Από την Βασιλική Μαμαλούκου
Τρία χρόνια μετά από τη λυτρωτική ιστορία ενός μετανάστη στο «Λιμάνι της Χάβρης»(2011), ο Φινλανδός σκηνοθέτης συνεχίζει να μη βρίσκει λόγο για να είναι απαισιόδοξος, αν και έχει χαθεί κάθε ελπίδα, όπως δήλωσε στο τελευταίο φεστιβάλ Βερολίνου τον περασμένο Φεβρουάριο, όπου βραβεύθηκε με την Αργυρή Αρκτο σκηνοθεσίας -αν και θεωρούνταν φαβορί και για τη Χρυσή -για την ταινία “Η άλλη πλευρά της ελπίδας” (The other side of hope).
Ιδιαίτερα αγαπητός στο ελληνικό κοινό, ο Καουρισμάκι στο με δική του ομολογία κύκνειο άσμα του, καταφέρεται σκληρά εναντίον της Ευρώπης και αφηγείται τις περιπέτειες ενός Σύρου πρόσφυγα στο Ελσίνκι, με το γνωστό βιτριολικό χιούμορ που τον διακατέχει αλλά και μια γλυκόπικρη αίσθηση μελαγχολίας που αφήνει ο κοινωνικός ρεαλισμός που υπηρετεί, σε συνδυασμό με ρετρό αναφορές απέναντι σε ένα παγκοσμιοποιημένο καθεστώς που φαίνεται να έχει εγκλωβίσει την ανθρωπότητα χωρίς ορατή διέξοδο στο άμεσο μέλλον. Το παρόν στην Ευρώπη είναι ασφυκτικό. Ο Καουρισμάκι όμως δεν χάνει την ελπίδα του σε μια Ευρώπη χωρίς ελπίδα, αν και δηλώνει κουρασμένος.
Μέσα από τις ταινίες του αγωνίζεται να περάσει το μήνυμα της συμπαράστασης και της αλληλεγγύης, το μοναδικό ίσως όπλο που μπορεί να φέρει μια θετική αλλαγή. Οι σκηνές και σε αυτή την υπέροχη ταινία που παραδίδει στο κοινό φαίνονται σα να έχουν γυριστεί με μια ανεμελιά όμως είναι πολύ προσεκτικά μελετημένες ισορροπώντας την κωμωδία με το δράμα.Η ζωή άλλωστε είναι μια φαρσοκωμωδία, που μάλλον γελά όποιος γελά τελευταίος και η Ευρώπη πρέπει να βγάλει από πάνω της το ρούχο του ρατσισμού και να γκρεμίσει τείχους αν θέλει να βγει ζωντανή. Ο Καουρισμάκι με θάρρος πάντα και αλήθεια δεν προδίδει ποτέ την φιλοσοφία του, σταθερός στις αξίες του και στην προσωπική του αισθητική, προσπαθεί με κάθε του φιλμ να δίνει μια ελπίδα διαφυγής στους χαρακτήρες του που πλάθει με αγάπη και πραγματική συμπόνοια.
Δεν προσπαθεί να δώσει λύσεις αλλά να αντανακλά σαν καθρέφτης τα προβλήματα που υπάρχουν και να προτάσσει τον ανθρωπισμό δίνοντας φωνή σε χαρακτήρες αδύναμους, φτωχούς, κατατρεγμένους που έχουν πιάσει πάτο.Η Ευρώπη για τον Καουρισμάκι είναι πνευματικά νεκρή, μια αρένα κατανάλωσης αδιαφορώντας για το άτομο και την τύχη του.“Η άλλη πλευρά της ελπίδας” είναι η πιο πρόσφατη απόδειξη ότι εκείνος -σε αντίθεση με το κατεστημένο -νοιάζεται για τον Άνθρωπο και μια υπενθύμιση χωρίς όμως να σηκώνει το δάχτυλο: όταν πέφτεις μπορείς και πρέπει να ξανασηκώνεσαι, μπορείς να βασίζεσαι στην καλοσύνη των ξένων όταν δεν έχεις που αλλού να στραφείς…
“Eίμαστε όλοι ίδιοι, είμαστε όλοι άνθρωποι και αύριο όλοι μπορεί να είμαστε πρόσφυγες” κραυγάζει, χωρίς πομπώδεις ρητορείες και σάλτσες, χωρίς να βγάζει τον εαυτό του απέξω. Είναι απλό: όταν μπορείς να βοηθήσεις, κάντο.
Aπό 12 Οκτωβρίου στους κινηματογράφους ΑΣΤΥ, ΠΤΙ ΠΑΛΑΙ, ΔΑΝΑΟΣ στην Αθήνα και ΟΛΥΜΠΙΟΝ στην Θεσσαλονίκη.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον “Δρόμο”, τo Σάββατο 16.9.2017
