυτό της «προστατευτικής κράτησης». Σε αυτό το καθεστώς εντάσσονταν ήδη από το 1933 όλοι οι κομμουνιστές, σοσιαλδημοκράτες και αντιφρονούντες, που συλλαμβάνονταν από τους ναζί, ενώ η πλειονότητα των κρατουμένων ήταν πολιτικοί κρατούμενοι, ανάμεσά τους και τα στελέχη της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Στις καταγραφές υπάρχει επίσης η ένδειξη «Sch-J» για Εβραίους πολιτικούς κρατούμενους, η «PSV» (Polizeisicherungsverwahrte) για παραβάτες, που είχαν εκτίσει την ποινή τους αλλά κρίθηκαν εκ νέου επικίνδυνοι, και «AZR» (Asozialer/Reichsbehorde) που ήταν ποινικοί κρατούμενοι.

Υπογεγραμμένος από τον ίδιο τον Νίκο Ζαχαριάδη, ο αναλυτικός κατάλογος των αντικειμένων που βρέθηκαν στην κατοχή του κατά την άφιξή του στο Νταχάου. Ανάμεσα σε άλλα έφερε μαζί του ρούχα (ένα πουκάμισο, κάλτσες, πετσέτες) και ένα δαχτυλίδι.

Καρτέλα -υπό τη μορφή υπεύθυνης δήλωσης- με τα προσωπικά στοιχεία του Νίκου Ζαχαριάδη, που φέρει και την υπογραφή του. Μεταξύ άλλων αναγράφονται η «άρια» φυλετική κατηγορία των γονέων του, Παναγιώτη και Ερατούς, το γένος Πρωτόπαπα, η οικογενειακή του κατάσταση και τα στοιχεία της συζύγου του, Μάνια Νόβακ, που κατοικούσε στην οδό Σκάλοβα 24 στη Μόσχα. Καταγράφεται επίσης το γεγονός ότι συνελήφθη πρώτη φορά στις 17 Σεπτεμβρίου 1936 στην Αθήνα και ότι παραδόθηκε στο Νταχάου από την αστυνομία της Βιέννης. Στη συγκεκριμένη καρτέλα δεν αναγράφονται στοιχεία για την πολιτική του ένταξη ή για την ύπαρξη ποινικού μητρώου.

Αλληλογραφία που αντάλλαξαν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1942 το ελληνικό τμήμα του Ερυθρού Σταυρού, το γερμανικό του τμήμα και η διοίκηση του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Νταχάου. Η πρώτη επιστολή από την Αθήνα, που εστάλη στις 27 Ιουλίου του 1942 στο γερμανικό τμήμα του οργανισμού και μεταβιβάστηκε στη διοίκηση του Νταχάου στις 6 Αυγούστου, υπογεγραμμένη από τον S. Mavrogordato, ζητά να μάθει την τύχη του Ν. Ζαχαριάδη.

Η δεύτερη επιστολή είναι η απάντηση του Νταχάου στον Γερμανικό Ερυθρό Σταυρό. Ο αρμόδιος αξιωματικός των SS, με αρχικά I.V., απαντά ότι «η διοίκηση του στρατοπέδου διαβεβαιώνει με τούτο το έγγραφο ότι ο προαναφερόμενος, που τελεί υπό καθεστώς προστατευτικής κράτησης [υπογεγραμμένη η σχετική λέξη schutzhaftling], ευρέθη να χαίρει άκρας υγείας». Με την τρίτη επιστολή ο Γερμανικός Ερυθρός Σταυρός μεταβιβάζει τα νεότερα για την υγεία του Νίκου Ζαχαριάδη στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό.

Ο Νίκος Ζαχαριάδης αιτείται στις 27 Σεπτεμβρίου του 1943 στη διοίκηση του «Τομέα 3» του στρατοπέδου συγκέντρωσης να γράψει μια αναφορά στην προϊσταμένη διοίκηση με την οποία θα ζητά να του δοθούν ένα ελληνο-γερμανικό και ένα γερμανο-ελληνικό λεξικό.