O Γιάνης Βαρουφάκης, καθηγητής οικονομικών και υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε απευθύνθηκε την περασμένη εβδομάδα στο Βερολίνο, σε κατάσταση συναισθηματικής φόρτισης, στην αλληλεγγύη των Γερμανών, επειδή ακριβώς η Γερμανία γνωρίζει πολύ καλά από την ιστορική εμπειρία της δεκαετίας του 1930, πόσο άσχημες πολιτικές συνέπειες μπορεί να έχει η οικονομική ύφεση.
Είναι αυτά τα λόγια ενός Έλληνα που θέλει να πάρει «τα χρήματά μας»; Σε καμία περίπτωση. Η οικονομική καταστροφή που συντελέστηκε στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια παρουσιάζετε στη Γερμανία μόνο αποσπασματικά και δεν της έχει δοθεί ποτέ η πρέπουσα σημασία. Συγκρίνοντας όμως την Βαϊμάρη στην παγκόσμια οικονομική κρίση και την Ελλάδα σήμερα, βλέπει κανείς γρήγορα τρομακτικές ομοιότητες. Ακόμη χειρότερα: H ελληνική οικονομία βρίσκεται σε χαμηλότερα επίπεδα και η κρίση διαρκεί περισσότερο από ό, τι εκείνη της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.
Όπως φαίνεται στο παραπάνω γράφημα η οικονομία της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης είχε πτωτική πορεία από το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 1929-1932, 16 τοις εκατό – μεταξύ των χωρών που πλήττονταν από την κρίση μόνο οι ΗΠΑ είχαν ανάλογη πτωτική πορεία. Στην Ελλάδα η κρίση διαρκεί ήδη εδώ και επτά χρόνια τώρα και η οικονομία έχει πτωτική πορεία πολύ μεγαλύτερη από ότι της Βαϊμάρης, κατά ένα τέταρτο. Όπως και στην Βαϊμάρη έτσι και στην Ελλάδα, η κρίση επιδεινώθηκε από μια ριζοσπαστική χονδροειδή περικοπή των δαπανών, από ότι φαίνεται στο παρακάτω γράφημα.
Κατά ένα τέταρτο έχουν μειωθεί οι δημόσιες δαπάνες στην Ελλάδα μέχρι και σήμερα. Στη Βαϊμάρη μέχρι το 1932, μόνο κατά ένα πέμπτο. Καμία άλλη ανεπτυγμένη χώρα σε μεταπολεμική περίοδο δεν έχει μειώσει ποτέ τόσο τις κρατικές δαπάνες όσο η Ελλάδα. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι οι Έλληνες δεν έκαναν αιματηρή οικονομία.
Επειδή στη Βαϊμάρη τα καθιερωμένα κόμματα του παρελθόντος – οι Σοσιαλδημοκράτες και το Κόμμα του Κέντρου – δεν έλαβαν κανένα μέτρο κατά της μαζικής εξαθλίωσης, οι Γερμανοί επέλεξαν το 1933 τον Χίτλερ. Ο οποίος μπόρεσε εύκολα να χτίσει το προφίλ του λαικού ηγέτη με παραίτηση από τη διεθνή συναίνεση για την οικονομική του πολιτική και με μαζική επέκταση της κρατικής δραστηριότητας από το 1933 και μετά.
Αυτό έδωσε άμεσα στους Γερμανούς εργασία και διαμόρφωσε την κρίσιμη νομιμότητα για το ναζιστικό καθεστώς, το οποίο θα οδηγήσει αργότερα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η βασική ιδέα της Ευρωπαϊκής ενοποίησης μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν η αποτροπή ενός ακόμα πολέμου στην Ευρώπη και για αυτό το λόγο δεν έπρεπε ποτέ ξανά να διαπράξει τα ίδια λάθη στην οικονομική πολιτική.
