Η Hannah Arendt συναρτά τη δυνατότητα της πράξης με τη γέννηση, κι αυτό προσδίδει στην πράξη περισσότερη ηρωική έμφαση.
Το θαύμα, λέει, συνίσταται σ’ αυτήν καθαυτήν τη γέννηση και στο νέο ξεκίνημα που οι άνθρωποι καλούνται να πραγματώσουν, εξαιτίας του γεγονότος ότι έχουν γεννηθεί. Τη θέση της πίστης που κάνει θαύματα, καταλαμβάνει η πράξη.
Τώρα πια τα θαύματα τα κάνει η ηρωική πράξη που επιβάλλει στον άνθρωπο η ίδια η γέννησή του. Έτσι η πράξη αποκτά μια σχεδόν θρησκευτική διάσταση:
*«Το θαύμα […] είναι, με άλλους λόγους, η γέννηση των νέων ανθρώπων και το καινούργιο ξεκίνημα, η πράξη για την οποία είναι ικανοί χάρη στη γέννησή τους.
Μόνο η ολοκληρωμένη βίωση αυτής της ικανότητας μπορεί να προσδώσει στις ανθρώπινες υποθέσεις πίστη και ελπίδα […]
Η πίστη στον κόσμο και η ελπίδα για τον κόσμο βρίσκουν την πιο μεγαλειώδη και σαφή έκφρασή τους στα λίγα λόγια με τα οποία τα Ευαγγέλια αναγγέλλουν τα καλά νέα τους: “Παιδίον εγεννήθη ημίν”».
Κατά την Arendt, η νεωτερική κοινωνία, ως κοινωνία της εργασίας, καταργεί κάθε δυνατότητα πράξης, υποβαθμίζοντας τον άνθρωπο σε animal laborans, σε εργαζόμενο ζώο.
Η πράξει προκαλεί ενεργητικά νέες διεργασίες, ενώ, αντίθετα, ο νεωτερικός άνθρωπος μένει παθητικά στο έλεος της ανώνυμης διεργασίας της ζωής.
Η σκέψη επίσης υποβαθμίζεται σε εγκεφαλική λειτουργία υπολογισμών. Όλες οι μορφές της vita activa, τόσο η δημιουργία όσο και η πράξη, εκπίπτουν σε επίπεδο της εργασίας.
Γι’ αυτό και η Arendt θεωρεί ότι η νέα εποχή, η οποία ξεκίνησε με μια ανήκουστη ηρωική ενεργοποίηση όλων των ανθρώπινων δυνατοτήτων, θα καταλήξει σε μια θανάσιμη παθητικότητα.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Η κοινωνία της κόπωσης» του Μπιούνγκ-Τσουλ Χαν, μετάφραση: Ανδρέας Κράουζε, Εκδόσεις Opera – 2015
*Hannah Arendt, Η ανθρώπινη κατάσταση (Vita activa) Vita activa: Λατινικά στο κείμενο = δραστήριος βίος (Σ.τ.Μ)
Στη σύγχρονη εποχή, παρά το γεγονός ότι οι αληθινές αλυσίδες έχουν εκλείψει, παρατηρούμε να δημιουργείται ένας νέος τύπος σκλάβου: είναι ο άνθρωπος που υποβάλλει τον εαυτό του σε εθελοντική εξάντληση. Στην Κοινωνία της κόπωσης (απρόσμενο best seller σε πολλές χώρες), ο διάσημος κορεάτης φιλόσοφος εκθέτει τους λόγους αυτής της αφύσικης συμπεριφοράς και εξηγεί με ποιον τρόπο οι κοινωνίες μας έχουν πέσει θύματα της κατάχρησης μιας και μόνο έννοιας: της “θετικότητας”.
Η έννοια αυτή, υποβοηθούμενη από την ψευδαίσθηση της “ελευθερίας επιλογής”, παράγει κουρασμένους, αποτυχημένους και καταθλιπτικούς ανθρώπους. Ο Μπιουνγκ-Τσουλ Χαν τεκμηριώνει το πώς “ο σύγχρονος σκλάβος έχει σε μεγάλο βαθμό επιλέξει ο ίδιος την υποδούλωσή του”, προκειμένου να εξασφαλίσει την ελάχιστα ενδιαφέρουσα και απολύτως κενή επιβίωσή του. Ακριβώς όπως η “κοινωνία της πειθαρχίας” του Φουκώ παράγει τρελούς και εγκληματίες, έτσι και η “κοινωνία της θετικότητας”, υιοθετώντας το σλόγκαν Yes we can, ανάγει την αυτοεκμετάλλευση σε κυρίαρχη συμπεριφορά.