Κατεβαίνοντας τη Λεωφόρο Κηφισίας και φτάνοντας στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, στρίβουμε δεξιά στην οδό Έσλιν (Κωνσταντίνος Έσλιν, 1844 – 1920, Έλληνας πολιτικός Βαυαρικής καταγωγής, Νομάρχης Φθιώτιδος και Φωκίδος και Πρόεδρος της Βουλής) και συναντάμε την οδό Δουκίσσης Πλακεντίας (παρατσούκλι της Σοφί ντε Μαρμπουά Λεμπρέν, 1785 – 1854, Αμερικανίδας φιλέλληνος). Στο αριστερό μας χέρι, στον αριθμό 3, προβάλει μια μικρή μονοκατοικία.
Σε αυτό ακριβώς το σπίτι, που ακόμα διατηρείται, στις 23 Φεβρουαρίου του 1943 συγκεντρώθηκαν μυστικά εκπρόσωποι πολιτικών και αντιστασιακών οργανώσεων νέων της εποχής (Αγροτική Νεολαία Ελλάδος, Ενιαία Εθνικοαπελευθερωτική Εργατοϋπαλληλική Νεολαία, Ενιαία Μαθητική Νεολαία, Ένωση Νέων Αγωνιστών Ρούμελης, Θεσσαλικός Ιερός Λόχος, Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία, Λεύτερη Νέα, Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος, Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδος, Φιλική Εταιρεία Νέων, Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων ΕΑΜΝ Μακεδονίας, Πελοποννήσου και Εθνικό Συμβούλιο των φίλων της νέας γενιάς). Απόφαση της σύσκεψης ήταν η διάλυση όλων των παραπάνω οργανώσεων και η συγχώνευσή τους με την ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων), η οποία τέθηκε υπό την καθοδήγηση της προσωρινής κυβέρνησης του ¨βουνού¨ ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης) και του αντιστασιακού ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο). Τα μέλη της ΕΠΟΝ καλούνταν ΕΠΟΝίτες και ΕΠΟΝίτισσες.
Στο ιδρυτικό κείμενο, η ΕΠΟΝ αυτοπροσδιορίζεται ως οργάνωση εθνικοαπελευθερωτική, αντιφασιστική-προοδευτική, αντιπολεμική-φιλειρηνική. Γεγονός είναι ότι η ΕΠΟΝ ανδρώθηκε μέσα σε μια κρίσιμη εποχή. Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, φέρεται ότι περί αυτής είχαν συσπειρωθεί πανελλαδικά περισσότεροι από 600.000 νέοι και νέες, ενώ περί τους 30.000 εξ αυτών είχαν ενταχθεί στον ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός).
Η ΕΠΟΝ τέθηκε εκτός νόμου με τον περιβόητο νόμο Ν.509 του 1947. Έκτοτε συνέχισε να διατηρείται ως ο δεύτερος παράνομος μηχανισμός του ΚΚΕ. Η ΕΠΟΝ διαλύθηκε με απόφαση της 8ης Ολομέλειας του ΚΚΕ, που διεξήχθη το Γενάρη του 1958 και αποφάσισε τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων Βάσης του ΚΚΕ καθώς και την αναστολή έκδοσης του παράνομου Ριζοσπάστη, διαχέοντας το ΚΚΕ στην ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά).
Σκοπός της ΕΠΟΝ ήταν κυρίως επιμορφωτικός με την έκδοση του περιοδικού ‘Νέα Γενιά’, το οποίο κυκλοφορούσε από το Μάρτη του 1943 έως τον Οκτώβρη του 1947, συμπεριλαμβανομένων δεκάδων πρόσθετων παράνομων περιοδικών και αντιστασιακών εντύπων στην επαρχία.
Σε 1.300 υπολογίζονται οι ΕΠΟΝ-ίτες, -ίτισσες αντάρτες που έπεσαν στα πεδία των μαχών, ενώ άγνωστος παραμένει ο αριθμός αυτών που έπεσαν στις διαδηλώσεις των πόλεων, που εκτελέστηκαν, που πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ή που πιάστηκαν και βασανίστηκαν από τις αρχές κατοχής και τα όργανά τους.
Όσα ιστορικά χιλιόμετρα κι αν διανύσω σε τούτη εδώ την πόλη, κάθε γωνιά της, κάθε δρομίσκος, κάθε μονοπάτι, πάντα κατι κρύβει, πάντα κάτι μου θυμίζει. Οι γωνιές και τα κτίρια, νοητοί θεματοφύλακες, σκαλίζουν και παλι μνήμες….