Από τον Julian Borger,
Τετάρτη 7 Οκτωβρίου 2015
Ο νικητής του φετινού βραβείου Νόμπελ ειρήνης θα ανακοινωθεί το πρωί της Παρασκευής, βάζοντας τέλος σε εικασίες και στοιχήματα. Η εμπειρία του παρελθόντος, ωστόσο, δείχνει ότι οι αποδόσεις των διαφόρων ‘bookies’ είναι αναξιόπιστος οδηγός: η επιτροπή του βραβείου, που έχει την έδρα της στο Όσλο, έχει αποδείξει ότι μπορεί να είναι αρκετά ‘στεγανή’, μυστηριώδης και πολύ ικανή να παρουσιάζει εκπλήξεις, όπως το βραβείο στον Μπαράκ Ομπάμα μόλις λίγους μήνες από την αρχή της θητείας του, αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2012.
Για να προσθέσουμε στο παρασκήνιο και στην ίντριγκα, αρκεί να αναφέρουμε ότι η επιτροπή είχε εμπλακεί σε ένα άνευ προηγουμένου εσωτερικό πραξικόπημα το Μάρτιο, όταν ο Πρόεδρος της Thorbjørn Jagland προερχόμενος από τον χώρο των εργατικών ‘εκθρονίστηκε’ από μέλη του δεξιού χώρου και αντικαταστάθηκε από την πρώην ηγέτη του Συντηρητικού κόμματος της Νορβηγίας και στέλεχος επιχειρήσεων, Kaci Kullmann Five. Ο Thorbjørn Jagland φέρεται ως ο κύριος υπεύθυνος για την βράβευση Ομπάμα το 2009. Η απόφαση της επιτροπής την Παρασκευή θα τύχει σκληρής κριτικής, στη Νορβηγία τουλάχιστον, όσον αφορά την πολιτική της ακεραιότητα.
Ακολουθούν μερικοί από τους φετινούς διεκδικητές του βραβείου:
Πάπας Φραγκίσκος
Ο Αργεντινός ποντίφικας εκτινάχθηκε στην κορυφή του ανταγωνισμού για το βραβείο αφότου αποκαλύφθηκε ότι το Βατικανό έπαιξε καίριο ρόλο στη διαμεσολάβηση για την αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κούβας τον περασμένο Δεκέμβριο. Η επιτυχημένη επίσκεψη του στις δύο χώρες τον περασμένο μήνα και ο ενθουσιώδης εναγκαλισμός που επέδειξε στις έννοιες της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής φαίνεται να αυξάνουν περισσότερο τις πιθανότητές του να κερδίσει.
Οι πιθανότητες αυτές αυξήθηκαν και από την συνολική του δημοτικότητα, την φιλική του συμπεριφορά και προφανή ευελιξία ως προς την ερμηνεία ορισμένων καθολικών δογματισμών, όπως για παράδειγμα η απαγόρευση της χειροτονίας των έγγαμων κληρικών. Η εικόνα του αμαυρώθηκε κάπως από την είδηση ότι είχε συναντηθεί με την κοινοτική υπάλληλο του Κεντάκι Kim Davis, η οποία αποτέλεσε πρότυπο για τους σκληροπυρηνικούς θρησκόληπτους αμερικάνους λόγω της άρνησής της να εκδώσει άδειες γάμου σε ζευγάρια του ίδιου φύλου.
Από την άλλη πλευρά, αποκαλύφθηκε ότι στο ταξίδι του στην Ουάσινγκτον συνάντησε έναν παλιό του μαθητή και τον, ίδιου φύλου, σύντροφό του. Η προσκόλλησή του όμως στην ‘γραμμή Βατικανού’ όσον αφορά τον ρόλο των γυναικών πιθανόν μην αρέσει τόσο πολύ στη Νορβηγία.
Άνγκελα Μέρκελ
Η Γερμανίδα καγκελάριος έχει πρόσφατα αναδειχθεί ως μία από τις αγαπημένες των bookies μετά το άνοιγμα των συνόρων της χώρας της στους πρόσφυγες, μια απόφαση που θα μπορούσε να προσφέρει καταφύγιο για περισσότερο από 800.000 ανθρώπους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Συρία και άλλες χώρες σε εμπόλεμη κατάσταση. Ήταν μια δραματική χειρονομία που ήρθε να υπογραμμίσει την μίζερη ανταπόκριση των περισσότερων άλλων Ευρωπαίων ηγετών και προκάλεσε συγκινητικές σκηνές σε σταθμούς τρένων και λεωφορείων, καθώς οι Γερμανοί καλωσόριζαν τους πρόσφυγες στη χώρα τους.
Ενώ η συναισθηματική δύναμη αυτών των σκηνών βοήθησε τη Μέρκελ να προηγηθεί στην κούρσα για το βραβείο, εμπόδιο επίσης δεν αποτελεί το γεγονός ότι προέρχεται από το ίδιο κέντρο-δεξιό πολιτικό στρατόπεδο με την Πρόεδρο της επιτροπής Νόμπελ. Από την αρνητική πλευρά, η πολιτική των ανοικτών συνόρων της Μέρκελ έχει δημιουργήσει διαμάχες και εντάσεις μεταξύ των πολιτειακών κυβερνήσεων της Γερμανίας που φιλοξενούν τους πρόσφυγες.
