Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, η πρώην Σοβιετική Ένωση (ΕΣΣΔ) ήταν μία από τις μεγαλύτερες υπερδυνάμεις παγκοσμίως. Από τις απαρχές της στη Ρωσική Επανάσταση έως την ανάμειξή της στον Ψυχρό Πόλεμο, η ΕΣΣΔ είναι σήμερα όσο γοητευτική ήταν την εποχή που ήταν ιδιαιτέρως ισχυρή.
Τι έχει απομείνει, όμως, από αυτή την περίοδο στη ρωσική και ανατολικοευρωπαϊκή ιστορία; Από αυτοκίνητα έως βιντεοπαιχνίδια, έχουμε συμπεριλάβει όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε για τα κατάλοιπα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Το μαυσωλείο του Λένιν
Μία από τις σημαντικότερες μορφές που επηρέασαν τη σύγχρονη ρωσική ιστορία είναι, φυσικά, ο Βλαντίμιρ Λένιν. Ύστερα από τον πρόωρο θάνατό του, το σώμα του Λένιν ταριχεύτηκε και πλέον βρίσκεται σε ένα πνευματικού χαρακτήρα μαυσωλείο, κατασκευασμένο για τον σκοπό αυτό, στο κέντρο της Μόσχας. Το αξιοθέατο αυτό φρουρείται από ένοπλους αστυνομικούς και πολλοί πιστεύουν ότι η κυβέρνηση έχει προσλάβει περίπου 200 επιστήμονες για να παρακολουθούν το ταριχευμένο σώμα του Λένιν και να βεβαιώσουν ότι αυτός ο χώρος θα παραμείνει ανοικτός στους επισκέπτες «για εκατοντάδες ακόμη χρόνια».
Το μετρό της Μόσχας
Αν επισκεφθείτε ποτέ τη Μόσχα, αξίζει να ρίξετε μια ματιά στο δίκτυο του μετρό και τους σταθμούς, πολλοί εκ των οποίων κατασκευάστηκαν κατά τη σοβιετική περίοδο.
Αρκετοί σταθμοί, περιλαμβανομένων των διάσημων Arbatskaya και Elektrozavodskaya, κατασκευάστηκαν τη συγκεκριμένη περίοδο και διακοσμήθηκαν περίτεχνα με μαρμάρινα δάπεδα, πολυέλαιους, και αγάλματα. Ο λόγος που συνέβη αυτό ήταν γιατί η κυβέρνηση έλπιζε ότι οι εργάτες της Μόσχας θα ενθαρρύνονταν και θα εμπνέονταν πηγαίνοντας στην εργασία τους το πρωί, επειδή θα χρησιμοποιούσαν τόσο πολυτελείς σταθμούς μετρό.
Βιντεοπαιχνίδια για την ΕΣΣΔ
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η ΕΣΣΔ παρήγγειλε τα δικά της βιντεοπαιχνίδια, σχεδιασμένα για το κράτος. Συχνά, η παραγωγή τους ήταν κακή και η θεματολογία πολλών εξ αυτών σχετιζόταν με τον πόλεμο ή το χόκεϊ.
Τα συγκεκριμένα παιχνίδια διατίθενται ακόμη προς θέαση στο Μουσείο Σοβιετικών Ηλεκτρονικών Παιχνιδιών (Museum of Soviet Arcade Machines) στη Μόσχα και στην Αγία Πετρούπολη, όπου οι επισκέπτες μπορούν επίσης να παίξουν ένα παιχνίδι σε μία από τις αυθεντικές κονσόλες της ΕΣΣΔ.
Ανταλλαγή διακριτικών και κονκάρδων της ΕΣΣΔ
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η δημοφιλής τάση συλλογής και ανταλλαγής διακριτικών στην πρώην ΕΣΣΔ. Το καλτ κίνημα γύρω από αυτό το χόμπι εμφανίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, με τα πιο δημοφιλή διακριτικά της εποχής να απεικονίζουν τον Λένιν ή άλλη κομμουνιστική εικονογραφία. Σε αγορές σε όλη τη Ρωσία, διατίθενται ακόμη προς πώληση αυτά τα διακριτικά της σοβιετικής εποχής.
