Κυβερνήσεις της Αριστεράς στην Ευρώπη έχουμε δει πάμπολλες. Και όταν λέμε Αριστερά, εννοούμε τη Σοσιαλδημοκρατία, τα κόμματα της Β’ Διεθνούς που είχαν αναφορά στους Μαρξ, Κάουτσκι, Μπερνστάιν και άλλους που θεωρούσαν τον εαυτό τους γνήσιο συνεχιστή του Μαρξ. Μέσα ήταν και ο Λένιν μέχρι τη μέρα που οι κομμουνιστές διασπάστηκαν από τη Β’ Διεθνή για να δημιουργήσουν τη δικιά τους, τη Γ’ Διεθνή, που στην ουσία ήταν όργανο της εξωτερικής πολιτικής της Μόσχας και αυστηρός καθοδηγητής όλων των Κ.Κ. ανά την υφήλιο. Με λίγες εξαιρέσεις, οι σχέσεις αυτών των δύο ιστορικών κινημάτων ήταν εχθρικές και δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που βασικός στόχος των Κ.Κ. ήταν οι σοσιαλιστές, τους οποίους αποκαλούσαν σοσιαλφασίστες. Μακρινό κατάλοιπο αυτής της παλιάς αντίληψης είναι η πολεμική του ΚΚΕ προς τον ΣΥΡΙΖΑ.
Εντούτοις, η Σοσιαλδημοκρατία θριάμβευσε στην Ευρώπη. Τα Κ.Κ. αντίθετα, όσο ισχυρά κι αν ήταν, προϊόντος του χρόνου είτε κατέληξαν σε μικρές σέχτες είτε μεταλλάχτηκαν και εξαφανίστηκαν. Και στην καλύτερη περίπτωση έγιναν η σκιά του παλαιού εαυτού τους. Και εδώ πρέπει να προσθέσουμε μια μικρή ιστορική λεπτομέρεια, που είναι μείζονος σημασίας. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Σοσιαλδημοκράτες έγιναν ο δεύτερος μεγάλος αποδεκτός πυλώνας του συστήματος και μαζί με τους Συντηρητικούς της Δεξιάς διαχειρίζονταν την εξουσία και αναπαρήγαν το ίδιο στάτους κβο. Οταν λειτουργούσε η Σοσιαλδημοκρατία, υπηρετούσε το σύστημα με μεταρρυθμίσεις προς όφελος των ασθενέστερων κοινωνικών τάξεων, σε αντίθεση με τη Δεξιά που μισούσε το κοινωνικό κράτος και θεωρούσε πως οι εργαζόμενοι είχαν πολλά δικαιώματα και αυτό ήταν αντιπαραγωγικό γιατί μείωνε τα κέρδη των καπιταλιστών. Εντούτοις, και οι δύο αυτές πλευρές συνέπιπταν στον αντικομμουνισμό και με όλες τους τις δυνάμεις είχαν μπει στον Ψυχρό Πόλεμο και καταπολεμούσαν με όσα μέσα διέθεταν τον «εσωτερικό εχθρό», εναρμονισμένες με την πολιτική των ΗΠΑ, σε συνεργασία με τη CIA.
Αλλά ας δούμε και τα επιτεύγματα αυτής της Αριστεράς. Εκτός από τις σκανδιναβικές χώρες που δημιούργησαν τις πιο προχωρημένες κοινωνίες του πλανήτη και σε μερικές περιπτώσεις εξάλειψαν τελείως τη φτώχεια (Σουηδία, δεκαετία του ‘70), να στρέψουμε τώρα την προσοχή μας στη Γαλλία, που έχει πολλά να μας πει και είναι προϊόν συνεργασίας Σοσιαλιστών-Κομμουνιστών. Και να δούμε τι πραγματοποίησε αυτή η συνεργασία ήδη από το 1936. Αύξηση της αγοραστικής δύναμης των εργατών και των αγροτών, εθνικοποίηση της Τράπεζας της Γαλλίας και της πολεμικής βιομηχανίας, συλλογικές συμβάσεις, αναγνώριση του ρόλου των συνδικάτων, εβδομάδα των σαράντα ωρών, πληρωμένες διακοπές και πολλά άλλα.