Τα δρομολόγια των τρένων από την Αυστρία έχουν ανασταλεί και συνοριακοί έλεγχοι διεξάγονται σε κάποια σημεία για να μετριάσουν την εισροή των προσφύγων, αναγκάζοντας τη Μέρκελ να χρειάζεται να υπεραμυνθεί της απόφασής της. Η Ελλάδα, με το έντονο δημοσιονομικό της πρόβλημα, δεν θα εκλάβει θετικά τη νίκη της, ούτε προφανώς και οι πολλοί μετανάστες από τα Βαλκάνια που τώρα αντιμετωπίζουν την απέλαση και την μείωση των δικαιωμάτων τους.
Τζον Κέρι και Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ
Μέχρι την στιγμή που η προσφυγική κρίση στην Ευρώπη έφτασε στο αποκορύφωμά της, δηλαδή φέτος το καλοκαίρι, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών φαινόταν να είναι το προφανές φαβορί για το βραβείο. Με πάνω από δύο χρόνια εντατικής διπλωματίας οι δύο άνδρες δημιούργησαν μια συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, που πολλοί μέχρι τότε θεωρούσαν αδύνατον να συμβεί.
Κατά τη διάρκεια των αμέτρητων συναντήσεων με ευρωπαίους ηγέτες που διαρκούσαν έως αργά το βράδυ, οι Κέρι και Zαρίφ, εκπρόσωποι δύο εχθρικών εθνών, κατέληξαν να περνούν περισσότερο χρόνο μαζί παρά με οποιονδήποτε άλλο ξένο αξιωματούχο, με αποτέλεσμα να ξεπεράσουν την τεράστια τεχνική πολυπλοκότητα του θέματος και τις βαθιά ριζωμένες αντιθέσεις τους.
Η συμφωνία έχει έκτοτε υιοθετηθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και επέζησε τον εξονυχιστικό έλεγχο από τους νομοθέτες των ΗΠΑ και Ιράν. Ήταν μια νίκη για την επίμονη διπλωματία, και οι υποστηρικτές της ισχυρίζονται, και δικαίως, ότι απέτρεψε έναν ακόμη πόλεμο στη Μέση Ανατολή, καθώς είναι μια σημαντική νίκη κατά της διάδοσης των πυρηνικών όπλων. Από την άλλη πλευρά, η συμφωνία δεν έχει ακόμη αρχίσει να υλοποιείται και αποτελεί το αντικείμενο της εν εξελίξει, σφοδρής επίθεσης στην κυβέρνηση των Αμερικάνων Ρεπουμπλικάνων και της κυβέρνησης του Ισραήλ.
Πολλά θα εξαρτηθούν από το αν η νέα επιτροπή Νόμπελ θα τολμήσει να προσβάλλει αυτούς τους θεσμούς με το να απονείμει στην κυβέρνηση Ομπάμα ένα δεύτερο βραβείο.
Ο Mussie Zerai
Mussie Zerai
Αυτός ο ιερέας από την Ερυθραία δημιούργησε μια τηλεφωνική γραμμή για τους πρόσφυγες από τη χώρα του και όχι μόνο, οι οποίοι βάζουν σε κίνδυνο την ζωή τους στο ταξίδι τους προς την Ευρώπη. Ίδρυσε ένα κέντρο για να συλλέγει κλήσεις από τη βόρεια Αφρική και από περιπλανώμενα, έτοιμα να βυθιστούν, πλοία στη Μεσόγειο.
Έχει, εν τω μεταξύ, εξελιχθεί σε συνήγορο των προσφύγων που έχουν να αντιμετωπίσουν άθλιες συνθήκες διαβίωσης αλλά και εχθρότητα σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Εάν η επιτροπή Νόμπελ έψαχνε για τον ήρωα όλων των κατατρεγμένων, ο Zerai θα ταίριαζε γάντι σε αυτή τη θέση. Την Τρίτη, η εταιρεία στοιχημάτων Paddy Power τον είχε ως φαβορί, μαζί με τη Διεθνή Εκστρατεία για την Κατάργηση των Πυρηνικών Όπλων. Απόδοση και για τα δύο: 6/1.
Ο Denis Mukwege
Denis Mukwege
Ο γυναικολόγος από το Κονγκό είναι στο ραντάρ της επιτροπής Νόμπελ εδώ και αρκετά χρόνια για την αποφασιστική και συχνά μοναχική δουλειά του με τα θύματα βιασμού στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Τα 2014 του απονεμήθηκε το βραβείο Sakharov για τα ανθρώπινα δικαιώματα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Θα μπορούσε το Νόμπελ ειρήνης να είναι η επόμενη βράβευσή του;
Ο Victor Ochen
Victor Ochen
Ο 33χρονος νεαρός ακτιβιστής είναι ένας από τους επιζώντες των χρόνιων συγκρούσεων και επεισοδίων που πλήττουν την Βόρεια Ουγκάντα, με τον μεγαλύτερο αδερφό του να έχει πέσει θύμα απαγωγής της ομάδας ανταρτών ‘Στρατός Αντίστασης του Κυρίου’ (LRA). Ίδρυσε το Δίκτυο Πρωτοβουλίας της Αφρικανικής Νεολαίας με σκοπό να συνεργαστεί με τα άλλα παιδιά-θύματα και να τους βοηθήσει να ξεπεράσουν τις τραυματικές τους εμπειρίες.
Μετάφραση κειμένου: Σοφία Σπανού για το Νόστιμον ήμαρ