Το Ατμόπλοιο Όρια (SS Oria) ήταν νορβηγικό ατμόπλοιο το οποίο βυθίστηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1944, προκαλώντας τον θάνατο περίπου 4.100 Ιταλών αιχμαλώτων πολέμου.
Η βύθισή του αποτέλεσε την 4η μεγαλύτερη ναυτική τραγωδία στην ιστορία του 2ου ΠΠ και την χειρότερη απώλεια ζωών από βύθιση ενός μόνο πλοίου στη Μεσόγειο.
Το Oria κατασκευάστηκε το 1920 στο Σάδερλαντ από την Osbourne, Graham & Co. Το συνολικό τονάζ του ήταν 2127 τόνοι και αποτελούσε ιδιοκτησία της νορβηγικής εταιρείας Fearnley & Eger με έδρα το Όσλο. Με την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου αποτέλεσε τμήμα μίας νηοπομπής με προορισμό την Βόρεια Αφρική και τον Ιούνιο του 1940, λίγο μετά τη γερμανική εισβολή στη Νορβηγία, βρισκόταν υπό περιορισμό στην Καζαμπλάνκα. Ένα χρόνο αργότερα το πλοίο επιτάχθηκε από την Κυβέρνηση του Βισύ, μετονομάστηκε σε Sainte Julienne και χρησιμοποιήθηκε στη Μεσόγειο. Το Νοέμβριο του 1942 επεστράφη επίσημα στον νόμιμο ιδιοκτήτη του, οπότε και πήρε εκ νέου το παλιό του όνομα, Oria, σύντομα όμως δόθηκε στην γερμανική εταιρεία Mittelmeer Reederei GmbH με έδρα το Αμβούργο.
Το ατμόπλοιο “Oria”
Το φθινόπωρο του 1943, μετά την παράδοση των ιταλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα στους Γερμανούς, οι Γερμανοί έπρεπε να μεταφέρουν δεκάδες χιλιάδες Ιταλούς αιχμαλώτους πολέμου δια θαλάσσης. Αυτές οι μεταφορές συχνά γίνονταν με ακατάλληλα σκάφη, στοιβάζοντας αιχμαλώτους στα αμπάρια των πλοίων και χωρίς την τήρηση κανόνων ασφαλείας. Αρκετά πλοία βυθίστηκαν, είτε συνεπεία συμμαχικών επιθέσεων είτε ατυχημάτων, προκαλώντας το θάνατο χιλιάδων αιχμαλώτων.
Το Oria ήταν ένα από τα σκάφη που επιλέχθηκαν για τη μεταφορά Ιταλών αιχμαλώτων. Στις 11 Φεβρουαρίου 1944 απέπλευσε από τη Ρόδο με προορισμό τον Πειραιά, μεταφέροντας 4.046 Ιταλούς αιχμαλώτους (43 αξιωματικούς, 118 υπαξιωματικούς και 3.885 στρατιώτες), 90 Γερμανούς σε υπηρεσία και το πλήρωμά του. Την επόμενη ημέρα το πλοίο έπεσε σε καταιγίδα, εξετράπη της πορείας και προσέκρουσε στα βράχια της νησίδας Πάτροκλος, ανοικτά του ακρωτηρίου Σούνιο, άνοιξε αμέσως ρήγμα και βυθίστηκε. Κάποια πλοία, φτάνοντας λόγω κακοκαιρίας 3 ημέρες μετά στο ναυάγιο, διέσωσαν 6 Ιταλούς, 21 Γερμανούς, τον Νορβηγό καπετάνιο και τον Έλληνα μηχανικό. Όλοι οι υπόλοιποι, 4223 άνθρωποι, έχασαν τη ζωή τους.
Μετά το ναυάγιο, η απέναντι παραλία του Χάρακα, όπως και το Λαγονήσι, γέμισαν πτώματα. Οι Γερμανoί έθαψαν τους νεκρούς Ιταλούς σε ομαδικό τάφο, σε απόσταση εκατό μέτρων από τη θάλασσα.
