Από την Caterina Caulfield
”Όσο σωστά και να λαμβάνει κανείς ένα αντιβιοτικό, αυτό εξακολουθεί να μπορεί να προκαλέσει ανθεκτικότητα”
Η κρίση στην παγκόσμια υγεία αναφορικά με την ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά βρίσκεται και πάλι στο προσκήνιο. Τα αντιβιοτικά μέσα στα επόμενα χρόνια θα χάσουν την αποτελεσματικότητά τους, κι αυτό θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την ιατρική πρακτική όπως την ξέρουμε σήμερα.
Τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε δραματική αύξηση των πολυ-ανθεκτικών βακτηρίων. Αυτό συμβαίνει και σε επίπεδο κοινότητας, με παραδείγματα όπως η γονόρροια, και σε νοσοκομεία όπου κάποια “υπερανθεκτικά” μικρόβια έχουν γίνει μη αντιμετωπίσιμα με φάρμακα. Προς το παρόν 700.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από λοιμώξεις από τέτοια πολυανθεκτικά βακτήρια. Αν δεν ληφθούν μέτρα, ο αριθμός των θανάτων το 2050 αναμένεται να εκτοξευθεί σε 10.000.000 ετησίως.
Δεν πρόκειται για “το πρόβλημα κάποιου άλλου”, όπως πολλοί πιστεύουν. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (Π.Ο.Υ- WHO) έδωσε στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα μιας διακρατικής έρευνας, στην οποία καταδεικνύεται ο βαθμός επίγνωσης των πολιτών σχετικά με την ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά και τονίζονται οι κοινές παρανοήσεις που έχουν οδηγήσει στην παρούσα κρίση. Ακολουθούν επτά από αυτές τις παρανοήσεις:
1. ”Τα αντιβιοτικά δεν θα προκαλέσουν ανθεκτικότητα αν τα λαμβάνω σωστά”
ΛΑΘΟΣ
Η ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα αντιβιοτικά σχετίζεται μόνο με τη δαρβινική Φυσική Επιλογή: Για χιλιάδες χρόνια τα βακτήρια έπρεπε να προστατεύουν τον εαυτό τους από διάφορες χημικές ουσίες που παράγονταν από άλλα βακτήρια και μύκητες και προοριζόταν να τα σκοτώσουν. Από το 1928, όταν ο Alexander Fleming ανακάλυψε την πενικιλίνη, εκμεταλλευόμαστε αυτές τις ουσίες ως αντιβιοτικά.
Τα βακτήρια που μπορούν να επιβιώσουν παρουσία αυτών των ουσιών, έχουν το πλεονέκτημα της επιβίωσης. Αλλά και κάποια βακτήρια που δεν είναι ανθεκτικά, μπορούν να αποκτήσουν γονίδια ανθεκτικότητας από γειτονικά ανθεκτικά βακτήρια κι έτσι να μην θανατώνονται ούτε αυτά. Κάθε φορά που χρησιμοποιούμε ένα αντιβιοτικό, αυτό σκοτώνει όλα τα βακτήρια που δεν έχουν μηχανισμό ανθεκτικότητας, αλλά δεν σκοτώνει κανένα ανθεκτικό βακτήριο.
Σε ευνοϊκές γι’ αυτά συνθήκες, τα ανθεκτικά βακτήρια θα πολλαπλασιάζονται και είτε θα συνεχίσουν να προκαλούν λοιμώξεις στον άνθρωπο που παίρνει φάρμακα, ή θα μεταναστεύσουν στην επιφάνεια του σώματός του κι από κει θα μεταφερθούν σε άλλο άνθρωπο- πχ με ένα απλό άγγιγμα ή με άλλους εξίσου απλούς τρόπους.
Άρα, όσο σωστά και να λαμβάνει κανείς ένα αντιβιοτικό, αυτό εξακολουθεί να μπορεί να προκαλέσει ανθεκτικότητα.
2. ”Τα σώματά μας είναι αυτά που γίνονται ανθεκτικά στην αντιβίωση”
ΛΑΘΟΣ
Τα βακτήρια γίνονται ανθεκτικά, όχι ο οργανισμός μας.
Ως εκ τούτου δεν υπάρχει τίποτε που να μπορούμε να αλλάξουμε στον οργανισμό μας ώστε να αποφύγουμε τη δημιουργία ανθεκτικών βακτηρίων.