Στην Ελλάδα σήμερα, όπως στη Βαϊμάρη τότε η αιματηρή οικονομική πολιτική ήρθε ως συνέπεια του υψηλού εξωτερικού χρέους. Το χρέος της Βαϊμάρη ήταν έναντι των Γάλλων, των Βρετανικών και των Αμερικάνων. Της Ελλάδας σήμερα σε έναντι των άλλων χώρων της νομισματικής ένωσης. Κανείς δεν ήθελε να βοηθήσει τους Γερμανούς όσο εκείνοι δεν εφάρμοζαν μια σκληρή δημοσιονομική οικονομική πολιτική. Ειδικότερα οι Γάλλοι ήταν πολύ σαρκαστικοί απέναντι στο υποτιθέμενο γερμανικό τέλμα. Ο ιστορικός και οικονομολόγος Tobias Straumann έχει βρει ένα ωραίο απόσπασμα από το Μάρτη 1930 από τη γαλλική Figaro, με σχόλια σχετικά με την αποτυχία του μεγάλου συνασπισμού του καγκελάριου Hermann Müller:
“Δεν υπάρχουν ανυπέρβλητες δυσκολίες οι οποίες προκάλεσαν το τέλος του μεγάλου συνασπισμού. Σίγουρα, ο προϋπολογισμός είναι δύσκολος, το έλλειμμα έχει διαταραχθεί. Αλλά με την ενέργεια, θα ήταν δυνατό να θεραπεύσει τη σοβαρή, αλλά όχι απελπιστική κατάσταση. Για την επίτευξη αυτού του στόχου , κάποιος θα πρέπει ωστόσο να εφαρμόσει ένα πολύ αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας, ιδίως στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, η οποία έχει γίνει ένα πηγάδι χωρίς πάτο. Απλά οι σοσιαλιστές δεν θέλουν να ακούσουν κουβέντα για μεταρρυθμίσεις”
Αυτά που λένε σήμερα οι Γερμανοί για την υπόλοιπη Ευρώπη, έπρεπε τότε να τα ακούνε για τους εαυτούς τους από την υπόλοιπη Ευρώπη. Όπως και σήμερα στην Ελλάδα, ο κρατικός προϋπολογισμός ήταν υπό παρακολούθηση από το εξωτερικό και επέβαλε αυστηρά μέτρα λιτότητας στο γερμανικό λαό.
Ότι τα καθιερωμένα κόμματα στην Ευρώπη σήμερα, όπως και τότε επέβαλαν αποκλειστικά για τα μέτρα λιτότητας και έτσι επιδείνωσαν την κρίση η οποία ενίσχυσε την ακροδεξιά. Αλλά σήμερα υπάρχει μια μεγάλη και κεντρική διαφορά: Στην Ελλάδα, ένα αριστερό κόμμα έχει κερδίσει, του οποίου ο υπουργός Οικονομικών δεν ορκίζεται και δεν στηρίζεται στη δύναμη του δικού τους έθνους, αλλά στο Δίκαο και στην ιδέα της Ευρώπης, στην ιδέα της διεθνούς κατανόησης.
Αν ο ΣΥΡΙΖΑ και ο πολύγλωσσος υπουργός Οικονομικών του στην Ελλάδα δεν τα καταφέρουν η χώρα θα μπει σε χειρότερα μονοπάτια, με καταστροφικά αποτελέσματα για την Ευρώπη. Αυτό θα οδηγήσει σε εθνικισμό και σε μεγαλύτερη εχθρότητα μεταξύ των λαών της Ευρώπης. Δεν μπορώ να φανταστώ ποιος Ευρωπαίος θα ήθελε κάτι τέτοιο!
*Αποκλειστική μετάφραση από την Μαρία Τσάρα, ανταποκρίτρια για το Νόστιμον Ήμαρ από το Βερολίνο
**πηγή: Die Zeit, αρθρογράφος: Fabian Lindner
Ο Fabian Lindner είναι οικονομολόγος και εργάζεται για το Ινστιτούτο Μακροοικονομικής Πολιτικής, Macroeconomic Policy Institute (IMK), του ιδρύματος Hans Böckler στο Düsseldorf.