«Με την οικονομική και την τεχνική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι αρχές στην Ελλάδα κατασκευάζουν φράχτες και τσιμεντένιους τοίχους γύρω από δεκάδες υπάρχοντα camps και χτίζουν κλειστά camps σε απομακρυσμένες τοποθεσίες στα νησιά του Αιγαίου» τονίζουν σε έκθεσή τους 45 ΜΚΟ και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών. Η έκθεση δημοσιεύεται στον έναν χρόνο από την πυρκαγιά στη Μόρια, με τις οργανώσεις να αναφέρουν πως «λίγα διδάγματα αντλήθηκαν καθώς η Ελλάδα διευρύνει τα εμπόδια στην προστασία των προσφύγων».
«Όταν η καταστροφική πυρκαγιά κατέστρεψε ολοσχερώς το camp της Μόριας στο ελληνικό νησί της Λέσβου τη νύχτα της 8ης προς την 9η Σεπτεμβρίου 2020, Έλληνες και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι υποσχέθηκαν ότι θα βελτιώσουν τις συνθήκες υποδοχής. Η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε. Ylva Johansson δήλωσε ότι “καμία άλλη Μόρια” δεν πρέπει να υπάρξει» υπενθυμίζουν οι οργανώσεις στην κοινή τους δήλωση. Ωστόσο, όπως προσθέτουν, «αντί να επιδιώκουν εναλλακτικές λύσεις ως προς τα camps, η Ε.Ε. και η Ελλάδα έχουν σκληρύνει την προσέγγισή τους. Όπως δείχνει η έκθεση, οι αρχές ακολουθούν “βλαβερές πολιτικές που εστιάζονται στην αποτροπή και τον περιορισμό των αιτούντων/ουσών άσυλο και των προσφύγων”, συνεπώς “εφαρμόζοντας και εμβαθύνοντας από κοινού την υπάρχουσα κατάσταση”».
Υπενθυμίζεται επίσης η δίκη των έξι προσφύγων που κατηγορήθηκαν για την πυρκαγιά σημαδεύτηκε από σωρεία παρατυπιών που κατήγγειλαν οι δικηγόροι, με το δικαστήριο τελικά να επιβάλλει βαριές καταδίκες με 10 χρόνια φυλάκιση χωρίς αναστολή σε τέσσερα άτομα και 5 χρόνια χωρίς αναστολή σε δύο ανηλίκους.
Διαβάστε ολόκληρη την έκθεση εδώ.
Οι 45 οργανώσεις συνεχίζουν το χρονικό λέγοντας πως «μέσα σε μήνες από την πυρκαγιά του Σεπτεμβρίου του 2020, Έλληνες και αξιωματούχοι της Ε.Ε. συμφώνησαν στην κατασκευή Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης Πολλαπλών Σκοπών (ΚΥΤΠΣ) σε πέντε νησιά του Αιγαίου. Στην ηπειρωτική χώρα, άρχισαν να χτίζουν τοίχους και να περιφράσσουν με αλυσίδες γύρω από δεκάδες υπάρχοντα camps. Οι κάτοικοι των camps και οι ΜΚΟ που είναι εξοικειωμένοι με τα σχέδια έχουν παρομοιάσει αυτές τις εγκαταστάσεις με φυλακές»
Η έκθεση κάνει ιδιαίτερη αναφορά και στον ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδοτεί τα κατασκευαστικά έργα με επιχορηγήσεις άνω των 250 εκατ. ευρώ. Η επίτροπος Johanson υπερασπίστηκε το έργο επιμένοντας ότι οι νέες δομές στα νησιά δεν θα είναι κλειστές και ότι οι άνθρωποι θα είναι ελεύθεροι να πηγαινοέρχονται. Ωστόσο, οι ελληνικές αρχές δεν κρύβουν την πρόθεσή τους να περιορίσουν την ελευθερία της κίνησης των κατοίκων του camp: Στις 29 Μαρτίου 2021, ο Έλληνας υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης περιέγραψε τα νέα ΚΥΤΠΣ ως “κλειστά και ελεγχόμενα”. Είχε χρησιμοποιήσει παρόμοια γλώσσα και όταν συζητούσε για τις εγκαταστάσεις του camp.»
Η έκθεση θέτει το ερώτημα πώς και γιατί χρησιμοποιούνται τα κονδύλια της Ε.Ε. για τον περιορισμό της ελεύθερης κίνησης των ατόμων που αναζητούν καταφύγιο, και παροτρύνει τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να διερευνήσουν επειγόντως την τρέχουσα διαδικασία κατασκευής και να παρέμβουν για να προστατεύσουν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των ατόμων που ζητούν άσυλο στην Ελλάδα. Σε έναν κατάλογο συστάσεων, η έκθεση ζητά από τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. και τις εθνικές κυβερνήσεις, ιδιαίτερα τις ελληνικές αρχές, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ειδική Ομάδα της για τη Διαχείριση της Μετανάστευσης, καθώς και τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να:
1. Εγγυηθούν ότι οι νέες αφίξεις στο ελληνικό νησί δεν θα κρατηθούν από προεπιλογή σε ΚΥΤΠΣ και ότι οι περιορισμοί μετακίνησης θα βασίζονται στην εξατομικευμένη αξιολόγηση και δεν υπερβαίνουν τους περιορισμούς που προβλέπονται από τη νομοθεσία.
