Ο Κασέμ Σολεϊμανί ήταν Ιρανός στρατιωτικός ηγέτης, υποστράτηγος και διοικητής των ειδικών δυνάμεων αλ-Κουντς των Φρουρών της Επανάστασης για ειδικές επιχειρήσεις εκτός του Ιράν. Οι Αλ-Κουντς, υπό την ηγεσία του Σολεϊμανί παρείχαν στήριξη στις δυνάμεις της Χαμάς και της Χεζμπολάχ στην Παλαιστίνη και τον Λίβανο, διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής κατάστασης στο Ιράκ μετά την απόσυρση αμερικανικών στρατευμάτων από εκεί. Από το 2012, οι ιρανικές δυνάμεις υποστήριξαν τις δυνάμεις του Μπασάρ αλ-Άσαντ στη Συρία. Ο Σολεϊμανί συμμετείχε επίσης στις επιχειρήσεις παροχής βοήθειας στην κυβέρνηση του Ιράκ για την καταπολέμηση των τρομοκρατών του Ισλαμικού Κράτους (2014-2015). Στις 3 Ιανουαρίου 2020 σκοτώθηκε στη Βαγδάτη, από drone της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ. Χαρακτηρίστηκε “ζωντανός μάρτυρας της επανάστασης” από τον ανώτατο ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ενώ άλλοι Ιρανοί τον είχαν αποκαλέσει “Mr. Fix-it”.
“Εσείς θα ξεκινήσετε έναν πόλεμο, εμείς όμως θα τον τελειώσουμε.”
Αυτά ήταν τα λόγια του επικεφαλής των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων, Κασέμ Σολεϊμανί, περίπου ένα χρόνο πριν τη δολοφονία του από τις αμερικανικές δυνάμεις, σε ιρακινό έδαφος. Η στοχευμένη εξόντωσή του από τις αμερικανικές δυνάμεις, προκάλεσε έντονες ανησυχίες για μια στρατιωτική σύγκρουση στην Μέση Ανατολή, μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν, αλλά και φόβο για γενίκευση της σύγκρουσης. Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα αναβρασμού και κρίσης του διεθνούς συστήματος ισορροπίας δυνάμεων, και ανασύνταξης των υπαρχουσών συμμαχιών, παραγκωνίσθηκε από τους μελετητές ο ρόλος του Σολεϊμανί ως αξιωματούχου με πολιτική επιρροή, ενώ ακόμη μικρότερη σημασία δόθηκε στις δράσεις και τις πράξεις του ως αρχηγός των δυνάμεων Αλ-Κουντς και ως διοικητή των Φρουρών της Επανάστασης για αποστολές εκτός ιρανικού εδαφικού ορίου.
Η πορεία του Σολεϊμανί
Εξετάζοντας όλη την πορεία του Ιρανού διοικητή, αναμφίβολα αντιλαμβάνεται κανείς πως, παρά την αμφιλεγόμενη προσωπικότητά του, πρόκειται για έναν στρατιωτικό με ευρύ και ισχυρό εκτόπισμα, βαθιά επιρροή στους συνομιλητές του, αλλά και δυναμική που του επέτρεπε να συνδιαλέγεται απευθείας με τους πρωταγωνιστές του διεθνούς συστήματος και να συναποφασίζει για τις κινήσεις στο πεδίο των μαχών στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Με τον διορισμό του το 1998, από τον ίδιο τον Χομεϊνί, στη θέση του διοικητή των δυνάμεων Al Quds, ξεκινάει η ανώτερη στρατιωτική καριέρα του Κασέμ Σολεϊμανί, ο οποίος αμέσως αναπτύσσει έντονη συμμαχική σχέση με τη Συρία και δείχνει στήριξη προς το καθεστώς Άσαντ.
Όπως έχει αναφερθεί χαρακτηριστικά από μελετητές, ο Κασέμ Σολεϊμανί, μετέτρεψε τη Συρία σε κέντρο
βοήθειας και επιχειρήσεων προς τα επαναστατικά κύματα σε Λίβανο, Ιράκ και Παλαιστίνη. Μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003, η Συρία έγινε το επιχειρησιακό κέντρο αντιμετώπισης των εισβολέων, αφού μέσω αυτής παρεχόταν από το Ιράν, εξοπλιστική και στρατιωτική βοήθεια προς τους Ιρακινούς. Ο Σολεϊμανί θεωρούσε τη Συρία έναν ασφαλή τόπο ανασύνταξης των δυνάμεων, συναντήσεων και αποστολών. Ενδυναμώνοντας την περιφρούρηση της περιοχής με κέντρο την Συρία, προστάτευε το Ιράν από μια ανεπιθύμητη Αμερικανική περικύκλωση.
