*Της Κυπαρισσίας Πρωτοψάλτη
ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΚΡΟΤΟΥΣ ΚΑΙ ΣΙΩΠΕΣ
(Συνεργασία του Νόστιμον Ήμαρ με το Σωματείο των Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης)
Ο «Δίαυλος» επικοινωνίας και διαλόγου για την πρόληψη[1] δημιουργήθηκε τον Οκτώβρη του 2003 και αποτέλεσε το 1ο ηλεκτρονικό δελτίο, το οποίο εκδίδεται με κύριο στόχο την ανάδειξη και υποστήριξη της δουλειάς των Κέντρων Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας [2] και όλων όσων εργάζονται στο χώρο της πρόληψης των εξαρτήσεων και της ψυχικής υγείας. Δημιουργήθηκε προκειμένου να καλύψει την ανάγκη της αλληλοενημέρωσης, της επικοινωνίας, της ανατροφοδότησης και της δικτύωσης όλων όσων εργάζονται στο χώρο της Πρόληψης των εξαρτήσεων, λαμβάνοντας ως δεδομένη δυσκολία τη γεωγραφική απόσταση ανάμεσα στις δομές και τη δυσχέρεια μετακίνησης των στελεχών τους.
Ο «Δίαυλος», θεωρείται μιας μορφής κοινωνικό δίκτυο, το οποίο εμπεριέχει τα βασικά χαρακτηριστικά που διέπουν τα κοινωνικά δίκτυα. Πιο συγκεκριμένα αποτελεί ένα σύγχρονο κοινωνικό οργανισμό, που προσελκύει, ομοειδείς οργανώσεις ή ομάδες, ακόμα και μεμονωμένους πολίτες. Το βασικό χαρακτηριστικό της σύνθεσης του δικτύου είναι ότι «ενσωματώνει την εξειδίκευση και τη διαφοροποίηση, αλλά ταυτόχρονα ενοποιεί τους διαφορετικούς φορείς που συμμετέχουν σ` αυτό» (Στέρτσος, 2000, σελ. 228). Βασική έννοια του «Διαύλου», όπως και κάθε δικτύου είναι η δομή του, η οποία αποτελείται από περισσότερα από δύο άτομα-μέλη, τα οποία ανταλλάσουν μεταξύ τους απόψεις, ιδέες, σκέψεις ενώ παράλληλα τα συνδέουν κοινά ενδιαφέροντα και πεποιθήσεις. Στην περίπτωση του «Διαύλου» μέλη θεωρούνται τα Κέντρα Πρόληψης, τα οποία συνδέονται με έναν κοινό σκοπό με τον οποίο είναι δεσμευμένα, εμφανίζοντας σχέσεις αλληλεπίδρασης. Και σύμφωνα με το Ζαχαρίδη (2013) τα δίκτυα, ως κοινωνικές δομές, δημιουργούνται με τις διαπροσωπικές σχέσεις ανάμεσα στα μέλη τους. Κύριο μέλημα του «Διαύλου» είναι η διασύνδεση όλων των ενδιαφερόμενων επαγγελματιών από το χώρο των εξαρτήσεων και της ψυχικής υγείας, η παροχή εξειδικευμένης πληροφόρησης προσιτής σε όλους τους ενδιαφερόμενους καθώς και η προβολή του έργου τους.
Πρόκειται για μια πρωτοβουλία των Κέντρων Πρόληψης, η οποία εκφράζει τις ανάγκες τους. Αποτελεί το προϊόν της επιμονής των επιστημονικών ομάδων που τον εκδίδουν και αυτό θεωρείται σημαντικό κίνητρο για την είσοδο και παραμονή των Κέντρων Πρόληψης στο δίκτυο. Το παραπάνω γεγονός είναι ικανό να εξηγήσει και τη σταθερή παρουσία του ηλεκτρονικού δελτίου για 16 συνεχή χρόνια και την έκδοση 161 ηλεκτρονικών δελτίων, με τον αριθμό των μελών και των παραληπτών συνεχώς να αυξάνεται.
Σημαντικό βήμα στην εξέλιξη των δικτύων αποτέλεσε η δημιουργία των ιστολογίων ή blogs, στα οποία ο χρήστης δύναται να αναρτήσει και να μοιραστεί διάφορα θέματα του ενδιαφέροντός του, τα οποία μπορούν να γίνουν άμεσα διαθέσιμα και προσβάσιμα σε ένα ευρύ κοινό. Για το λόγο αυτό και ο «Δίαυλος» ακολουθώντας τι εξελίξεις και τις νέες ανάγκες, οι οποίες απαιτούν πλέον υψηλό βαθμό ευελιξίας, προσαρμοστικότητας και καινοτομίας, λειτουργεί το δικό του ιστολόγιο, στη διεύθυνση diavlosprolipsi.blogspot.com, αναρτώντας τα μηνιαία τεύχη του.
