Από τον Κυριάκο Σεραφειμάκη
Στις 11 Σεπτεμβρίου 2012, ένοπλοι Ισλαμιστές επιτέθηκαν στην Αμερικανική πρεσβεία στην Βεγγάζη της Λιβύης και σκότωσαν τον πρέσβη και άλλους τρεις Αμερικανούς πολίτες. Η Αμερική αντέδρασε αυξάνοντας τα πρωτόκολλα ασφαλείας σε όλες τις πρεσβείες και ξεκίνησε έρευνα για τις λεπτομέρειες της επίθεσης.
Η τότε Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χίλαρυ Κλίντον, σε ομιλία της σε επιτροπή του Κογκρέσου ανέλαβε την ευθύνη για το ότι δεν υπήρχε επαρκής ασφάλεια για το προσωπικό της πρεσβείας και πως η οργάνωση των μέσων προστασίας της συγκεκριμένης πρεσβείας έγινε από ειδικούς σε θέματα ασφαλείας του Υπουργείου Εξωτερικών. Το θέμα όμως δεν σταμάτησε εκεί.
Κατά τη διάρκεια της εξεταστικής επιτροπής άρχισαν να εμφανίζονται στοιχεία ότι η Υπουργός έκανε χρήση ιδιωτικού διακομιστή (server) για το ηλεκτρονικό της ταχυδρομείο και μάλιστα ότι κομμάτι της αλληλογραφίας της περιείχε απόρρητα έγγραφα. Το θέμα διευρύνθηκε από την έρευνα του δημοσιογράφου των New York Times Μάικελ Σμιντ που ανακάλυψε ότι μετά το τέλος της θητείας της η Υπουργός δεν παρέδωσε στις Υπηρεσίες όλη της την αλληλογραφία και μάλιστα διέγραψε κάποια μηνύματα.
Πάνω σε αυτές τις κατηγορίες ξεκίνησε μια νέα Εξεταστική για να ερευνηθεί εάν όντως η Υπουργός έκανε χρήση των εν λόγω συστημάτων και αν όντως επεξεργάστηκε «ευαίσθητα αρχεία» με αμέλεια. Την Τρίτη 5 Ιουλίου, ο διευθυντής του FBI Τζέιμς Κόμυ σε μια «ασυνήθιστη», όπως είπε και ο ίδιος, δημόσια τοποθέτηση για τα αποτελέσματα μιας έρευνας του δήλωσε τα εξής:
«Παρότι δεν βρήκαμε ξεκάθαρα στοιχεία ότι η κ. Κλίντον ή οι συνάδελφοι της είχαν ως πρόθεση τη παραβίαση των νόμων σχετικά με τη διαχείριση απόρρητων πληροφοριών, υπήρξαν στοιχεία για το ότι ήταν ιδιαίτερα απρόσεκτοι στη μεταχείριση τους ιδιαίτερα ευαίσθητων και απόρρητων εγγράφων».
Μετά πρόσθεσε:
«Παρότι υπάρχουν στοιχεία για πιθανή παραβίαση των κανονισμών σχετικά με τη μεταχείριση απόρρητων πληροφοριών, η άποψη μας είναι πως λογικά κανένας εισαγγελέας δεν θα ασκούσε δίωξη για αυτήν την υπόθεση».
Δυο μέρες αργότερα, η Εισαγγελέας Λορέτα Λιντς, αποφάσισε να μην ασκήσει δίωξη κατά της κ. Κλίντον. Οι δυο αυτές αποφάσεις έχουν προκαλέσει μεγάλη αναταραχή στη πολιτική σκηνή της Αμερικής. Από τη μια φαίνεται ο διευθυντής του FBI να ακολουθεί μια αμφισβητούμενη λογική, και την ίδια στιγμή η Εισαγγελέας φαίνεται να ακολουθεί στον ίδιο σκοπό.
Οι λεπτομέρειες είναι πολλές και ακόμα δεν είναι τίποτα τελικό, μιας και το Υπουργείο Εξωτερικών πρόσφατα ανακοίνωσε ότι θα διεξάγει και δικιά του έρευνα σχετικά με την υπόθεση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου της κ. Κλίντον.