Σοβιετικά ονόματα κι επιγραφές
Τα σοβιετικά ονόματα είναι από τα πιο υποσυνείδητα κατάλοιπα της ΕΣΣΔ. Για παράδειγμα, το όνομα Βλαντλένα ήταν διαδεδομένο μετά τη Ρωσική Επανάσταση και αποτελούσε ωδή προς το σοβιετικό είδωλο, Βλαντίμιρ Λένιν. Ένα άλλο σύνηθες σοβιετικό όνομα ήταν το Γκερτρούντα, το οποίο σε απλή μετάφραση σημαίνει «ηρωίδα του μόχθου», ένα όνομα η σημασία του οποίου συνάδει ιδιαιτέρως με τις σοβιετικές αρχές και ιδεώδη.
Οι σοβιετικές στάσεις λεωφορείων
Πράγματι, η κυβέρνηση έφτασε μέχρι και στην ανακατασκευή στάσεων λεωφορείων ώστε να αντανακλούν σοβιετικές προτιμήσεις, ιδεώδη, και τη συνήθη μπρουτάλ αρχιτεκτονική.
Οι συγκεκριμένοι σταθμοί είναι ορατοί σε όλη τη Ρωσία, την Εσθονία, το Καζακστάν, καθώς και το Κιργιστάν. Οι παραπάνω σταθμοί, πολλοί εκ των οποίων παραμένουν σε ενεργές λεωφορειακές γραμμές, συχνά διακοσμούνταν με περίτεχνα μωσαϊκά μοτίβα που απεικόνιζαν τη ρωσική ιστορία και την πολιτισμική ταυτότητα. Για ακόμη μια φορά, οι εν λόγω σταθμοί μοιράζονται την ίδια αίσθηση με τους σταθμούς του μετρό της Μόσχας. Η ιδέα πίσω από τον σχεδιασμό τους ήταν ότι, ανεξάρτητα από το μέρος της Ρωσίας όπου βρίσκεται κάποιος, θα εμπνεόταν από τη διαδρομή που θα ακολουθούσε από και προς την εργασία.
Η Λετονική Ακαδημία Επιστημών
Ο πρώτος ουρανοξύστης της Σοβιετικής Ένωσης, όπως αναφέρεται, το συγκεκριμένο πανεπιστημιακό κτίριο που βρίσκεται στη Ρίγα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της εποχής κατά την οποία χτίστηκε. Διακοσμημένο παντού με ποικίλες ωδές σε σοβιετικά ιδεώδη, με σφυροδρέπανα να εκτίθενται και στους 23 ορόφους. Επίσης, ένα κόκκινο πεντάκτινο αστέρι βρισκόταν αρχικά στην κορυφή του κτιρίου. Η συγκεκριμένη ακαδημία ήταν ο πυρήνας της εκτενούς σοβιετικής έρευνας και διεξαγωγής πειραμάτων, προσελκύοντας ακαδημαϊκούς και ειδικούς από όλη τη χώρα.
Προπαγάνδα και γραφικά σχέδια
Η προπαγάνδα της ΕΣΣΔ καθ’ όλη τη διάρκεια του 21ου αιώνα είναι συνώνυμη με πολλά σοβιετικά πρότυπα, όπως ο αγώνας για την κατάκτηση του διαστήματος. Οι διεθνείς επισκέπτες (όταν είχαν τη δυνατότητα επίσκεψης) σχολίαζαν συχνά πώς οι πόλεις, αντί οποιασδήποτε καπιταλιστικής διαφήμισης, ήταν επιχρισμένες με αφίσες και φυλλάδια σοβιετικής προπαγάνδας. Η τυπογραφία κι η εικονογραφία που χρησιμοποιήθηκε σε αυτές τις πρωτότυπες αφίσες αναβίωσαν τα τελευταία χρόνια, με έναν μεγάλο αριθμό γραφιστών να υιοθετεί τα ίδια πρωτότυπα τυπογραφικά στοιχεία για τα έργα τους.
