Τέχνη & Πολιτισμός

Έλεν Κέλερ: με τα μάτια της ψυχής

By Γιάννης Γεράσιμος

January 03, 2017

Από τον Γιάννη Γεράσιμο

«Τα πιο σημαντικά και τα πιο όμορφα πράγματα στον κόσμο δε μπορούμε να τα δούμε ούτε καν να τα αγγίξουμε- χρειάζεται να τα νιώσουμε με την καρδιά μας!!»

Η Έλεν Κέλερ υπήρξε μια μεγάλη Αμερικανίδα παιδαγωγός του περασμένου αιώνα, μια διάσημη συγγραφέας που τα βιβλία της μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες και ταξίδεψαν ανά τον κόσμο και μια δραστήρια και δυναμική υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εξέφρασε με «τη φωνή» της τις ανάγκες και τα αιτήματα όλων εκείνων που το είχαν ανάγκη. Η ζωή της επρόκειτο να γυριστεί σε ταινία με τίτλο «The miracle worker», που προβλήθηκε και στη χώρα μας με τον τίτλο «Έλεν Κέλερ: Τα χρόνια στο σκοτάδι» και να καταστεί πανανθρώπινο σύμβολο της δύναμης της ανθρώπινης θέλησης.

Η Έλεν Κέλερ γεννήθηκε στην Τουσκούμπια της Αλαμπάμα στις 27 Ιουνίου του 1880 και καταγόταν από μια πλούσια και επιφανή οικογένεια της περιοχής. Σε ηλικία μόλις 19 μηνών έμεινε τυφλή και κωφή εξαιτίας κάποιας ασθένειας, που τα ιστορικά στοιχεία συντείνουν ότι μάλλον επρόκειτο για οστρακιά ή μηνιγγίτιδα. Έκτοτε ζούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα σε συνθήκες απομόνωσης και η συμπεριφορά της ήταν συχνά επιθετική και ανεξέλεγκτη. Στις 3 Μαρτίου του 1887, όμως, η ζωή της επρόκειτο να αλλάξει ριζικά. Ήταν η μέρα που η μητέρα της ακολουθώντας τη συμβουλή του Aλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ, που εκείνη την περίοδο εργαζόταν με κωφάλαλα παιδιά, απευθύνθηκε σε μια σχολή τυφλών της Βοστώνης (Σχολή Πέρκινς για τους τυφλούς), η οποία με τη σειρά της ανέθεσε τη φροντίδα της Έλεν Κέλερ στην 20 χρονη τότε Αν Σάλιβαν. Η Αν Σάλιβαν ,κόρη μιας φτωχής οικογένειας Ιρλανδών μεταναστών, είχε αντιμετωπίσει και η ίδια προβλήματα όρασης στο παρελθόν και ήταν απόφοιτη της εν λόγω σχολής. Όταν ανέλαβε να βοηθήσει την Έλεν Κέλερ θεώρησε ως περισσότερο ενδεδειγμένη μέθοδο προσέγγισης το σχηματισμό των λέξεων διάφορων αντικειμένων στη νοηματική στην παλάμη της Έλεν. Η πρώτη λέξη μάλιστα που σχημάτισε ήταν «κούκλα», γιατί της είχε φέρει ως δώρο μια κούκλα. Τα αποτελέσματα όμως της πρώτης προσπάθειας υπήρξαν απογοητευτικά λόγω της αδυναμίας της Έλεν να συσχετίσει τις λέξεις στη νοηματική με τα αντικείμενα του κόσμου που την περιέβαλλε. Παρ’ όλα αυτά η Αν δεν παραιτήθηκε από τις προσπάθειες της. Στις 5 Απριλίου του 1887 συνέβη κάτι συγκλονιστικό που έμελλε να αλλάξει τη ζωή της Έλεν Κέλερ για πάντα. Η Έλεν ήταν μαζί με την Αν στην αυλή του σπιτιού της, όταν η Αν την έφερε δίπλα σε μια αντλία νερού και στο ένα χέρι της έριχνε νερό ενώ στο άλλο σχημάτιζε στη νοηματική τη λέξη νερό. Τη στιγμή εκείνη η Έλεν κατάφερε να συσχετίσει τη λέξη που σχημάτιζε η δασκάλα της με το αντικείμενο που ένιωθε στο χέρι της και να συνειδητοποιήσει ότι αναφέρονταν στο ίδιο πράγμα.