Πιθανώς η μεγαλύτερη πηγή σύγχυσης είναι οι δηλώσεις του Διευθυντή του FBI. Μάλιστα λίγες μέρες μετά την τοποθέτηση του, κλήθηκε να καταθέσει σε επιτροπή του Κογκρέσου για να «βοηθήσει τους γερουσιαστές» να καταλάβουν, όπως είπε ο πρόεδρος της επιτροπής. Ο κ. Κόμυ στην τοποθέτηση του επανέλαβε τα κεντρικά σημεία της προηγούμενης τοποθέτησης του συν την πρόταση του για μη-δίωξη της κ. Κλίντον. Η επιτροπή (στην πλειοψηφία της αποτελούμενη από Ρεπουμπλικάνους) έθεσε μια σειρά από ερωτήματα στο κ. Κόμυ για να ξεκαθαριστεί «η ροή της λογικής του. Το κύριο θέμα των ερωτήσεων οδηγούν στο εξής: Εάν ένας οποιοσδήποτε άλλος άνθρωπος έκανε την ίδια κακοδιαχείριση που φαίνεται να έκανε η κ. Κλίντον, το πρώτο που θα συνέβαινε θα ήταν να του αφαιρεθεί η άδεια διαχείρισης και μεταχείρισης απόρρητων εγγράφων και μετά θα διεξαγόταν έρευνα για τυχόν ποινικά αδικήματα. Ο κόσμος λοιπόν βλέπει ότι δεν είναι όλοι ίσοι υπό τον νόμο. Ο κ. Κόμυ θα πρέπει λοιπόν να αποδείξει το αντίθετο.
Σε αυτές τις επιτροπές ο μάρτυρας έχει δικαίωμα να κάνει κάποιες πρώτες δηλώσεις, για όσο χρόνο θέλει, και μετά απαντά σε μια σειρά από ερωτήσεις που του θέτουν τα μέλη της επιτροπής. Ο μάρτυρας έχει ορκιστεί να πει την αλήθεια.
Όπως και στη δημόσια τοποθέτηση του, έτσι και στη κατάθεση του ο κ. Κόμυ είπε πράματα τα οποία είναι σε πλήρη αντίθεση με την κατάθεση της κα. Κλίντον όταν εκείνη είχε κληθεί να καταθέσει (ένορκα) για το θέμα των email της. Υπήρξε μια σειρά από αντικρουόμενες δηλώσεις. Για αρχή, η κα. Κλίντον δήλωσε ότι δεν υπήρξαν απόρρητα έγγραφα στο server της. Ο κ. Κόμυ είπε ότι βρέθηκαν 110 κομμάτια αλληλογραφίας (τμήματα ευρύτερης αλληλογραφίας) τα οποία περιείχαν απόρρητες πληροφορίες, τα οποία είτε ελήφθησαν είτε εστάλησαν. Η κατηγορία της ψευδορκίας εδώ βρίσκει έδαφος.
Προσέξτε όμως την σημασία των λέξεων. Η κα. Κλίντον μίλησε για «απόρρητα έγγραφα» ενώ ο κ. Κόμυ για «απόρρητες πληροφορίες». Κάθε Υπουργός Εξωτερικών πριν αναλάβει το πόστο του, υπογράφει ένα σύμφωνο το οποίο δηλώνει ότι έχει εκπαιδευτεί και ενημερωθεί σχετικά με τη διαχείριση απόρρητων εγγράφων και αναλαμβάνει την ευθύνη για τις παραβιάσεις του πρωτοκόλλου. Το ίδιο σύμφωνο αναφέρει ότι η χρήση και διαχείριση απόρρητων εγγράφων ακολουθούν το πρωτόκολλο. Μια οδηγία είναι το ότι τα απόρρητα έγγραφα πρέπει να αναφέρουν ρητώς ότι πρόκειται για τέτοιας φύσης έγγραφο, έτσι ώστε να ακολουθείτε το πρωτόκολλο. Το βασικό λοιπόν επιχείρημα υπέρ της κα. Κλίντον είναι ότι τα έγγραφα τα οποία την κατηγορούν ότι ήταν απόρρητα δεν ανέφεραν ότι ήταν απόρρητα. Αυτό που φαίνεται να συνέβη ήταν ότι κάποια από αυτά περιείχαν απόρρητες πληροφορίες οι οποίες είχαν σηματοδοτηθεί με ένα μικρό “c” (confidential, μη-εμπιστευτικό) εντός του περιεχομένου του email. Αυτό δεν είναι επίσημος τρόπος σήμανσης απορρήτου. Συνεπώς, στο βαθμό που όντως τα email της κα. Κλίντον περιείχαν μόνο αυτό, η κατηγορία της κακοδιαχείρισης φαίνεται να αποδυναμώνεται Τουλάχιστον έτσι ισχυρίζεται η πλευρά της πρώην Υπουργού.