Ένας βασικός λόγος συγκρότησης του δικτύου του «Διαύλου» είναι η ανάπτυξη νέας γνώσης καθώς και η αναβάθμιση της προυπάρχουσας. Το παραπάνω πραγματοποιείται αξιοποιώντας την εμπειρία και τις καλές πρακτικές που έχουν ήδη εφαρμοστεί στο πεδίο από άλλα μέλη του δικτύου. Σε κάθε τεύχος αναρτώνται δελτία τύπου για την προώθηση δράσεων, καλές πρακτικές εφαρμοσμένες στο πεδίο, συγκεκριμένες θεματικές για προβληματισμό και ανάπτυξη καινοτόμων ιδεών και σχεδιασμό νέων προγραμμάτων. Το νέο εκπαιδευτικό υλικό, το οποίο παρουσιάζεται, προσφέρεται στα υπόλοιπα μέλη συχνά με τη μορφή της ενδο-εκπαίδευσης, συμβάλοντας στη διάχυση των αποτελεσμάτων του αλλά και μέσω της ανατροφοδότησης στην καλύτερη αξιολόγηση του. Όλα τα παραπάνω πραγματοποιούνται με το μοίρασμα της εξειδικευμένης και πιστοποιημένης γνώσης και δεξιοτήτων, το οποίο διαφοροποιείται και ποικίλλει ανάλογα με το βαθμό της επαγγελματικής ανάπτυξης του κάθε μέλους του δικτύου (Veugelers & Zijlstra, 1995).
Η συμμετοχή στο δίκτυο του «Διαύλου» διευκολύνει την ανάληψη πρωτοβουλίας και δράσης, μεταβαίνοντας από την ατομική δράση στη συλλογική. Ενδυναμώνει τα κίνητρα και τις προκλήσεις, αναπτύσσει τη νεοτερικότητα και την καινοτομία ενώ ταυτόχρονα προσφέρει ανατροφοδότηση, ενδυνάμωση στον επαγγελματικό ρόλο και κινητοποίηση για συμμετοχή και δράση. Οι ευθύνες και οι αρμοδιότητες μοιράζονται μέσα από ένα οργανωμένο πλαίσιο διαχείρισης, το οποίο χαρακτηρίζεται από συλλογική δράση και αλληλεγγύη (Βάγια, 1993, 1994). Ταυτόχρονα, αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την προώθηση της συλλογικής φωνής των εργαζομένων στο χώρο της πρόληψης, με στόχο την προώθηση του έργου σε όλα τα επίπεδα. Εστιάζοντας και σε ένα πιο προσωπικό επίπεδο ο «Δίαυλος» συντελεί στη βελτίωση δεξιοτήτων επικοινωνίας, συνεργασίας, ομαδικότητας, έκφρασης, μεταφοράς ιδεών, προσαρμογής σε νέες συνθήκες, εντοπισμού εναλλακτικών λύσεων και επίλυσης προβλημάτων. Ταυτόχρονα, συμβάλλει στην εξοικείωση με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και εφαρμογών διαδικτύου.
Τέλος, η επιτυχία προσφοράς του «Διαύλου» οφείλεται στην ικανότητα των μελών του για συνεργασία και σύναψη καλών διαπροσωπικών σχέσεων, καθώς και στο αίσθημα κοινωνικής ευθύνης. Όταν η δικτύωση είναι ουσιαστική, συνεπάγεται αμοιβαιότητα ενεργειών, συνεργασία, ανταλλαγή, αποδοτική λειτουργία, ολοκληρωμένη εξυπηρέτηση και αποφυγή επικαλύψεων (Βάγια, 2006).
Στο παραπάνω κείμενο παρουσιάστηκαν τα χαρακτηριστικά μιας κουλτούρας που διαμορφώνεται στο «Δίαυλο», ικανής να ξεπερνά τα στενά πλαίσια της τοπικής δράσης προς όφελος της υπερ-τοπικής δικτύωσης με κύριο σκοπό την προώθηση και την ανάπτυξη της Πρόληψης στην Ελλάδα.
*Εκ μέρους της συντακτικής ομάδας του «Διαύλου» Επικοινωνίας & Διαλόγου για την Πρόληψη – Πρωτοψάλτη Κυπαρισσία, Επιστημονικό στέλεχος του Κέντρου Πρόληψης «Άρηξις», Δήμων Αγίας Βαρβάρας, Αιγάλεω, Χαϊδαρίου σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ & την Περιφέρεια Αττικής.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Βάγια, Χ. (2006). Κοινοτική Δικτύωση, Πρακτικά Ημερίδας Διαύλου. Αιγάλεω: Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων & Προαγωγής Υγείας «Άρηξις».
Βάγια, Χ. (1993). Δίκτυα Κοινωνικών Υπηρεσιών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση: Θεσμική επανεκτίμηση και συντονισμός. Στο: Κοινωνικές Υπηρεσίες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αθήνα: ΣΚΛΕ-ΤΕΔΚΝΑ, 49-55.
Βάγια, Χ. (1994). Δικτύωση και Συντονισμός των Υπηρεσιών για τους Ηλικιωμένους στις Αυτοδιοικούμενους Τοπικές Μονάδες. Στο: Γ. Κυριόπουλος (Επιμ), Υγεία και Κοινωνική Προστασία στην Τρίτη Ηλικία. Αθήνα: Κέντρο Κοινωνικών Επιστημών της Υγείας.
Ζαχαρίδης, Γ.Π. (2013). Εφαρμογή των κοινωνικών δικτύων στην προώθηση της επιστημονικής έρευνας. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Στέρτσος, Χ. (2000). Δίκτυα και Νέες Συλλογικότητες. Στο: Χ. Κωνσταντακοπούλου κ.α (Επιμ), Εμείς και οι Άλλοι. Αθήνα: ΕΚΚΕ- Τυπωθήτω/ Gutenberg, 225-234.
Veugelers, W & Zijlstra, H. (1995). Learning together; in-service education in networks of schools. British Journal of in-service Education, 21(1), 37-48.
[1] Εφεξής «Δίαυλος»
[2] Εφεξής Κέντρα Πρόληψης