Εξόρυξη χρυσού: Μια από τις πιο ρυπογόνες δραστηριότητες

Εντοπισμός του χρυσού, εξόρυξη = στερεά τοξικά απόβλητα 

Το πρώτο βήμα είναι να εντοπιστεί μια υπόγεια συγκέντρωση. Είναι φθηνότερο και ευκολότερο να ανοιχτεί μια είσοδος προς υπόγειες στοές όπου βρίσκεται το μετάλλευμα με ανατινάξεις παρά με το σκάψιμο. Αυτό βέβαια έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται τεράστιοι λάκκοι. Ο μεγαλύτερος ανοιχτός λάκκος στον κόσμο, η Bingham Canyon στη Γιούτα των Η.Π.Α. έχει βάθος  1,5 χιλιόμετρο και πλάτος 4 χιλιόμετρα.

Αυτή η μέθοδος εξόρυξης παράγει 8 με 10 φορές περισσότερα στερεά απόβλητα. Αυτά συσσωρεύονται σε τεράστια αναχώματα σε ύψος ακόμα και 100 μέτρων όσο δηλαδή ένας ουρανοξύστης 30 ορόφων. Δυστυχώς τα 2/3 του χρυσού εξορύσσεται με αυτόν τον τρόπο.

Μόλις το μετάλλευμα έρθει στην επιφάνεια πρέπει να υποστεί επεξεργασία για την εξαγωγή του ορυκτού. Η επεξεργασία ποικίλει ανάλογα με το μέταλλο που εξορύσσεται, αλλά δημιουργεί επίσης τεράστιες ποσότητες αποβλήτων. Αυτό συμβαίνει επειδή το ποσό των ανακτήσιμων μετάλλων είναι γενικά μόνο ένα μικρό ποσοστό του συνόλου. Στην εξόρυξη του χρυσού εκτιμάται ότι μόνο 0,00001 τοις εκατό του μεταλλεύματος είναι πραγματικός χρυσός ενώ όλα τα άλλα είναι στερεά απόβλητα. Κάθε χρόνο τα ορυχεία στις Ηνωμένες Πολιτείες παράγουν μια ποσότητα από στερεά απόβλητα ισοδύναμα σε βάρος περίπου εννέα φορές τις σκουπίδια που παράγονται από όλες τις πόλεις των ΗΠΑ.

Τα απόβλητα είναι τόσο επικίνδυνα γιατί τα περισσότερα περιέχουν τοξικές ουσίες. Μερικές από αυτές τις τοξικές ουσίες εμπεριέχονται στο ίδιο το μετάλλευμα όπως για παράδειγμα τα βαρέα μέταλλα όπως ο υδράργυρος, το αρσενικό και το σελήνιο και εκλύονται μέσα από τα στερεά απόβλητα.

Μέθοδοι διαχωρισμού

Βαρυτομετρικός διαχωρισμός :  

Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα ο διαχωρισμός του χρυσού από τα κοιτάσματα του γινόταν με την χρήση του νερού και της βαρύτητας. Αυτή όμως μέθοδος εγκαταλείφτηκε καθώς εξαντλήθηκαν όλα τα πλούσια κοιτάσματα που περιείχαν χρυσό τέτοιας περιεκτικότητας και κατατομής που επέτρεπε την εφαρμογή αυτής της μεθόδου.

Η μέθοδος της αμαλγάμωσης:

Χρησιμοποιείται υδράργυρος για την ανάκτηση χρυσού από πετρώματα μετά τον τεμαχισμό τους σε μύλους. Η μέθοδος αυτή αν και έχει απαγορευτεί από πολλές χώρες του κόσμου για τις επικίνδυνες επιπτώσεις που έχει στο περιβάλλον, χρησιμοποιείται ακόμα σε κάποιες εξορύξεις χρυσού κυρίως στην Λατινική Αμερική, ειδικά στην περιοχή του Αμαζονίου, της Αφρικής και της Ασίας καθώς ο υδράργυρος είναι πολύ φθηνό χημικό. Υπολογίζεται ότι μ’ αυτόν τον τρόπο παράγονται ετησίως περίπου 225 τόνοι χρυσού και μόνο το 20% της παραγωγής αυτής διοχετεύεται στην αγορά από επίσημα κανάλια.

Υπολογίζεται πως περίπου ένα κιλό υδραργύρου απελευθερώνεται στο περιβάλλον για κάθε κιλό παραγόμενου χρυσού με αυτήν την μέθοδο, με αποτέλεσμα την σοβαρή επιβάρυνση των γύρω περιοχών χωρίς να λαμβάνονται ουσιαστικά μέτρα για τον περιορισμό της.