Μια άλλη αντικρουόμενη δήλωση είχε να κάνει με το εάν η κα. Κλίντον παρέδωσε όλη της τη σχετική αλληλογραφία στις αρμόδιες υπηρεσίες όταν παρέδωσε το πόστο της στον Τζον Κέρυ. Η κα. Κλίντον είχε δηλώσει πως παρέδωσε στις αρχές, μέσω των δικηγόρων της, όλα τα απαραίτητα αρχεία και email. Στις δηλώσεις του ο κ. Κόμυ είπε πως βρέθηκαν αρκετές χιλιάδες email σχετικά με τη δουλειά της κα. Κλίντον τα οποία δεν ήταν στα 30.000 που παρέδωσε στις αρχές. Από αυτές τις χιλιάδες, τρία από αυτά ήταν απόρρητα. Σημειώστε πως σε αυτό το σημείο ο κ. Κόμυ δε μιλά για το περιεχόμενο αλλά για τα ίδια τα μηνύματα.
Στη συνέχεια συζητήθηκε το ζήτημα των διαγραμμένων email. Πάλι είχαμε διαφορετικές δηλώσεις από την πρώην Υπουργό και το διευθυντή του FBI. Η κα. Κλίντον δήλωσε πως δεν διέγραψε κανένα απόρρητο αρχείο. Ο κ. Κόμυ είπε πως κατά τη διάρκεια της έρευνας βρέθηκαν «κομμάτια» διαγραμμένων μηνυμάτων, αλλά συμπλήρωσε ότι θεωρεί πως η διαγραφή είτε έγινε αυτόματα όταν «παραγεμίζει» το αρχείο των μηνυμάτων ή απλά ήταν άχρηστα μηνύματα. Με άλλα λόγια, η φύση των μηνυμάτων δεν μπορεί να εξακριβωθεί και δεν υπάρχουν στοιχεία παράνομης πράξης.
Αμέσως όμως ανοίγει και άλλο ένα θέμα. Η κα. Κλίντον είπε ότι οι δικηγόροι της παρέδωσαν τα έγγραφα στις αρχές. Μήπως αυτό σημαίνει ότι άτομα τα οποία δεν είχαν την κατάλληλη δικαιοδοσία μεταχειρίστηκαν απόρρητα έγγραφα; Απ’ ότι φαίνεται ναι, διότι ο ίδιος ο κ. Κόμυ στη κατάθεση του είπε πως οι δικηγόροι της δεν είχαν την απαραίτητα δικαιοδοσία και όντως του επέτρεψε η κα. Κλίντον να τα δουν και να τα διαχειριστούν.
Να εξετάσουμε τους λόγους για τους οποίους ο κ. Κόμυ θεωρεί ότι δεν υπάρχει αιτία δίωξης. Πολλές φορές στην εξεταστική αλλά και στις δηλώσεις του ο κ. Κόμυ έκανε αναφορά στην αρχή του «mens rea» (ένοχη σκέψη). Στο ότι δηλαδή ο κατηγορούμενος πρέπει να έχει και τη πρόθεση να πράξει παράνομα. Σύμφωνα λοιπόν με τον ίδιο, και εδώ πρέπει να αναφέρουμε πως ο κ. Κόμυ υπήρξε βοηθός Εισαγγελέα στο παρελθόν, η κα. Κλίντον «ουδέποτε έδειξε πως είχε ως σκοπό τη παράνομη πράξη». Για να προσαχθεί κάποιος πρέπει να δείξει «επίγνωση ότι το συγκεκριμένο αρχείο είναι απόρρητο». Φαίνεται, λέει ο Κόμυ, πως η κα. Κλίντον δεν είχε αυτή την αντίληψη.
Επίσης αξίζει να αναφερθεί ότι το 1941 το Ανώτατο Δικαστήριο της Αμερικής αναγνωρίζει τη φράση/κατηγορία “relating to the national defense”, να «περιέχει τη πρόθεση να βλάψει τις ΗΠΑ ή να δώσει πλεονέκτημα σε κάποιο άλλο κράτος». Υπό αυτήν την έννοια είναι πιθανό λέει ο κ. Κόμυ, ότι δεν υπάρχει αιτία δίωξης. Αυτή τη προυπόθεση δεν την καλύπτει η κα. Κλίντον. Επίσης το ζήτημα της «βαριάς αμέλειας» (gross negligence), άλλη μια κατηγορία, απαιτεί «ριψοκίνδυνη αδιαφορία για την ασφάλεια των άλλων, τόση που φαίνεται να είναι ενσυνείδητη παραβίαση των δικαιωμάτων ασφαλείας των άλλων». Ούτε αυτό θεωρεί πιθανώς ο κ. Κόμυ ότι στέκει στη περίπτωση της κα. Κλίντον.