2. Εξασφαλίσουν σταθερή δέσμευση από τις ελληνικές αρχές ότι θα διατηρηθεί η ελευθερία κίνησης των κατοίκων όλων των camps και θα εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης (ειδικά για παιδιά) και της υγειονομικής περίθαλψης.
3. Εγγυηθούν ότι οι αιτούντες/ες άσυλο που βρίσκονται σε εγκαταστάσεις σε απομακρυσμένες περιοχές θα έχουν πρόσβαση στα κέντρα των πόλεων ή σε κοντινές αστικές περιοχές διευκολύνοντας τις μεταφορές και τις ευκαιρίες συμμετοχής, αποτρέποντας έτσι τις βλαβερές συνέπειες της απομόνωσης και του κοινωνικού αποκλεισμού και προωθώντας από την αρχή την ένταξη.
4. Ελέγξουν επειγόντως τη χρήση των κονδυλίων της Ε.Ε. για τη χρηματοδότηση της κατασκευής ΚΥΤΠΣ και τειχών γύρω από τα camps στην ηπειρωτική χώρα, και να εξετάσουν το ενδεχόμενο μορατόριουμ στις κατασκευές έως ότου διασφαλιστούν τα θεμελιώδη δικαιώματα των κατοίκων.
5. Εγγυηθούν ένα έγκαιρο και επαρκές σχέδιο παρακολούθησης και αξιολόγησης για την εκτίμηση των συνθηκών στα νέα ΚΥΤΠΣ και τα περιφραγμένα camps, καθώς και τον αντίκτυπό τους στην πρόσβαση των κατοίκων στα δικαιώματα, σε ουσιαστικές συνθήκες υποδοχής, σε υπηρεσίες, σε αρωγή, στην ψυχική υγεία και την εκπαίδευση (ειδικά για παιδιά).
6. Διασφαλίσουν ότι η νομοθεσία που διέπει την πρόσβαση των ΜΚΟ στις εγκαταστάσεις υποδοχής στην Ελλάδα είναι σύμφωνη με το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο, καθώς και με τα αντίστοιχα πρότυπα, αναφορικά με την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, και ότι δεν εμποδίζει την παροχή επαρκών υπηρεσιών και υποστήριξης στους/στις αιτούντες/σες άσυλο που ζουν σε εγκαταστάσεις υποδοχής. Η Επιτροπή της Ε.Ε. θα πρέπει να προχωρήσει χωρίς καθυστέρηση στην αξιολόγηση του κατά πόσον η ελληνική νομοθεσία που περιορίζει τη δραστηριότητα των ΜΚΟ είναι συμβατή με το δίκαιο της Ε.Ε.
7. Προτρέψουν την ελληνική κυβέρνηση να ανακαλέσει τους νέους περιορισμούς στη βοήθεια σε μετρητά για να επιτρέψει στους/στις αιτούντες/σες άσυλο να ζήσουν σε ανεξάρτητη στέγαση, καθώς και να επενδύσουν σε εναλλακτικές μορφές εγκατάστασης που θα προωθούν την ένταξη και την κοινωνική συμπερίληψη όσο οι άνθρωποι θα ολοκληρώνουν τη διαδικασία ασύλου.
8. Προτρέψουν την ελληνική κυβέρνηση να θεσπίσει πρωτόκολλα για τη λειτουργία και την παρακολούθηση όλων των εγκαταστάσεων υποδοχής ώστε να εξασφαλίζουν επαρκή ασφάλεια και προστασία στους/στις κατοίκους το προσωπικό των camps χωρίς να καταπατούν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες τους.
Την έκθεση υπογράφουν οι εξής οργανώσεις:
1. Action for Education
2. Amnesty International
3. Better Days
4. Centre Diotima
5. Changemakers Lab
6. Choose Love
7. Danish Refugee Council
8. Europe Must Act
9. European Lawyers in Lesvos (ELIL)
10. Feeding Hope @ Hope Cafe Athens
11. Fenix – Humanitarian Legal Aid
12. Flygtningebørn.dk
13. Glocal Roots
14. Greek Council for Refugees (GCR)
15. Greek Forum of Migrants
16. HumanRights360
17. I AM YOU
18. International Detention Coalition (IDC)
19. International Rescue Committee (IRC)
20. INTERSOS and INTERSOS Hellas
21. Irida Women’s Center
22. JESUIT REFUGEE SERVICE GREECE (JRS
GREECE)
23. Lesvos Solidarity
24. Lifting Hands International
25. Lighthouse Relief
26. Love Without Borders For Refugees in Need
27. MIAMSI – Mouvement International d’Apostolat
des Milieux Sociaux Indépendants
28. Mobile Info Team
29. Network for Children’s Rights
30. Odyssea
31. One Family – No Borders
32. One Happy Family
33. Pacificwin Pacific
34. Project Armonia
35. Refugee Law Clinic Berlin
36. Refugee Legal Support (RLS)
37. Refugee Trauma Initiative (RTI)
38. Refugees International
39. Samos Advocacy Collective
40. Samos Volunteers
41. SolidarityNow
42. Steps
43. Still I Rise
44. Vasilika Moon
45. Women’s Refugee Commission