Σοβιετικά αυτοκίνητα
Τα σοβιετικά αυτοκίνητα και φορτηγά, που μπορεί ακόμη να δει κάποιος στις πιο αγροτικές κοινότητες στην Ρωσία και σε όλη την Ευρώπη, έγιναν επίσης συνώνυμα της περιόδου. Κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής, σχεδόν τα πάντα ήταν σε έλλειψη σε όλη τη χώρα, ο πληθυσμός όμως χρειαζόταν πρόσβαση σε αυτοκίνητα προκειμένου να μεταφερθεί από και προς την εργασία.
Επομένως, η πρώην ΕΣΣΔ καταπιάστηκε με την κατασκευή και μαζική παραγωγή εγχώριων αυτοκινήτων για τον πληθυσμό της, τα οποία θα ήταν οικονομικά και προσβάσιμα για τους ανθρώπους της. Διάφορες εγχώριες εταιρείες δημιουργήθηκαν, η δημοφιλέστερη εκ των οποίων ήταν η Lada, η οποία περιέργως εξακολουθεί να παράγει.
Παλάτια Πολιτισμού: το Σοβιετικό Κέντρο Αναψυχής
Η συγκεκριμένη κυβέρνηση διακρινόταν από ιδιαίτερο πάθος όσον αφορά την παροχή εγκαταστάσεων αθλητισμού, σπα, αναψυχής, και πολιτισμού στους πολίτες, οι οποίες ήταν εύκολα προσβάσιμες στις κοινότητες όλης της χώρας. Αυτά τα κέντρα εμφανίστηκαν σε όλη τη Ρωσία κατά την περίοδο διακυβέρνησης του Στάλιν ως τρόπος ενίσχυσης της φυσικής κατάστασης, της υγείας, και του πνεύματος αλληλεγγύης στον εργατικό πληθυσμό. Ήταν γνωστά ως Παλάτια Πολιτισμού, καθώς τα συγκεκριμένα κέντρα κατασκευάστηκαν στην πραγματικότητα για να περιορίσουν την υψηλή κατανάλωση αλκοόλ στις πιο αγροτικές κοινότητες, ενώ ταυτόχρονα εξακολουθούσαν να προωθούν τα σοβιετικά ιδεώδη στους πολίτες.
Αυτά τα κέντρα ήταν επίσης ένα τρόπος προώθησης της ρωσικής ζωής σε διεθνές επίπεδο, με τη δημιουργία χιλιάδων καρτ ποστάλ που απεικόνιζαν και εξυμνούσαν αυτά τα «παλάτια». Πολλά από αυτά τα κέντρα διατηρούνται μέχρι σήμερα, με τον μονολιθικό και μπρουτάλ σχεδιασμό τους να είναι συχνά επιβλητικός σε παραθαλάσσιες και αγροτικές περιοχές. Επίσης, σχεδόν πάντα διέθεταν μια τοιχογραφία, ένα άγαλμα, ή κάποιο άλλο μνημείο προς τιμήν Ρώσων ηγετών ή της βιομηχανικής ιστορίας.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η κυβέρνηση κατασκεύασε επίσης κι άλλα εξειδικευμένα κέντρα, κυρίως τα Παλάτια Πρωτοπόρων (Pioneers Palaces) και τα Αθλητικά Παλάτια της Ρωσίας (Sports Palaces of Russia). Τα εν λόγω κέντρα χτίστηκαν για να ενισχύσουν τις ομάδες νέων και τις αθλητικές δραστηριότητες αντιστοίχως, κάνοντας την εμφάνισή τους σε όλη τη χώρα για να διατηρήσουν το ενδιαφέρον και την υποχρέωση των πολιτών προς το καθεστώς.
Από το History Colored – Lillian Osborne
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΔΩΡΑ ΒΛΑΣΣΗ