Η θειουρία:

Έχει υψηλό κόστος εφαρμογής και θεωρείται ύποπτη καρκινογένεσης.

Το αλογόνο:

Έχει υψηλό κόστος και προκαλεί σοβαρά ζητήματα για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων.

Οι θειοθειικές ενώσεις:

Με υψηλό κόστος που συνοδεύεται από πιθανό κίνδυνο σχηματισμού εκρηκτικών ενώσεων.

Κυάνωση:

Η βασικότερη μέθοδος (σε 460 από τις 875 εκμεταλλεύσεις χρυσού και αργύρου παγκοσμίως) που χρησιμοποιείται σήμερα στην οποία η ανάκτηση του χρυσού από το πέτρωμα επιτυγχάνεται με την προσθήκη ενός διαλύματος κυανίου με επίσης σοβαρές συνέπειες για την υγεία.

Το μετάλλευμα που περιέχει χρυσό θρυμματίζεται, στοιβάζεται σε σωρούς και ψεκάζεται με κυάνιο το οποίο διαπερνά το σωρό συμπαρασύροντας το χρυσό. Το προκύπτον διάλυμα χρυσού-κυανίου συλλέγεται στη βάση του σωρού και αντλείται σε ένα μύλο όπου γίνεται ο χημικός διαχωρισμός των δυο υλικών. Το κυάνιο στη συνέχεια αποθηκεύεται σε τεχνητές δεξαμενές για να ξαναχρησιμοποιηθεί. Αυτή η διαδικασία διαρκεί μερικούς μήνες. Αν σκεφτεί κανείς τη διάρκεια αλλά και την έκταση αυτών των εργασιών μπορεί να συμπεράνει ότι  η μόλυνση του περιβάλλοντος με κυάνιο είναι σχεδόν αναπόφευκτη.

Baia Mare Ρουμανία – η υποχώρηση του φράγματος αποβλήτων χρυσωρυχείου είχε ως αποτέλεσμα η τοξική κόκκινη λάσπη να “πνίξει” χωριά προκαλώντας θανάτους και  χημικά εγκαύματα σε κατοίκους.

Ανατροπή της ισορροπίας του οικοσυστήματος

Διαταραχή στην ισορροπία του υδροφόρου ορίζοντα της περιοχής με κίνδυνο ξηρασίας καθώς κατά τη διάρκεια της διαδικασίας του διαχωρισμού του χρυσού χρησιμοποιούνται τεράστιες ποσότητες νερού.

Το μεταλλείο La Alumbrera στην Αργεντινή καταναλώνει μεταξύ 60 και 100 εκατομμύρια λίτρα νερού την ημέρα.

Μόλυνση ποταμών και των θαλασσών

Άλλη μια μορφή μόλυνσης που προκύπτει σχεδόν αναπόφευκτα είναι λόγω της διάβρωσης του φράγματος των λιμνών όπου συγκεντρώνονται τα στερεά απόβλητα.

Το 2000 στην γειτονική μας Ρουμανία 100.000 κ.μ απόβλητα με κυάνιο και βαρέα μέταλλα απελευθερώθηκαν στο ποταμό Zsamos και μέσω αυτού στον Δούναβη λόγω υποχώρησης του φράγματος αποβλήτων του ορυχείου Baia Mare και η μόλυνση επεκτάθηκε σε Ουγγαρία και Σερβία φέρνοντας μία από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές στη Ευρώπη. Χιλιάδες τόνοι ψαριών εκβράστηκαν νεκρά  ενώ χιλιάδες άνθρωποι έμειναν χωρίς πόσιμο νερό. Η συγκέντρωση κυανίου είχε υπολογιστεί 12,6 φορές πάνω από το ανώτατο επιτρεπτό όριο.

Οι υψηλές συγκεντρώσεις των βλαβερών συστατικών που αιωρούνται στον αέρα δημιουργούν την όξινη βροχή (= βροχή μολυσμένη και επιβαρυμένη από κατάλοιπα της ανθρώπινης δραστηριότητας).  H όξινη βροχή επιφέρει καταστροφικά αποτελέσματα σε οικοσυστήματα, καλλιέργειες, πολιτιστικά μνημεία και περιουσιακά στοιχεία των πολιτών (π.χ. αυτοκίνητα)