3. ”Τα αντιβιοτικά είναι θεραπεία για το κοινό κρυολόγημα και τη γρίπη”
ΛΑΘΟΣ
Τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά μόνο εναντίον των βακτηρίων. Το κοινό κρυολόγημα και η γρίπη προκαλούνται από ιούς, εναντίον των οποίων τα αντιβιοτικά δεν έχουν καμία απολύτως αποτελεσματικότητα. Και όσο πιο πολλά αντιβιοτικά χρησιμοποιούμε, τόσο περισσότερα ανθεκτικά είδη βακτηρίων θα επιβιώνουν.
Η λάθος χρήση και η κατάχρηση αντιβιοτικών για λοιμώξεις από ιούς είναι από τους βασικότερους λόγους για την αύξηση της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα μόνα αποτελέσματα που θα προκαλέσει κάποιος που παίρνει αντιβίωση ενώ έχει ίωση είναι:
-Να υποστεί μόνο τις παρενέργειες του φαρμάκου
-Να ζημιώσει τον εαυτό του, την οικογένεια, τους φίλους και την κοινωνία συμβάλλοντας στην αύξηση της ανθεκτικότητας των βακτηρίων.
Περίπου το 70% των ανθρώπων που απάντησαν στις 12 χώρες που η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας έκανε αυτή την έρευνα λανθασμένα πίστευαν ότι ιώσεις όπως τα κρυολογήματα και η γρίπη μπορούν να θεραπευτούν με αντιβιοτικά. Αυτό συχνά στις ζωές τους μεταφραζόταν σε πίεση προς το ιατρικό προσωπικό να τους συνταγογραφεί αντιβιοτικά κάθε φορά που ένιωθαν άρρωστοι.
4. ”Αν νιώσω καλύτερα μπορώ να σταματήσω την αντιβίωση”
ΛΑΘΟΣ
Αλλά εδώ χρειάζεται μια διευκρίνιση: Αν πήρατε την αντιβίωση -λανθασμένα- για μια ίωση, όσο πιο γρήγορα τη σταματήσατε, τόσο καλύτερα και για σας και για όλους.
Αλλά αν έχετε μια βακτηριακή λοίμωξη που όντως απαιτεί θεραπεία με αντιβιοτικό, τότε είναι ζωτικής σημασίας να πάρετε όλη τη θεραπεία που σας συνταγογραφήθηκε. Τα συμπτώματα της λοίμωξης αρχίζουν να υποχωρούν πριν πεθάνουν όλα τα βακτήρια που την προκάλεσαν. Έτσι, αν σταματήσετε την αντιβίωση μόλις νιώσετε καλύτερα, δεν θα πεθάνουν όλα τα βακτήρια και όσα απομείνουν κάποια στιγμή θα αρχίσουν πάλι να πολλαπλασιάζονται και θα σας προκαλέσουν ξανά την ασθένεια. Είναι πιο εύκολο για τα βακτήρια να αποκτήσουν ανθεκτικότητα όταν η ποσότητα της αντιβίωσης που έχει μείνει στο σώμα σας είναι ελάχιστη.
Έτσι, πάντα να ολοκληρώνετε τη θεραπεία, ανεξάρτητα αν έχετε αρχίσει να αισθάνεστε καλύτερα πριν ολοκληρωθεί.
5. ”Μπορώ να πάρω τα χάπια της αντιβίωσης που μου έμειναν από την περασμένη φορά, ή να δανειστώ κάποια από συγγενείς ή φίλους”
ΛΑΘΟΣ
Ποτέ μην παίρνετε αντιβιοτικά που έχουν μείνει από παλιότερες θεραπείες, ή από φίλους ή συγγενείς. Παίρνετε μόνο αντιβιοτικά που έχουν συνταγογραφηθεί από ιατρικό προσωπικό. Υπάρχουν δυο καλοί λόγοι για αυτό:
α) τα αντιβιοτικά που έχουν λήξει είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν ανθεκτικότητα, καθώς το ενεργό συστατικό τους μπορεί να είναι ανεπαρκές
β) αντιβιοτικά από άλλους ανθρώπους πιθανόν να μην είναι η σωστή επιλογή, διότι υπάρχουν διάφοροι τύποι αντιβίωσης, καθένας από τους οποίους θεραπεύει διαφορετικού είδους βακτηριακές λοιμώξεις. Αυτό σημαίνει ότι και η λοίμωξή σας δεν θα θεραπευτεί σωστά και θα αυξήσετε την πιθανότητα τα βακτήριά σας να γίνουν ανθεκτικά
6. ”Η ανθεκτικότητα προκύπτει μόνο από επαναλαμβανόμενους κύκλους θεραπείας με αντιβίωση”
ΛΑΘΟΣ
Η ανθεκτικότητα μπορεί να προκύψει κάθε φορά που παίρνετε αντιβίωση, είτε πρόκειται για ένα κουτί, ή για περισσότερα. Όσο αυξάνονται οι κύκλοι της θεραπείας, τόσο αυξάνεται κι η πιθανότητα. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν προκαλείτε ανθεκτικότητα ακόμη και με ένα κουτί αντιβίωσης.