Από την αρχή και για πολλά χρόνια, το ναυάγιο του Όρια περιβλήθηκε από ένα πέπλο σιωπής. Οι γερμανικές αρχές κατοχής απέκρυψαν το γεγονός, ενώ δεν υπήρξε μνεία ούτε στον ελεγχόμενο από αυτές αθηναϊκό τύπο της εποχής. Εικάζεται πως επρόκειτο για σκόπιμη ενέργεια, προκειμένου να μη ζητηθούν ευθύνες και αποζημιώσεις για το χαμό των αιχμαλώτων, αφού στο μέγεθος της τραγωδίας είχαν αποφασιστική συμβολή οι συνθήκες στοίβαξης και εγκλεισμού των, έτσι κι αλλιώς υπεράριθμων, Ιταλών στα αμπάρια του σκάφους.
Η υπόθεση του ναυαγίου του Όρια ήλθε ξανά στην επιφάνεια το 2006 με πρωτοβουλία των τοπικών ελληνικών αρχών, έπειτα και από τις σχετικές έρευνες του δύτη Αριστοτέλη Ζερβούδη, που ανακάλυψε το ναυάγιο το 1999. Η ταυτοποίηση του ναυαγίου από τον Ζερβούδη έγινε το 2001, μετά από έρευνα στα αρχεία της Γερμανικής Ναυτικής Διοίκησης. Το 2002 ο Ζερβούδης, μετά από τις έρευνες που είχε κάνει στο βυθό με τους δύτες Βασίλη Μεντόγιαννη, Αντώνη Γκάφα και Δημήτρη Καρτέρη, δημοσιοποίησε την πρώτη έγκυρη αναφορά για την κατάσταση του ναυαγισμένου Oria. Έρευνα σχετική με το ναυάγιο πραγματοποίησε στα αρχεία της Γερμανικής Ναυτικής Διοίκησης Αττικής και ο μουσικολόγος, ιστορικός και αυτοδύτης Δημήτρης Γκαλών. To 2012, στο Βαϊάνο της Τοσκάνης έλαβε χώρα η πρώτη ιταλική εκδήλωση μνήμης για τα θύματα του Όρια, με τη συνεργασία του Κέντρου Ιστορικής και Εθνογραφικής Τεκμηρίωσης (Fondazione del Centro documentazione storico etnografico –CDSE).
Το Φεβρουάριο του 2014, στην 70ή επέτειο από το ναυάγιο, ο Δήμος Σαρωνικού, σε συνεργασία με το «Σύνδεσμο Πνευματικής και Κοινωνικής Δραστηριότητας Κερατέας Χρυσή Τομή» και το «Δίκτυο Συγγενών Θυμάτων του Oria», oργάνωσαν εκδήλωση στην Κερατέα, κατά τη οποία έγιναν και τα αποκαλυπτήρια του μνημείου που κατασκευάστηκε προς τιμήν των θυμάτων, απέναντι από το σημείο βύθισης του πλοίου (60ό χιλιόμετρο λεωφόρου Αθηνών–Σουνίου). Παράλληλα, ο δύτης Αριστοτέλης Ζερβούδης ως εκπρόσωπος των οικογενειών των θυμάτων του ΟΡΙΑ,τοποθέτησε αναμνηστική πλάκα στο βυθό, στο σημείο που χάθηκε το πλοίο. Το 2015, ο Γιώργος Ιατρού γύρισε το ιστορικό ντοκιμαντέρ memORIA, με θέμα το ναυάγιο του πλοίου, το οποίο προβλήθηκε από την εκπομπή της ΕΡΤ2 «Τεκμήρια ελληνισμού» το Φεβρουάριο του 2016 και, επίσης, προκρίθηκε για συμμετοχή στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης. Εκδηλώσεις μνήμης για τα θύματα της τραγωδίας οργανώνονται και στην Ιταλία, στην πόλη Μαρτάνο του Λέτσε, με τη συμμετοχή και της Εθνικής Ένωσης Παρτιζάνων Ιταλίας (Associazione Nazionale Partigiani d’Italia).