Έκτοτε η πορεία της Έλεν υπήρξε εντυπωσιακή. Η Έλεν Κέλερ αποφοίτησε από το κολλέγιο Ράντκλιφ με πτυχίο καλών τεχνών με άριστα το 1900 και ξεκίνησε μια μεγάλη λογοτεχνική καριέρα, η οποία επρόκειτο να συνεχιστεί καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της ( με κυριότερα έργα τον «κόσμο στον οποίο ζω», «η Ιστορία της ζωής μου» κ.α). Συνολικά έγραψε περί τα 475 άρθρα τα οποία αφορούσαν μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων που εκτεινόταν από την τυφλότητα και τη στέρηση μέχρι και την άνοδο του φασισμού στην Ευρώπη και την ατομική ενέργεια. Γνώρισε προσωπικά όλους του προέδρους των ΗΠΑ, από τον Κλήβελαντ μέχρι και τον Τζόνσον και απέκτησε διάσημους φίλους όπως ο Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ, ο Τσάρλυ Τσάπλιν, ο Μπέρναρντ Σω και ο Μάρκ Τουέιν. Μελέτησε ξένους συγγραφείς και φιλοσόφους και εξέφρασε την αγάπη της για την αρχαία ελληνική γραμματεία.

 

Η Έλεν Κέλερ υπήρξε υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ταξιδεύοντας σε όλο τον κόσμο για να υποστηρίξει όσους έβλεπαν τα δικαιώματα τους να καταπατούνται και εξέφρασε την υποστήριξη της προς τις αρχές και τις αξίες του σοσιαλισμού υποστηρίζοντας τους αγώνες και την κοινωνική χειραφέτηση των εργαζομένων και της εργατικής τάξης. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό της πίστης της στους αγώνες της εργατικής τάξης για τη χειραφέτηση της και το ακόλουθο περιστατικό. Όταν ανέπτυξε δημόσια σοσιαλιστική δράση, η εφημερίδα Eagle του Μπρούκλιν, η οποία στο παρελθόν την είχε αντιμετωπίσει ως ηρωίδα έγραψε ότι «τα λάθη της πηγάζουν από την προφανή αναπηρία της». Η απάντηση της Κέλερ δεν έγινε δεκτή από την Eagle, δημοσιεύτηκε όμως στην εφημερίδα Call της Νέας Υόρκης. Η απάντηση της ήταν η εξής: «Όταν είχα συναντήσει κάποτε τον εκδότη της Eagle, εκείνος μου είχε κάνει αφειδώς φιλοφρονήσεις. Τώρα όμως που υποστηρίζω ανοικτά το σοσιαλισμό, εκείνος θυμίζει στο κοινό και σε μένα ότι είμαι τυφλή και κωφή και ιδιαιτέρως επιρρεπής στα σφάλματα. Η υπενθύμιση σε μένα και σε άλλους ότι δεν μπορώ να δω και να ακούσω είναι ένα ύπουλο χτύπημα και δεν αποτελεί σοβαρό επιχείρημα. Ξέρω να διαβάζω. Μπορώ να διαβάσω όσα σοσιαλιστικά βιβλία μου επιτρέπει ο ελεύθερος χρόνος μου, στα αγγλικά, τα γερμανικά και τα γαλλικά. Αν διαβάσει ο εκδότης της Eagle κάποια από τα βιβλία αυτά, ίσως να γίνει σοφότερος και να μπορέσει να κάνει καλύτερη και την εφημερίδα του. Αν ποτέ καταφέρω να γράψω το βιβλίο με το οποίο ονειρεύομαι να προσφέρω κάτι στο σοσιαλιστικό κίνημα, ξέρω τι τίτλο θα του δώσω: Βιομηχανική Τύφλωση και Κοινωνική Κώφωση».

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον Δρόμο της Αριστεράς, την Παρασκευή 30.12.2016

Κάθε Σάββατο κυκλοφορεί στα περίπτερα το έντυπο Νόστιμον Ήμαρ ένθετο στον Δρόμο της Αριστεράς.