Επιπλέον, ακόμη και ένα κουτί αντιβίωσης μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές παρενέργειες και πιθανές καταστροφικές μεταβολές στα ωφέλιμα βακτήρια που ζουν στο ανθρώπινο έντερο. Αυτή η ανισορροπία μπορεί να επιτρέψει σε επικίνδυνα βακτήρια όπως το Clostridium difficile, να επικρατήσουν και να προκαλέσουν σοβαρές διαρροϊκές ασθένειες.
7. [Σημείωση δική μου]
Το σημείο 7 στο κυρίως άρθρο επιγράφεται “Φταίνε οι γιατροί” και από κάτω δεν γράφει πουθενά ΛΑΘΟΣ.
Σωστά επισημαίνουν οι άνθρωποι ότι πολλές φορές ο ασθενής από την άγνοια ή/και το φόβο του πιέζει το γιατρό να του γράψει αντιβίωση, ή πάει και αγοράζει μόνος του όποια αντιβίωση του κατέβει χωρίς προηγουμένως να έχει υποβληθεί στις απαραίτητες εξετάσεις (σε πολύ λίγες ανεπτυγμένες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, επιτρέπεται πλέον να πάρεις αντιβίωση χωρίς συνταγή γιατρού)
Παραλείπουν ολότελα να αναφέρουν ένα όχι και τόσο ελληνικό φαινόμενο, κατά το οποίο πολλοί πολλοί γιατροί συνταγογραφούσαν (μπορεί και να το κάνουν ακόμη) αντιβιώσεις, ο καθένας από τη φαρμακευτική που συνεργαζόταν (με το αζημίωτο φυσικά…) Αλλά δεν περίμενα από έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας να δω τέτοια έμμεση καταγγελία, γι’ αυτό επέλεξα να μην μεταφέρω αυτούσιο το 7 τους και στη θέση του να παραθέσω αυτό εδώ το σχόλιο. (μη βιαστείτε να κατηγορήσετε την ΠΟΥ, δεν είναι δουλειά τους η εξυγίανση των εθνικών συστημάτων υγείας, άλλων δουλειά είναι..)
Συνοψίζοντας για το 7: δεν παίρνουμε αντιβίωση κατά βούλησιν, πάμε σε ένα γιατρό, μας εξετάζει και δεν δεχόμαστε να πάρουμε καμία αντιβίωση ούτε από τα χεράκια του αν δεν μας εξηγήσει τι έχουμε (αυτό συνήθως δεν μπορεί να το βρει με ακροαστικά, χρειάζεται συνήθως εξέταση αίματος ή καλλιέργεια, το νου σας!). Ο γιατρός σας σπούδαζε τόσα χρόνια, είμαι βέβαιη πως ξέρει ακριβώς πώς να σας λύσει κάθε απορία για το τι θα προκαλέσει στο δικό σας σώμα αυτή η θεραπεία και για το αν είναι απολύτως αναγκαίο να την ακολουθήσετε.
[Η άγνοια σκοτώνει. Αλλά θεραπεύεται πολύ απλά. Με γνώση]
ΥΓ: αυτό το κείμενο- με εξαίρεση το τελευταίο κομμάτι- αποτελεί ελεύθερη μετάφραση αυτού εδώ του άρθρου https://theconversation.com/seven-hard-facts-we-all-need-to- swallow-about-antibiotics-50819 με αρχική ημερομηνία δημοσίευσης 17/11/2015. Η παγκόσμια κρισιμότητα αυτής της κατάστασης είναι γνωστή εδώ και χρόνια και εξακολουθεί να υφίσταται. Η μόνη λύση είναι η ενημέρωση. Αυτό εδώ δεν είναι ένα φανταχτερό κείμενο, αλλά πρέπει να κοινοποιηθεί- αυτός ήταν και ο μόνος λόγος που έκανα αυτή τη μεταφορά στα ελληνικά. Κοινοποιήστε ελεύθερα, διορθώστε, αλλά παρακαλώ μην αλλοιώσετε το αρχικό περιεχόμενο.