Υποστήριξη στον Ασάντ
Το επόμενο βήμα στη σχέση του Ιρανού διοικητή με τη Συρία και το καθεστώς Άσαντ, έγινε το 2006, όταν ξεκίνησε μια νέα, στενότερη φάση συνεργασίας του με τον αρχηγό της Χεσμπολάχ, στο Λίβανο. Μάλιστα, ερευνώντας δικτυακούς τόπους που πρόσκεινται στη σιιτική οργάνωση, αντιλαμβάνεται κανείς την ιδιαιτερότητα των επαφών που είχε αναπτύξει ο Σολεϊμανί με τους εκεί διοικητές. Διαμεσολάβησε πολλάκις σε διαμάχες μεταξύ φατριών δίνοντας τη λύση, ενώ φαίνεται η επιρροή του να ήταν μεγάλη και στην Παλαιστίνη ώστε, “όταν η Χαμάς, θέλησε να τροποποιήσει την στρατηγική της, απέστειλε αντίγραφο του σχεδίου στον Σολεϊμανί προκειμένου εκείνος να διατυπώσει παρατηρήσεις και να προβεί σε τροποποιήσεις, προτού το τελικό σχέδιο εγκριθεί από το πολιτικό γραφείο της Οργάνωσης” (Al-Akhbar (Lebanon), January 4, 2020). Επίσης, παρείχε στους Παλαιστίνιους όπλα και υλική υποστήριξη με κάθε πρόσφορο μέσο.
Ο Σολεϊμανί, δεν σταμάτησε ποτέ να στηρίζει ένθερμα το καθεστώς Άσαντ ακόμη και σε περιόδους μεγάλων κρίσεων. Εξάλλου, ήταν ο νους πίσω από τη δημιουργία του Εθνικού Συριακού Στρατού, στρατιωτικού σώματος του καθεστώτος Άσαντ, το οποίο πολέμησε τις κουρδικές δυνάμεις του YPG/YPJ. Ωστόσο, δεν σταμάτησε εκεί. Μέσω Ιρανοσυριακών συμφωνιών ενίσχυσε τον Άσαντ προσφέροντας κυρίως οικονομικη στήριξη και μεταφορικές διευκολύνσεις. Είναι χαρακτηριστικό της δυναμικότητάς του ως στρατιωτικού διοικητή, το γεγονός ότι ο ίδιος έπεισε τον Πούτιν το 2015 να επέμβει στη Συρία στο πλευρό του εκεί Προέδρου, καθώς και να προσφέρει στρατιωτικό εξοπλισμό στη Δαμασκό.
Εξετάζοντας λοιπόν, κανείς τον τρόπο που έδρασε ο Σολεϊμανί στα εδάφη της Μ. Ανατολής, αντιλαμβάνεται την έντονη και στενή σχέση του με καθεστώτα και οργανώσεις ίδιας θρησκευτικής κατεύθυνσης. Για τον Σολεϊμανί, ο Σιιτισμός ήταν βασική προϋπόθεση συνεργασίας, γεγονός που φάνηκε στην σταθερή πίστη και στήριξη που ο ίδιος επέδειξε προς όλες τις σιιτικές δυνάμεις της περιοχής. Αναφερόμενοι στην αντιμετώπιση του ΙΚ, αυτή ήταν μείζονος σημασίας για τον Ιρανό διοικητή, αφού αυτό αποτελούσε τη μέγιστη απειλή για το Ιράν τόσο εδαφική όσο και θρησκευτική. Το σουνιτικό ΙΚ δεν έπρεπε σε καμία περίπτωση να επιβιώσει και να νικήσει στις περιοχές γύρω από το ιρανικό έδαφος. Στην επιτυχή αντιμετώπισή του, κύριο ρόλο έπαιξαν οι δυνάμεις Αλ-Κουντς επανδρωμένες από μεικτά σώματα προερχόμενα από Ιράν, Συρία, Παλαιστίνη και Λίβανο.