Να πάμε και στο 1981 με την κυβέρνηση Μιτεράν που συγκατοικούσε με το ΚΚΓ. Εθνικοποίηση τριάντα εννιά τραπεζών και δύο μεγάλων οικονομικών οίκων (Παριμπά και Σουέζ) και πέντε γιγαντιαίων βιομηχανικών μονάδων, ανάμεσά τους η Πεσινέ και η Σεν Γκομπέν. Καθιέρωσε τον ελάχιστο μηνιαίο μισθό, αύξησε τα οικογενειακά επιδόματα, όπως και αυτά για τους αναπήρους και τους ενοικιαστές. Οι σαράντα εβδομαδιαίες ώρες έγιναν τριάντα εννιά, οι διακοπές μεγάλωσαν κατά μία εβδομάδα και το όριο ηλικίας για τη σύνταξη κατέβηκε στα εξήντα χρόνια από τα εξήντα πέντε. Φορολόγησε τις μεγάλες περιουσίες, αποκεντροποίησε τη διοίκηση και έδωσε μεγάλη δύναμη στις νομαρχίες και στους δήμους. Ενίσχυσε τα συνδικάτα και τα δικαιώματα των εργαζομένων, αύξησε κατακόρυφα τα κονδύλια για την παιδεία, άνοιξε τις ραδιοφωνικές συχνότητες σε τοπικό επίπεδο, με την προϋπόθεση τα ραδιόφωνα να μην είναι εμπορικά και να μη δέχονται διαφημίσεις. Αλλά ας σταθούμε μόνο σε αυτά. Αργότερα, η κυβέρνηση Ζοσπέν προχώρησε ακόμα πιο πολύ. Καθιέρωσε την εβδομάδα των τριάντα πέντε ωρών, δημιούργησε πρότυπο κοινωνικό κράτος και καταπολέμησε την ανεργία. Και όλα αυτά την περίοδο 1997-2002, όταν η επέλαση του νεοφιλελευθερισμού βρισκόταν σε πλήρη ανάπτυξη.
Αυτά βέβαια αφορούν την ιστορία της Αριστεράς πριν μεταλλαχθεί σε μια επιθετική Δεξιά. Και νομίζω πως η οριστική ρήξη της Σοσιαλδημοκρατίας με το αριστερό παρελθόν πρέπει να τοποθετηθεί στο 1997*, αν και κάποια κόμματα είχαν αρχίσει να μεταλλάσσονται σταδιακά νωρίτερα. Ενας ηγέτης με σθεναρή αντίσταση στον νεοφιλελευθερισμό ήταν ο Ούλοφ Πάλμε. Είχε ξεκινήσει μια μεθοδική καμπάνια για την αγορά όλων των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας του και ο νέος ιδιοκτήτης δεν θα ήταν το κράτος, αλλά τα συνδικάτα. Παράλληλα, σχεδίαζε μια Κοινή Σκανδιναβική Αγορά μαζί με τις Βαλτικές Χώρες. Δολοφονήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 και ο δολοφόνος του δεν βρέθηκε ποτέ. Είναι ο πρώτος Ευρωπαίος ηγέτης που δολοφονείται με «τριτοκοσμική συνταγή». Είχε προηγηθεί ο Πατρίς Λουμούμπα στο Κονγκό με εντολή των Βρυξελλών, είχε ακολουθήσει ο Τόμας Σανκάρα στην Μπουργκίνα Φάσο και τελευταίος ο Αλιέντε στη Χιλή όπου οι δολοφόνοι του δεν αρκέστηκαν στον φόνο του, αλλά εγκαθίδρυσαν μια αιμοσταγή δικτατορία και κατεδάφισαν ό,τι είχε χτίσει η Αριστερά.
Οι χώρες που έχουν μια αριστερή φιλολαϊκή πολιτική δεν είναι πλέον ανεκτές από τον μαφιόζικο καπιταλισμό του νεοφιλελευθερισμού, που λειτουργεί πραξικοπηματικά για τις χώρες που ακολουθούν έναν άλλο δρόμο. Ας δούμε τι έγινε στις χώρες της Λατινικής Αμερικής όπου πρωτοεπεξεργάστηκαν τον όρο «Αριστερά του 21ου αιώνα», σε αντιπαράθεση με τον όρο των ΗΠΑ «Αμερικανικός 21ος αιώνας».
Στη Βενεζουέλα έγινε πραξικόπημα το 2002 και απέτυχε. Ακολούθησαν τα πραξικοπήματα στη Βολιβία (2008) και στον Ισημερινό (2010), που βρήκαν τη σθεναρή αντίσταση του κόσμου και ανακόπηκαν. Αντίθετα, στην Ονδούρα (2009) και στην Παραγουάη (2012) οι πραξικοπηματίες ανέτρεψαν τις νόμιμες κυβερνήσεις για να εφαρμόσουν ένα πρόγραμμα διακυβέρνησης τύπου Σαμαρά-Βενιζέλου. Η γνήσια Σοσιαλδημοκρατία δεν χωράει πια στο υπάρχον σύστημα. Δεκτοί είναι μόνο οι Σοσιαλδημοκράτες της σχολής του Μπλερ.
* Αυτή τη χρονιά οι δεκατρείς από τις δεκαπέντε χώρες της Ε.Ε. είχαν αριστερές κυβερνήσεις. Και όλες δέχτηκαν τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα