Ενόψει της πενταετούς επετείου της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας για τη μετανάστευση στις 18 Μαρτίου, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τους/τις ηγέτες/ιδες της Ε.Ε. να απομακρυνθούν από τα πέντε χρόνια των αποτυχημένων πολιτικών που έχουν αποτέλεσμα δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι να αναγκάζονται να διαβιούν σε απάνθρωπες συνθήκες στα ελληνικά νησιά, και πρόσφυγες να κινδυνεύουν καθώς αναγκάζονται να παραμένουν στην Τουρκία.
Καθώς οι υπουργοί Εξωτερικών και Εσωτερικών προετοιμάζονται να συζητήσουν για την περαιτέρω επέκταση της συνεργασίας σε ζητήματα μετανάστευσης με χώρες εκτός Ευρώπης, η Eve Geddie, διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Γραφείου της Διεθνούς Αμνηστίας, δήλωσε:
«Η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας ήταν μια οικτρή αποτυχία. Η Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη της δεν κατάφεραν να αναλάβουν την ευθύνη για τους ανθρώπους που αναζητούν την ασφάλεια στην Ευρώπη. Δεν κατάφεραν να σεβαστούν τα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών/ριών και δεν μπόρεσαν να παρέχουν εναλλακτική ασφαλή δίοδο προς την Ευρώπη για τους ανθρώπους που αναζητούν προστασία. Οι υπουργοί πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε βιώσιμες λύσεις που θα σώσουν ζωές. Επαίσχυντες πολιτικές όπως η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας και η απερίσκεπτη συνεργασία της Ε.Ε. με τη Λιβύη δεν μπορούν να αποτελέσουν το σχέδιο για μελλοντικές συμφωνίες σε ζητήματα μετανάστευσης με άλλες χώρες».
«Πέντε χρόνια μετά την υπογραφή της συμφωνίας, 15.000 γυναίκες, άντρες και παιδιά παραμένουν παγιδευμένοι/ες σε υπερπλήρη καμπ στα ελληνικά νησιά, ενώ επίσης δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι προηγουμένως είχαν υπομείνει τη διαμονή τους εκεί. Πολλοί/ες αναγκάζονται να κοιμηθούν σε σκηνές, αντιμέτωποι/ες με το κρύο, μέσα σε συνθήκες τόσο επικίνδυνες, που αρκετοί άνθρωποι έχουν πεθάνει εξαιτίας τους».
«Αυτή η συμφωνία έχει λειτουργήσει διαβρωτικά στο ιστορικό των ανθρώπινων δικαιωμάτων της Ε.Ε. και έχει αναδείξει την προθυμία της Ε.Ε. να εισέλθει σε συμφωνίες για τον περιορισμό της μετανάστευσης βασισμένη αποκλειστικά στην πολιτική ευκολία και δείχνοντας ελάχιστο ενδιαφέρον για το αναπόφευκτο ανθρώπινο κόστος».
Ενώ ο αριθμός των ατόμων που φτάνουν στα ελληνικά νησιά έχει μειωθεί, όσοι/ες επιχειρούν αυτό το ταξίδι ρισκάρουν να δεχτούν βία και επικίνδυνες απωθήσεις (pushbacks) στην Τουρκία.
«Η Τουρκία δεν είναι ασφαλής για τους πρόσφυγες και τους/τις αιτούντες/σες άσυλο. Μέχρι και στη Συρία έχει αναγκάσει ανθρώπους να επιστρέψουν. Οι ηγέτες της Ε.Ε. πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειες αλληλεγγύης, να αυξήσουν τις μετεγκαταστάσεις σε άλλα κράτη-μέλη, να ακολουθήσουν τα παραδείγματα αλληλεγγύης από ακτιβιστές/ριες και φιλόξενες κοινότητες σε ολόκληρη την Ευρώπη».
ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Η δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας (γνωστή ως «συμφωνία») υπογράφηκε στις 18 Μαρτίου του 2016. Σε αυτήν, η Ε.Ε. και η Τουρκία είχαν καταλήξει σε συμφωνία που είχε στόχο όλοι οι άνθρωποι που φτάνουν παράτυπα στα νησιά του Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένων και των αιτούντων/ουσών άσυλο, να επιστρέφουν στην Τουρκία.
Στο πλαίσιο της συμφωνίας, η Τουρκία δεσμευόταν να εμποδίζει τους ανθρώπους να εγκαταλείπουν την επικράτειά της για την Ευρώπη. Σε αντάλλαγμα, μεταξύ άλλων, η Ε.Ε. έδωσε στην Τουρκία δισεκατομμύρια ευρώ, συμπεριλαμβανομένων εκατοντάδων εκατομμυρίων τον Σεπτέμβριο του 2020 για τη στήριξη των προσφύγων που ζουν εκεί.
Μετά τη συμφωνία, η Ελλάδα θέσπισε πολιτικές που υποχρεώνουν τους ανθρώπους που εισέρχονται μέσω των νησιών να παραμένουν σε camps εκεί όσο περιμένουν την απόφαση σχετικά με την αίτηση ασύλου τους. Επί του παρόντος, η συντριπτική πλειονότητα προέρχεται από τις παραδοσιακές χώρες προέλευσης προσφύγων (86% από το Αφγανιστάν, τη Συρία, τη Σομαλία, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και την Παλαιστίνη), ενώ 1 στα 4 άτομα είναι παιδιά (26%).
Η Τουρκία φιλοξενεί 4 εκατομμύρια πρόσφυγες, συμπεριλαμβανομένων 3,6 εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων – περισσότερους από οποιαδήποτε άλλη χώρα.