Ο Κασέμ Σολεϊμανί ως προσωπικότητα
Βέβαια, σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η αγιοποίηση μιας προσωπικότητας όπως αυτή του Σολεϊμανί. Επρόκειτο για έναν στρατιωτικό διοικητή, συμμετέχοντα σε ένα θεοκρατικό καθεστώς, άκρως καταπιεστικό προς τους πολίτες του και υπεύθυνο για τον θάνατο πολλών αμάχων και τον εκτοπισμό χιλιάδων άλλων ανθρώπων από τις εστίες τους. Οι επιχειρήσεις του με τις δυνάμεις Al Quds και η διαρκής υποστήριξή του στο καθεστώς Άσαντ, είχε άμεσο αντίκτυπο στις δημοκρατικές- ελευθεριακές φιλοδοξίες των Κούρδων στη Βορειοανατολική Συρία, αλλά και σε άλλες μειονότητες της περιοχής. Στην ίδια κατεύθυνση θα χαρακτηριζόταν αφελές να πεισθεί κανείς ότι η απώθηση του ΙΚ βασιζόταν στην υπεράσπιση της ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή και όχι στην ιστορικά συνεχή σύγκρουση Σιιτών-Σουνιτών με συνεπακόλουθη την
διατήρηση της ηγεμονίας του Ιράν στην εκεί περιοχή, όπως αναφέρθηκε και ανωτέρω.
Ωστόσο, όλα αυτά που ήταν ή έκανε ο Ιρανός διοικητής, δεν προσφέρουν καμία δικαιολογητική βάση στις Ηνωμένες Πολιτείες, για την εξόντωσή του. Αναφερόμενοι στις Ιρανοαμερικανικές σχέσεις, αποτέλεσμα των οποίων υπήρξε η στοχευμένη δολοφονία του, παρατηρούμε δύο ισχυρούς, παραδοσιακούς διεθνούς δρώντες, εντός του συστήματος ισορροπίας δυνάμεων, οι οποίοι βρίσκονται σε διαρκή διαμάχη για πάνω από 30 χρόνια. Η περιοχή της Μέσης Ανατολής, αποτελεί και για τους δύο ένα πεδίο επιδίωξης ηγεμονίας και κυριαρχίας. Ως εκ τούτου, κάθε αμερικανική επέμβαση στα εκεί εδάφη, ερμηνεύεται από το Ιράν (και όχι άδικα), ως απειλή για την απώλεση της ισχύος του.
Αντίκτυπο της δολοφονίας Σολεϊμανί
Ο αντίκτυπος, ως φαίνεται, της δολοφονίας Σολεϊμανί είναι μια νέα περίοδος έντονης κρίσης στις Αμερικανοϊρανικές σχέσεις, την οποία βλέπουμε να εξελίσσεται πλήρως τις τελευταίες ημέρες. Οι συνέπειες αυτής της εξόντωσης θα φανούν πολυπλεύρως στα ζητήματα, στα οποία συγκρούονται ή εμπλέκονται άμεσα οι δύο δυνάμεις. Παρ’ όλο που μέχρι στιγμής το Ιράν παρουσιάζεται μετρημένο στην απάντησή του, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τις μελλοντικές του ενέργειες. Το μόνο που φαίνεται σίγουρο είναι η παράταση της πίεσης προς τον ήδη καταπιεσμένο λαό του Ιράν, ο οποίος καλείται να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα την εσωτερική, όσο και την εξωτερική απειλή.
Ως επιστέγασμα των ανωτέρω, γίνεται αντιληπτό ότι, κάθε εξωτερικός παρεμβατισμός σε έδαφος κυρίαρχου κράτους, δεν μπορεί να γίνεται αποδεκτός, στερείται πλήρως νομιμοποίησης και μπορεί να ερμηνευθεί από το Διεθνές Δίκαιο ως ευθεία επίθεση στην κυριαρχία του. Σε αυτή τη βάση, η δολοφονία του Κασέμ Σολεϊμανί, σε ιρακινό έδαφος παραμένει μία ακόμη απεχθής // επιδέχουσα κριτική πράξη των αμερικανικών δυνάμεων στα μεσανατολικά εδάφη, μακραίνοντας τη λίστα και αποσταθεροποιώντας περαιτέρω τις εκεί κοινωνίες.
Βίκυ Ν.