Οι κατήγοροι όμως επιμένουν. «Πως είναι δυνατόν να δόθηκε συνειδητά πρόσβαση σε άτομα χωρίς την απαραίτητη δικαιοδοσία, και να μην είναι ζήτημα βαθιάς αμέλειας αυτό»; Ρωτάνε. Μάλιστα ο χαρακτηρισμός «extremely careless» (άκρως απρόσεκτη) είναι του κ. Κόμυ για τη διαχείριση των αρχείων. O ίδιος είπε πως εάν η κα. Κλίντον ήταν εργαζόμενη στο FBI, θα είχε γίνει ειδική εξέταση για την καταλληλότητα της σε θέματα διαχείρισης τέτοιων δεδομένων και θα αντιμετώπιζε τις αντίστοιχες κυρώσεις. Η διαφορά λοιπόν φαίνεται να είναι στις λέξεις. “Extremely careless” λέει ο Κόμυ, “gross negligence” λέει ο νόμος. Το ερώτημα παραμένει: πόσο απέχουν αυτές οι δυο φράσεις;
Ο κ. Κόμυ πολλές φορές κατά τη διάρκεια της κατάθεσης του σύγκρινε την υπόθεση αυτή με την υπόθεση του Στρατηγού Ντέιβιντ Πετρέους, πρώην διοικητή των Αμερικανικών Δυνάμεων στο Αφγανιστάν. Ο Πετρέους όταν ήταν εν ενεργεία αξιωματικός έδωσε στην ερωμένη και βιογράφο του απόρρητα έγγραφα, έκρυψε αρχεία από τις Αμερικανικές υπηρεσίες, και είπε συνειδητά ψέματα για τις πράξεις του. Ο κ. Κόμυ θεώρησε πως «η υπόθεση Πετρέους είναι ένα τέλειο παράδειγμα του τύπου υποθέσεων που πρέπει να γίνεται δίωξη, διότι ο κατηγορούμενος είχε πλήρη επίγνωση των πράξεων του».
Το άρθρο αυτό δεν μπορεί να κάνει μια πλήρη αναφορά σε όσα αναφέρθηκαν τις τελευταίες μέρες. Η κατάθεση του κ. Κόμυ κράτησε έξι ώρες και η κα. Κλίντον έχει κάνεις πολλές αναφορές στο τι έγινε. Δίνουμε μια εικόνα του τι συνέβη και ποια ερωτήματα μένουν ανοιχτά.
Τι είναι σίγουρο; Ότι υπάρχει μια κατάσταση που δεν είναι ξεκάθαρο αν αφορά ψευδορκία, κακοδιαχείριση, βαθιά αμέλεια ή κάτι άλλο. Το FBI έδωσε τη δική του πρόταση για το ζήτημα και η Εισαγγελέας αποφάσισε να μην ασκήσει δίωξη. Αλλά πρόσφατα έγινε γνωστό ότι το ίδιο το Υπουργείο Εξωτερικών θα ξεκινήσει μια δική του έρευνα για την υπόθεση. Η κα. Κλίντον ακόμα δεν μπορεί να βάλει το θέμα πίσω της. Σε κάθε περίπτωση, για κάποιον που διεκδικεί το ανώτατο αμερικανικό αξίωμα και διαφημίζει την υποψηφιότητα της ως το εντελώς αντίθετο από του Ντόναλντ Τραμπ, που τον χαρακτηρίζει μάλιστα ως «παράτολμο και επικίνδυνο», η υπόθεση αυτή μόνο κακό αντίκτυπο μπορεί να έχει για την υποψηφιότητα της.
ENHMEΡΩΣΗ: Mετά την έκδοση του κειμένου ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ότι η έρευνα του ολοκληρώθηκε και πως δεν βρέθηκε κάποιο ενοχοποιητικό στοιχείο για την κα. Κλίντον.
Η ίδια παρόλαυτα ζήτησε συγνώμη από τον Αμερικανικό λαό για τη χρήση προσωπικού διακομηστή κατά τη διάρκεια των ντιμπέιτ.
Τέλος, παρότι δεν βρέθηκαν ποτέ τα διεγραμένα email, κάποιοι πρώην συνεργάτες της κα. Κλίντον, καθώς και το Wikileaks αναφέρουν πως έχουν κάποια από αυτά στη κατοχή τους.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: Νέα έρευνα ανακοινώθηκε, αυτή τη φορά από το FBI πάλι και συγκεκριμένα από τον κ. Κόμυ.
Σε πρόσφατη έρευνα που έγινε στα προσωπικά δεδομένα του Αντονι Γουίνερ, πρώην αντιπρόσωπου της Νέας Υόρκης βρέθηκαν email της κα. Κλίντον στον υπολογιστή του που προέρχονται από τον προσωπικό της διακομιστή. Η πρώην γυναίκα του κ. Γουίνερ υπήρξε συνεργάτης της κα. Κλίντον.
Μέχρι στιγμής είναι άγνωστο εάν τα email που βρέθηκα έχουν απόρρητα έγγραφα.